Bu sözler, 21.yüzyılda, çalışma yaşamında, Türkiye’de en yekili kişi olan, bir Bakan tarafından söylenince, önemi daha da artıyor.
Somut bir değerlendirmeyi ve bir bakış açısını gösteren, bu denli açık sözler olması nedeniyle de, tarihe geçecek sözler olarak da yorumlanabilir. Yine anımsayacaksınız, geçtiğimiz yıllarda, Zonguldak da, kömür madenin de meydana gelen göçük sonrası, yaşamlarını yitirenlerin bazılarının, göçük altından çıkarılması için, yurt dışından ekipler getirilmişti. Yitirdiğimiz bu maden işçileri ile ilgili olarak da, önceki bakan “Güzel öldüler” şeklinde yorumlama yapmıştı.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik bakanlarının, iş kazaları veya şimdi yavaş yavaş tanımı, yerleşmeye başlayan, iş cinayetleri sonrasında, “Güzel öldüler” tanımlaması yapılması, dünya da olağanmıdır. En az ücret olarak belirlenen, asgari ücreti, bir “mahkum” olma ücreti olarak algılayan, başka ülkelerde, benzer bakanlar varmıdır. Bu güne değin, ben ne rastladım, ne okudum, ne de duydum.
Bu gün, geçtiğimiz hafta, yeniden andığmız, dünya emekçi kadınlar gününe ilişkin, geçtiğimiz yüz yıllardan gelen anma ile ilgili, yazı yazmayı düşünüyorduk. Ama bu açıklamalar, 21 inci yüzyılın belgesi olduğu için, tarihe bir not düşelim istedik.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik’in, asgari ücret ile geçinme konusundaki görüşleri, geçen haftaya damgasını vurdu. Bakan’ın açıklamalarından sonra, basında yer alan eleştiriler karşısında, görüşünü yinelemesi de, bu tartışmanın, zaman zaman gündeme yeniden getirileceğinin bir işareti oldu.
Yeni yılda uygulanmaya başlanan, yeni asgari ücret ile zammın, günde bir simit parası olduğunu ve bu simitleri alamadan, damga vergisinin artmasıyla, bir simit parasının da gittiğini, bu sütunlarda dile getirmiştik. Ama asgari ücreti, bir ” Mahkum” ücret olarak algılayıp, dillendirmeyi, samimi olarak itiraf edeyim, hiç ama hiç düşünmemiştik. Asgari ücrete, şimdi yeni bir tanım eklenmiş oldu. “Mahkum” ücreti.
Asgari ücretin, asgari ücret olmaktan çıktığı savlarının yaygınlık kazandığı bir süreçte, Bakanın açıklamaları ile yaşamın gerçekleri arasındaki bağlantıyı, kamu oyu herhalde değerlendirecektir.
“Şİmdi bakınız, geçinemez diye bir şey yok. Geçinirsiniz. Yani niye geçinemeyeceksiniz. Şimdi eğer ona mahkumsanız 800 lirada büyük paradır yani. Netice itibariyla peynirin fiyatı belli,ekmeğin fiyatı bellidir, yani yiyeceğiniz zeytinin fiyatı bellidir. Geçiminizi sürdürebilirsiniz.” Asgari ücret ile ilgili çalışan ve buna mahkum olan işçinin, yemek menüsüde belirlenmiş oluyor. Peynir, ekmek, zeytin.
Peki bu gıdalarla, en az üç çocuk nasıl olacak ve büyütülecek acaba. Üç çocuk için bu gıdalarla ilgili, ek bir ödeme de olacak mı ? Bakan açıklamasında, hemen ekliyor. “Bence bunu istismar etmemek lazım.” Bakanımız haklı, bunu istismar etmemek lazım. Ayrıca bu konu, istismar edilemeyecek kadar önemli ve ciddi bir konudur. Bu açıdan da değerlendirmek lazım.
