Ankara’daki toplantıda gösteri hakkı tartışılırken Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, baktığı davada işkenceye dikkat çekti.
AİHM’in geçen ay verdiği 2 kararının gerekçelerinde, Gezi eylemleri nedeniyle gündeme gelen gösterilerdeki polis müdahalelerine ilişkin Türkiye için yol haritası niteliğinde uyarıların yer aldığı ortaya çıktı.
Adalet Bakanlığı İnsan Hakları Daire Başkanlığı tarafından çevirisi yapılan, 2005’deki Dünya Kadınlar Günü’nde yapılan eylemde Nergiz İzci isimli kadının polisin sıktığı göz yaşartıcı bombadan dolayı yaralanması ile ilgili AİHM kararında, polisin “işkence ve kötü muamele” yasağını ihlal edecek şekilde müdahalede bulunduğu belirtildi. Kararda, “Bir devlet görevlisinin ‘işkence ve kötü muamele yasağı’ ihlaline sebep olan suçlarla itham edildiği hallerde, davanın zamanaşımına ve affa uğramaması gerekmektedir” denildi.
Böylece gösterilerde polisin orantısız güç kullanmasını işkence ve kötü muamele olarak gören AİHM, bu suçlardan ötürü yapılan yargılamalarda af veya zamanaşımının olmayacağını hüküm altına aldı.
Görevlerine son verilsin
“Yetkililerin” barışçıl toplantılara hoşgörü göstermediği ve polisin sert fiziksel güç kullandığı belirtilen kararda polis amirlerinin yargılanmaması da eleştirildi. AİHM, “kötü muamele ile suçlanan görevlilerin yargılama süresince görevden uzaklaştırılması ve mahkumiyet halinde görevine son verilmesi gerektiğini” vurguladı.
Tehdit edilse bile…
AİHM, Diyarbakır’da 2006’da bir gösteride gaz bombası ile başından yaralanan A.Y (13) ile ilgili kararında ise “ulusun varlığını tehdit eden kamusal tehlike hallerinde bile işkence ve kötü muamele yasağı hiçbir istisna içermemektedir” ifadesini kullandı.
Yeni sistem önerisi
AİHM kararında Türkiye’nin alması gereken tedbirler şöyle sıralandı:
– Sert direniş göstermeyen kişilere karşı güç kullanımının gerekli ve makul olup olmadığına ilişkin etkin inceleme yapılmalı.
– Herkesin barışçıl gösteri hakkına tam olarak saygı gösterilmelidir. Bunun için göz yaşartıcı gaz kullanımına ilişkin yönergenin uygulanmasına dair açık bir kurallar bütünü belirlenmelidir.
– Kötü muamele iddialarına ilişkin polis amirleri hakkında etkin soruşturma yürütülmeli.
Kemal Göktaş / Vatan
