20 Aralık 2013 günü, Demokrat Başkan Barack Obama, ABD’de temel iktisadi göstergelerde, kısa süreli iyileşmelerin güvencesiyle, yakın gelecek için, uzun dönemli ve sürekli iyileşme getirmesi yönünde iyimser konuştu.
İki gösterge beklenenden olumluydu: 1.ABD’nin üçüncü çeyrekte, GDP(gayrı safi ulusal hasılası yeni düzeltilmiş ölçümle yüzde 4,1’i bulmuştu. 2. İşsizlik oranı da, yüzde 7’ye gerilemişti.
Bu göstergeler, karşılaştırmalı olarak olumluluk gösteriyordu. Bir önceki çeyrekte, yüzde 2,5’luk artışın üzerinde olması ve geleceğe ilişkin büyüme beklentilerinde iyimserliği arttırdı. 2013’e girerken yaşanan belirsizlikler ve yüzde 7,5 işsizlik oranıyla güven vermiyordu. Bütçe uzlaşmazlıkları savaşa dönüşmüştü ve kamu düzenini durduracak zayıflıktaydı.
Önce, beklenenler yaşandı: Cumhuriyetçiler’in kamu düzenini durduran çabaları ile bütçesizlik, kamuda, Cumhuriyetçi destek getirmedi. Bütçesizliğin, Demokratlar’dan çok, Cumhuriyetçiler’in uzlaşmazlığından kanısı yükseldi. Cumhuriyetçiler içinde geride ve bastırılmış olanlar güvenle ortaya çıkıp bütçede Demokratlar’la ödünleştiler. Kamu giderlerinde, savunma giderlerinde esnemeye evet diyen Cumhuriyetçiler; “refah”ı ve düşük gelirlileri etkileyen ödemelerde kısıtlamaları korumada Demokratlar’la uzlaştılar. Demokratlar’a tümden uzlaşmaz ve güvenilmez yaklaşan Cumhuriyetçiler azınlıkta kaldı.
Ortaya çıkan sonuç, beklenen ya da çözüm müdür? Obama da, 20 Aralık konuşmasında çözümdür demedi. Çözümü getirecek olumluluk olarak, iyimserlik gösterisindeydi. Temel göstergenin, gelir dağılımındaki açıklığın ve en üst gelir düzeyinde sürekli artışa karşın; salt, en düşük gelir kümesinde değil, tüm gelir kümelerinde durağanlığın ötesinde gerilemenin sürdüğü gerçeğinin çözülemezliğinde, Obama’nın önerdiği yenilik yoktu. Cumhuriyetçiler için, iktisadi canlılığın sağlanmasının üst düzey gelir kümesindeki birikimlerinin aşağılara da yansıyacağı geleneksel beklentisine; Demokrat Başkan Obama’nın da, bir biçimde katıldığını söyleyebiliriz.
Sonuçta, ABD’nin yıkıldığı, tükendiği beklentileri, 2008’le yaşanan durgunluğun yıkımın belirtisi olgusu, şimdilik ötelenmiş bir iyimserlik egemen. Durgunluğun durduğunun göstergeleri bir bir artıyor ama, durgunluğa, yeniden dönülmeyeceğinin güvenirliğini söyleyen yok. İyileşme ve iktisadi canlılık konusunda beklentiler çok. Demokrat Başkan Obama’nın iyimserliğine katılan ve yeniden değerlendirme gereğini duyanlar da çok sayılmaz. Her zaman olduğu gibi, göstergeler geçicidir, yanıltıcıdır diyenler de, az da olsa var.
Kabaca, göstergelerin gizemine kapılmadan, ABD’de, 2013’te yeniden canlılık tümden yoksayılamaz diyebiliriz. 2014, ABD’de ara seçimler yılıdır. Olumlu göstergeleri korumakla, olduğundan iyi beklentiler için kullanmak, Demokratlar için temel siyasi dayanak olacaktır. Cumhuriyetçiler için, dayanaklar arayışı sürmektedir. Cumhuriyetçiler içinden vergilendirme de olabilir diyebilecek güçlü bir siyasi önder çıkabilir mi? 1990’larda Clinton ve 2000’lerde Obama diye, kamu giderlerini denetim altında tutacak iki Demokrat Başkan çıktı. Beklenen Cumhuriyetçi önder çıkmadan, ABD’de çözüme yönelik beklentilerde atılgan olmak gereksizdir. Benzeri biçimde, ABD’nin çözümsüzlükte tükeneceğini söylemeye iyice uzak durmak gerekir.
ABD’nin göstergeleri yıkımı göstermiyor; yıkımın öncesinde demek yanlış olur. ABD’nin büyük uzlaşımlarla, büyük atılımlara yöneldiğini söylemek ise tümüyle yanıltıcıdır.
________________________
Salih Yurttaş, 23 Aralık 2013.
http://salihyurttas.blogspot.com/
http://faculty.cse.tamu.edu/yurttas/y99/
