Bir anda bu kriz atmosferi nasıl ortaya çıktı ?
Bu krizin bilinçli olarak çıkarıldığı, böylece sanal parasal dünya ekonomisinin çöktüğü söylenebilir. Avrupa ve özellikle İngiltere, Japonya, Kanada, Rusya ve Çin ekonomisinin krizden önemli ölçüde etkilendiği ve uzun dönemde de etkileneceği kesindir. Ne var ki, ABD için uzun dönemde aynı şeyleri söylemek olanağı yok.
Borsalarda ve bankalarda batan paralar, ABD borsası ve bankalarında batan paralarla yakından bağlantılıdır. Yoğun borç yükü altında ezilen Amerikan ekonomisi, dünya küresel ekonomisini ve daha çok da finans sektörüne attığı büyük kazık ile yeniden kendine gelmeyi denemektedir.
Ekonomide kaybeden varsa, kazanan da olacaktır. Amerikan borsa ve bankalarında batan paralar, havaya uçmuş Avrupa, Özellikle İngiltere, Kanada, Rusya ve Çin finans kaynaklarıdır. Amerikan ekonomisi, bu değerleri adeta bir anafor gibi yutmuştur. Bu krizin kazananı da Amerikan ekonomisi olacaktır. Çünkü, Amerikan borsası, finans sektörü ve bankaları batarken, bu kaynaklar dış finans kaynaklarını beraberinde sürüklemiştir. Amerikan ekonomisi çöker görünürken doların değerinin artması da bu hortumlamayla çok ama çok yakından ilintilidir.
İngiltere’nin özellikle İzlanda’da batan paralar ile birlikte kaybının 500 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. Bu paralar, Amerikan mali sistemi tarafından hortumlanmıştır. ABD, dünya küresel kapitalist ekonomisine büyük bir tokat atmıştır.
Dünya ekonomisinin bu yalın gerçeği görememesi ise üzüntü vericidir. Göremez, çünkü klasik ekonomi teorileri ile bu krizi anlamak mümkün değildir.
Krizin diğer bir yönü, küresel ekonomide dolaşan finans kaynaklarının ya da parasal ekonominin çökmesidir. Üretici sektörlerin kriz sonrasında daha da güçleneceği, uzun dönemde borsa ve banka kaynaklı finans sektörünün ise uzun süre ayağa kalkamayacağı görülecektir.
Türkiye krizden nasıl etkilenir ?
Elbette Türkiye’ye krizin kısa dönemli etkileri olacaktır. Ancak, Türk bankalarının küresel mali sisteme entegre olmaması ve borsanın üçte dördünün yabancılar tarafından denetleniyor oluşu, uzun dönemde Türkiye için çok büyük bir kayıp getirmeyecektir. Bunu yaşayarak göreceğiz.
Dünyanın bugün yaşadığı kriz, Amerikan devletinin küresel ekonomiye attığı çok büyük bir kazıktan başka bir şey değildir. Bu kazık, trilyonlarca dolar ile ifade edilmektedir. Uzun dönemde Amerikan ekonomisi bu krizden karlı çıkacak, Avrupa ekonomileri, Çin ve Rusya ile diğer gelişmiş ülkeler ise krizin etkilerini uzun dönem üzerlerinden atamayacaklardır.
Bu iddialarımın deli saçması olduğunu düşünenler, birkaç aya kalmadan gerçeklerle yüzleşmek durumunda kalacaklardır. Amerikan yönetimi, dünya ekonomisine öylesine bir tokat atmıştır ki, bu tokadın bir nevi Osmanlı tokadını anımsattığı söylenebilir.
