HBO TV Kanalının, önümüzdeki Pazar günü yayına sokacağı “Büyük Aşk”adlı drama dizisi, ABD’de çokeşlilik sorununu yeniden gündeme taşıdı. Modern Amerikan toplumunda çokeşliliğe arka çıkan “Mormon Tarikatı”nın köklü biçimde yer edindiği Utah Eyaleti’nde, geçen hafta içinde ardı ardına gösteriler, toplantılar yapıldı ve basın açıklamalarıyla çokeşliliğe karşı yeniden kampanyalar başlatıldı.
1890’dan bu yana ABD-Mormon Kilisesinin çok eşliliği açıkca savunur görünmediği, bununla beraber uygulamayı destekler biçimde, cemaat üyelerinin kendi aralarındaki çokeşli evlenmelerine sırt çevirmediği biliniyordu. Utah Eyaleti, ABD Federal Anayasasına uygun olarak, çokeşli evliliğe uzun zaman önce yasak getirmiş bulunuyordu. Buna karşın, özellikle Utah’da 50 binden fazla, tüm ABD’de ise 100 bin civarında bu tür evlilik olduğu sayısal veri olarak açıklanıyor, ancak yetkililer tam anlamıyla resmî bir açıklama yapamıyorlardı.
Utah’da çok eşliliğin birden fazla kadınla evlenilmesi biçiminde görülmesinden öte, ayrıca henüz yasal yaş sınırını geçmemiş, ancak ilk “ovulasyon-yumurtlama” dönemine girmiş bulunan çocuk yaştaki gençkızların da, Mormon inançlarına göre, evliliğe zorlandığı haberleri sık sık basında yer alıyordu. 2005 yılında, Utah’da 8 kadınla evli bulunan bir çiftçi, bu evliliklerin üzerine ayrıca 13 yaşında bir kızla evlenmesi üzerine açılan davada 15 yıl ağır ceza makhkûmiyeti almıştı. Mormon Kilisesi, çokeşliliğin yararlarını savunur biçimde, kendi cemaatini tanıtırken, “Bu insanlar dürüst, şerefli, ahlâklı ve dini bütün hıristiyan insanlardır. Onlardan zarar gelmez, aksine ABD toplumuna yararlı olurlar” biçiminde yorumlar yapmaktaydı.
HBO -TV’nin başlatacağı dramada, 3 kadınla evli Utah’lı bir adamın (aktör Bill Paxton), bu evliliklerinden sahip olduğu 7 çocuğuyla sürdürdüğü çokeşli yaşam oyunlaştırılıyor. Ayrı ayrı evlerde yaşayan bu geniş ailenin üyeleri arasında türlü sıkıntıların, olayların ve çatışmaların izleneceği dizi boyunca, HBO programcıları “Çokeşliliğin ABD’de yasak olduğunu” vurgulayan alt-yazıları ekrandan sık sık geçireceklerini açıkladılar. Bu alt-yazıların yeterli olmayacağını, dizinin çokeşliliği özendireceğini savunan insanhakları ve kadın kuruluşlarıyla, çok sayıda sivil toplum örgütü bu yönde tepkileri dile getiriyorlar. HBO’nun alt-yazısında “2005 kayıtlarına göre Utah ve Arizona eyaletlerinde yaklaşık 20 bin çokeşli vardır” biçiminde yer alacak ibareyi yanıltıcı, yanlış ve eksik bulan anti-poligamist’ler gerçeğin tam olarak bilinmesinde ısrar ediyorlar. Bir yaklaşıma göre, ABD’de 100 binden fazla çokeşli olduğu sanılıyor. Mormon Cemaati’nin kurucusu Joseph Smith’in Utah’da, 19.YY başlarında oluşturduğu dinsel tarikatın kilisesi, 1890’da resmi açıklama yaparak çokeşliliği yasakladığını duyurmuş, ancak bu açıklamaya karşın çokeşlilik “takiyye” biçiminde sürmüştü.
TV’de merakla beklenen diziden sonra, ABD’deki gündemin bir süre bu yönde seyredeceği belli olurken, gözler şimdiden Washington D.C’deki Federal Anayasa Mahkemesi’ne ve Beyaz Saray’a çevrildi. Kamuoyunda tepkilerin artmasıyla, Washington’un siyasi ve yargısal bir yanıt vermesi bekleniyor.
