Avustralya’nın karanlık yüzü

YUSUF YAVUZ / AÇIK GAZETE – Aylardır yangınlarla boğuşan Avustralya yalnızca uçsuz bucaksız kumsalları barındıran ve tatil düşleri kurulan bir özgürlükler ülkesi değil. Ülkedeki dev kömür madenleri, küresel iklim değişikliğini tetikleyen karbon salınımının en önemli kaynaklarından biri. İşte düşler ülkesi Avustralya’nın görünmeyen karanlık yüzü…

Dünyanın en büyük kömür üreticisi ve ihracatçılarından biri olan Avustralya’da 1990’lardan bu yana hem kömür üretimi hem de sıcaklıklarda artış yaşandı. 2018’de dünyadaki elektrik üretiminin yarıya yakını kömüre dayalı termik santrallerden elde edilirken, dünyayı karartan ülkeler arasında Avustralya ilk sıralarda yer aldı. Dünyada enerji ve demir-çelik üretiminde kullanılan kömürün önemli bir kısmı, son 120 yılın en sıcak sonbaharının yaşandığı Avustralya’da üretilip ihraç ediliyor. Ekonomisi önemli ölçüde kömüre dayalı olan Avustralya’nın yaşadığı yangınların, fosil yakıtlardan kaynaklı küresel iklim değişikliğiyle ilişkilendiriliyor. Dünyayı karartanlar listesinde başı çeken ülkelerden biri olan Avustralya’da Başbakan Scott Morrison, 2017 yılında parlamentoda eline bir parça kömür alıp kürsüye çıkmış ve kömüre dayalı elektrik üretiminin azaltılmasını isteyenlere, “bu kömür, korkmayın” diye seslenmişti. Ancak bütün politikalarda en üst sıraya konulması gereken iklim değişikliği konusunda bir bumeranga dönüşen kömür, bugün Avustralya’nın korkulu rüyası oldu…

Avustralya’daki yangınlar dünyanın iklim krizi gerçeğiyle bir kez daha ve şok edici biçimde yüzleşmesini sağladı. Ancak 20 milyon dekardan fazla alanın yanmasına, binin üzerinde evin zarar görmesine, çok sayıda insanın ölümüne ve yaralanmalara neden olan bu büyük felaketin doğanın olağan bir devinimi olduğunu savunanlar da oldu.

AVUSTRALYA’DA SON 120 YILIN EN KURAK SONBAHARI YAŞANDI

Avustralya’da son 3-4 aydır yaşanan sıcaklıkların rekor seviyelere ulaştığı belirtiliyor. Yangınların doruğa çıktığı geçtiğimiz Aralık ayında ise ülke tarihinin en sıcak günlerine tanıklık edildi. Ortalama sıcaklık 41 derecenin üzerindeydi. Yapılan açıklamalar, Avustralya’da son 120 yılın en kurak sonbaharını yaşandığını ortaya kouyuyor. Kıta büyüklüğündeki Avustralya’nın doğası kuraklığın ve rüzgarın etkisiyle adeta yanıcı bir materyale dönüştü…

ÜLKEYİ YÖNETENLER BU KORKUNÇ YIKIMLA YÜZLEŞEBİLECEK Mİ?

Ülkede yaşayan insanlar için artık hiç bir şey eskisi gibi olmayacak. Bu korkunç bir yıkım ve aynı zamanda dünyada bir çok insanın hayalini süsleyen, göçmen nüfusun yoğun olduğu Avustralya için de bir yüzleşme fırsatı. Ancak ülkeyi yönetenlerin ve bu konudaki politikaların belirlenmesinde etkili olan odakların bu yüzleşmeye yanaşıp yanaşmayacağı tartışma konusu. Yangınlarla şoke olan Avustralya halkının ülkeyi yönetenlere karşı sert ve kimi zaman hakaretlere varan orandaki eleştirel tutumu sıradan insanların çoktan bu konuda derin bir sorgulamanın içine girdiğini gösteriyor. Politikacılar hakkında bunu söylemek için henüz erken.

