Koç Holding’e ait Arçelik, İstanbul Beylikdüzü’de kurulu fabrikasını Çerkezköy’de 500 milyon dolarlık yatırımla kurduğu akıllı televizyon fabrikasına taşıdı. Yüzlerce işçi yıllardır İstanbul’da kurdukları düzeni yıkıp Çerkezköy’e gitmeyi kabul etmedikleri için işlerinden olurken, yüzlercesi ise işsizlik kaygısıyla taşınmak zorunda kaldı.
Çerkezköy’de 182 bin metrekare alana kurulan Arçelik Elektronik Fabrikasında dijital ve robotik teknolojilerle üretim yapılacak. Günlük televizyon üretim kapasitesi 12 bin, yıllık üretim kapasitesi ise 3.2 milyon adet olarak planlanıyor. Şu anda tüm zorlamalara rağmen tek vardiyada yapılan üretimin ancak 1500 civarı olduğunu belirten işçiler, “Hedeflenen sayıların çok daha fazla çalışma, çok daha fazla sömürü anlamına geldiğine” işaret ediyor.
ALIŞTIRMA AŞAMASINDALAR
Bantlar daha oturmadığı için sürekli fazla mesaiye kalındığını belirten bir işçi, “Birkaç haftadır üç gün bir grup, üç gün başka bir grup günde 16 saat çalışıyor. Ama şu anda hedeflenen sayının yarısı bile üretilmiyor” dedi. Sistemin yeni olması nedeniyle hata verdiğini belirten bir işçi, şunları anlattı: “Sistemi henüz tam oturtamadılar. Benzer sistem Kore’de bulunan LG fabrikasında da var ve günde 12 bin yılda 3 milyon 200 bin televizyon üretme kapasitesine sahip. İleride sistem oturunca hedeflenen sayıyı çıkarırlar muhtemelen. Dört bant var, üçü çalışıyor sayılır şu an. Dördüncüsü de çalışıyor ama tam randımanlı değil. Bant tam kapasite çalışamadığı için bazı yerlerde yığılma oluyor şu an. Eskiden 2 kişinin çalıştığı yerde şimdi 4-5 kişi çalışıyor. Tabi o kadar işçiyi orada boşuna tutmuyorlar. Şimdi işçi fazlalığı görünüyor ama tempo istenilen düzeye çıktığında işçiler mecburen daha yoğun çalışacaklar. Şu an henüz alıştırma aşamasındalar.”
BANDIN AKIŞI HİÇ KESİLMİYOR
Üretim sayısının sürekli arttığını belirten bir başka işçi de, “Yaklaşık 7 saatte 1500’e yakın televizyon çıkardılar. Baklava dağıttı takım liderleri. Beylikdüzü’de iken 6 bant vardı, 1250- 1300 televizyon üretiliyordu. Burada bant daha seri, bandın akışını hiç kesmiyorlar. Mesela eskiden 6 vida atıyorsa şimdi 3 vida atıyor ama bant hiç durmadığı için sürekli çalışıyor. Öte yandan işin gerginliği arttı. Mühendisidir, yöneticisidir çok fazla ortalıkta dolaşıyor” diye konuştu.
TELEFON TAŞIMAK YASAKLANABİLİR
Beylikdüzü’de işçilerin telefon kullanımının belli kurallar çerçevesinde serbest olduğunu, Çerkezköy’de ise telefonların koyulması için küçük kabinler yapıldığını belirten Arçelik işçisi, telefon kullanımının yavaş yavaş yasaklanacağını düşünüyor: “Beylikdüzü’deki fabrikada herkesin telefonu yanındaydı, acil durumlarda kullanabiliyordu. ‘Önemli bir telefon ise banttan iki adım uzaklaşın öyle açın’ şeklinde uyarı yazıları vardı. Ama burada bir bandın başına telefonları koymak için küçük kabinler yapmışlar. Millet o kabinleri görünce şok oldu! Yani sonuçta cep telefonu önemli; insanların eşi, çocukları evde, acil bir şey oluyor. Şimdilik hem açılış telaşı nedeniyle hem de sistem daha tam oturmadığı için kimse kullanmıyor o kabinleri. Ama muhtemelen yavaş yavaş telefonların taşınması yasaklanabilir.”
AKILLI FABRİKAYA KREŞ YAPMAK AKIL EDİLMEMİŞ!
Üretimden ısıtmasına kadar her şeyiyle son teknolojiyle donatılan ve “akıllı” olmasıyla övünülen fabrikada kreş yapmak ise akıl edilememiş! Kreş olmamasına tepki gösteren bir kadın işçi, “Beylikdüzü’nde fabrikanın kreşi vardı. Üstelik 60 lira gibi çok cüzi bir para alıyorlardı. Burada kreş yok, ne yapacağını düşünüyor insanlar. Organize sanayiinin içinde büyük bir kreş var. İnsanlar oraya verecek çocuklarını. Ancak orası da yalnızca gündüz ve 18 aylıktan büyük çocukları alıyor diye biliyorum. Burada her vardiyada çocuğunu bırakabiliyordun. Yaş sınırlaması yoktu, rahattı. Yeni doğum yapacaklar ne yapacak bilmiyorum. Bir miktar kreş yardımı yapılacak ama, özel kreşler çok pahalı. Onların verdiği para ile kreşin alacağı para arasında çok fark vardır” diye konuştu.
Bir erkek işçi de küçük yaşta çocukları olan işçiler için kreş ihtiyacının ne büyük bir sorun olduğunu “Millet bir ara üç-beş kişi toplanıp birimizin eşine mi baktırtsak gibi çözümler arıyordu” sözleriyle anlattı.
YILDA 3.2 MİLYON ADET TELEVİZYON ÜRETİM KAPASİTESİ
İnşaatı 2017 mayıs ayında başlayan Arçelik Çerkezköy Elektronik Fabrikası, 182 bin metrekare alan üzerine, 450 kişinin yoğun çalışmaları sonucunda, 16 ayda kuruldu.
Planlama aşamasından itibaren en son teknolojiyle üretim gerçekleştirecek şekilde tasarlanarak inşa edilen fabrikanın, malzeme girişinden ürün çıkışına kadar tüm üretim operasyonu tek bir hat üzerinde tamamlanacak şekilde kurgulandı. Üretim süreçleri yazılım tabanlı tam otomatik sistemlerle kontrol edilecek. Ürünlerin yüzde 65’i 48 farklı ülkeye ihraç edilecek. 1600 kişinin çalıştığı fabrikada, günlük televizyon üretim kapasitesi 12 bin, yıllık üretim kapasitesi ise 3.2 milyon adet olarak planlanıyor. Yıllık yazar kasa üretim kapasitesi ise 650 bin adet olacak. Vedat YALVAÇ / EVRENSEL İstanbul