Çalışma Ekonomisi kürsülerinde görev yapan akademisyenler için nefis bir tez konusu. Sosyal hizmet, sosyoloji bölümleri içinde. Hukukçular da bunun gerisinde kalmamalı diye düşünüyorum. Gıda bilimcileri de, bunun kalorileri üzerine çalışmalar yapabilirler, diğer seçenekleri aktarabilirler.
Bakan Faruk Çelik, yeni yıla girerken, 1.1.2013 gününden itibaren, yürürlüğe girecek olan yeni asgari ücreti açıklamıştı. Asgari Ücret Tespit Komiyonu’nun, 27.12.2012 gün ve 2012/1 sayılı Kararı’da, 29.12.2012 günlü Resmi Gazrete de yayımlanmıştır. Günlük asgari ücret 32.lira 62 kuruştur. Bu aylık olarak, brüt olarak 978 lira 60 kuruştur. İşçinin eline geçecek net ücret ise, 773 lira doksanyedi kuruştur. Bu uygulama başlar başlamazda, damga vergsi artmış ve bir simit parası daha eksilmiştir.
Görüleceği gibi, Bakan’ın açıklamasında yer alan 800. TL asgari ücret açıklaması, doğru değildir. Üçbuçuk ay sonra, asgari ücret 800 lirayı bir kaç lira geçmiş olacaktır. Belki de 1.temmuz’dan itibaren geçerli olacak olan, durum aktarılmış olabilir. Bu asgari ücrete, işçi temsilcileri karşı çıkarak , gerekçeli bir karşı oy yazısı da yayımlamışlardı.
Bu asgari ücret yürürlüğe girmeden, 2012 aralık ayında, dört kişilik ailenin açlık sınırı, 985, yoksulluk sınırı ise, 3.208 liradır. Bu rakkamın, mart 2013 e geldiğinde daha da arttığı bir gerçektir. Yeni asgari ücret, yürürlüğe girmeden, aralık ayında ki ailenin açlık sınırına bile ulaşamamaktadır.
Bakanın bu açıklaması ile ilgili olarak, yıllardır komiyon çalışmalarına katılan, Türk-İş araştırma uzmanı, Enis Bağdadioğlu da bir açıklama yapmıştır. “Bakan, asgari ücret 800 lira diyor. Bir defa 773 lira. Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nda bunu 800 lira bile yapmadılar” diyerek açıklamasını sürdürüyor. Devletin kasım ayında asgari ücret belirlenirken tek bir işçi için yaptığı hesaplamaya göre, bulduğu rakamın 1025 lira olduğuna dikkati çeken Bağdadioğlu, “sosyal adaleti sağlamakla görevli olan Çalışma Bakanının bu açıklaması çok yanlış” değerlendirmesini yapmıştır.
Şimdi bu verilerin ve açıklamaların ışığında, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, acaba komisyonu yeniden toplantıya çağırma gereğini duyacakmıdır.
Bakana bu açıklaması ile ilgili olarak, bakanlıkta çalışan deneyimli hiç bir görevlinin, not hazırlayıp verdiğini sanmıyorum. Bakan, bu ikinci Bakanlık döneminde, sosyal tarafları en azından dinleyerek, olumlu bir şekilde diyalog kurmaya çaba göstermiştir. Program akışı içinde yaptığı bu açıklamanın, Bakanın politik tutumuna ve kariyerine, uygun düşmeyen talihsiz bir açıklama olduğunu belirtmeden de geçmeyelim. Ama bu sonucu değiştirmez, söylenen gerçek bakışı da, ortadan kaldırmaz.
Asgari ücreti, “mahkum” ücret olmaktan çıkartmak da, başta sendikalara düşer. Bu açıklamalar karşısında, siyasilerin yapacakları çalışmalar ve politika geliştirmeleri de önemlidir. Bakalım, bu konuda bir gelişme olacak mı ?
Ancak, bu açıklamanın, yani asgari ücret ve “mahkum” ücret açıklamasının, kamu oyunda derin izler bıraktığını sanıyoruz.
Yoksa, bu açıklama da bir süre sonra unutulup gidecek mi ?
_______________________
* Ankara. 12 Mart 2013. [email protected]