AVUSTRALYA DÜNYA KÖMÜR ÜRETİMİNDE DÖRDÜNCÜ SIRADA

Yüzleşmeden kastımız, Avustralya’nın dünyanın en büyük kömür üreticileri arasında 4. Sırada yer aldığı gerçeği. Avustralya, Çin, Hindistan ve ABD’nin ardından dünyada en fazla kömür şirketine sahip dördüncü ülke konumunda. Ülkede tam 51 kömür şirketi faaliyet yürütüyor. Kömürün Avustralya’nın ekonomisinde önemli bir yeri var. Dalgalı okyanus kıyıları ve zengin kumsallarıyla ünlü olan ülkenin dünyayı karartanlar listesinde ön sıralarda olması bugüne kadar yeterince tartışılmadı.

2018’DE 510 MİLYON TON KÖMÜR ÜRETİLDİ, ALICILARDAN BİRİ DE TÜRKİYE

Avustralya, Endonezya ile birlikte dünyanın en fazla kömür ihraç eden iki ülkesinden biri konumunda. Avustralya Merkez Bankası’nın (RBA) Eylül 2019’da yayınladığı kömür raporuna göre ülkenin en çok kömür sattığı ülkelerin başında Japonya, Çin, Güney Kore, Tayvan ve Hindistan geliyor. Avrupa ülkeleri ile Türkiye’de Avustralya’nın ihracat pazarları arasında. MTA verilerine göre Türkiye’nin kömür ithalatında Avustralya dördüncü sırada. Ülkenin kömür ihracatı 1990’ların başından bu yana iki katın üzerine çıktı. Ülkede sadece 2017-2018 döneminde üretilen kömür miktarı 510 milyon ton civarında iken bunun yüzde 75’i ihraç edildi. Kömür, demir cevherinin ardından ülkenin ikinci en önemli ihraç ürünü ve ihracattaki büyüme 10 yıldır istikrarlı şekilde sürüyor.

BAŞBAKAN MORRİSON KÖMÜR LOBİSİNİN EN BÜYÜK DESTEKÇİSİ

Avustralya Başbakanı Scott Morrison’un kömür sektörünü savunan ve himaye eden politikacılardan biri olduğu biliniyor. Başbakan Morrison’un 2017’de parlamentoda elinde bir parça kömürle yaptığı konuşma, devasa yangınların ardından yeniden anımsandı. Morrison, ülkedeki enerji üretiminde kömürlü santrallerin kısıtlanması talebinde bulunan muhalefete, elinde bir parça kömürle kürsüden yanıt vermiş ve “bu kömür, korkmayın” diye seslenmişti. Ancak bugün Avustralya kamuoyu başta olmak üzere dünyanın pek çok ülkesinden iklim aktivisti, siyasetçi ve sanat insanı ülkedeki yangınlarla küresel iklim değişikliği arasındaki ilişkinin artık sorgulanmaya gerek kalmayacak şekilde kendini doğrudan doğruya gösterdiğini savunuyor.

2018’DE DÜNYANIN ELEKTRİĞİNİN YARIYA YAKINI KÖMÜRDEN ÜRETİLDİ

Avustralya Merkez Bankasının küresel kömür piyasalarına yönelik araştırmaları içeren raporun ayrıntılarına bakıldığında, ülkenin dünyadaki fosil yakıt lobisinin önemli bir üssü olduğu ortaya çıkıyor. Bu fikri destekleyen rakamlar oldukça çarpıcı. Raporda yer alan bilgilere göre 2018’de 26.600 terawattsaat (TWS) olan dünya elektrik üretiminin 10 bin terawattsaat’ı kömürden elde edildi. Bu rakam dünyanın toplam elektrik üretiminin yarıya yakınının kömürden sağlandığını gösterirken aynı zamanda bir kısır döngüye de işaret ediyor.

BÜYÜMEYE ODAKLI EKONOMİLER KÖMÜR TÜKETİMİNİ TETİKLİYOR

Hindistan, Çin, Endonezya ve Türkiye gibi büyüme odaklı ekonomilerdeki enerji talebinin artışı, aynı zamanda kirletici enerji arzının da savunulmasına yol açıyor. Türkiye’de hükümetin “yerli ve milli enerji” söylemiyle destek verdiği kömürlü santraller buna çarpıcı bir örnek oluşturuyor. Çin ise hem en büyük kömür üreticisi hem de en büyük kömür tüketicisi konumunda. Kendi üretiminin yanı sıra enerji ve endüstriyel üretimde kullandığı kömürün bir kısmını Avustralya’dan alıyor. Gelişmekte olan ülkelerdeki büyüme yarışı, küresel kömür talebinin de patlamasına yol açıyor. Bu durum, aynı zamanda fosil yakıtların neden olduğu küresel iklim değişikliğini de tetikliyor. Söndürülmesi için yine iklimden ve yağmurun yağmasından umut beklenen Avustralya yangınları bunun çarpıcı bir örneği. Ancak son yangınların ardından Avustralya halkının tepkisiyle karşılaşan Başbakan Morrison’un kömür destekli politikalarında radikal bir değişiklik yapıp yapmayacağı belirsizliğini koruyor. Yine de yangınların ardından yansıyan görüntüler, karar vericilerin bundan sonrası için kömür konusunda kamuoyundan yükselen seslere daha fazla dikkate almaları gerektiğini gösteriyor.

AVUSTRALYA KÜRESEL KÖMÜR TEDARİKÇİSİ OLMAYA DEVAM EDECEK

Avustralya Merkez Bankası’nın, yangınların yoğunlaşmasından kısa bir süre önce yayınladığı kömür raporunda, ülkenin demir çelik endüstrisinde kullanılan metalurjik kömür ihracatının küresel deniz pazarının büyük kısmını elinde bulundurmaya devam etmesinin muhtemel olduğu belirtiliyor. Ülkenin önemli kömür alıcıları olan ülkelerin giderek kömürlü termik santrallerden uzaklaştığına da dikkat çekilen raporda, “Genel olarak, Avustralya’nın önümüzdeki yıllarda küresel bir kömür ihracatı tedarikçisi olmaya devam etmesi beklenmektedir. Bu görünüm Avustralya’nın kilit ihracat pazarlarına yakınlığı ve Avustralya kömürünün nispeten daha elverişli özellikleri ile desteklenmektedir” görüşüne yer veriliyor. (1)

KÖMÜRE DAYALI EKONOMİ İKLİM KONUSUNDA BUMERANGA DÖNÜŞTÜ

Avustralya yangınları yalnızca dünyanın atmosferini kara dumanla kapmakla kalmadı aynı zamanda ülkenin imajının da sorgulanmasına yol açtı. Avustralya yalnızca uzun kıyıları ve kanguruları ile ünlü tatil düşleri kurulan bir ülke değil, dünyayı karartan ülkelerin başında gelen bir kömür ülkesi. Ülkenin en büyük siyah kömür yatakları Yeni Güney Galler, Queensland, Güney Avustralya, Tazmanya ve Batı Avustralya’da bulunuyor. Ancak bütün politikalarda en üst sıraya konulması gereken iklim değişikliği konusunda bir bumeranga dönüşen kömür, bugün Avustralya’nın korkulu rüyası oldu…

________________

(1): Avustralya Merkez Bankası kömür raporu.

https://www.rba.gov.au/publications/bulletin/2019/sep/the-changing-global-market-for-australian-coal.html

2378760cookie-checkAvustralya’nın karanlık yüzü
Önceki haberTürkiye Yolsuzluk Algı Endeksi’nde 2 puan kötüleşti
Sonraki haberİNGİLTERE… “Toplumdaki en önemli olay neydi?”
YUSUF YAVUZ
YUSUF YAVUZ (GAZETECİ-YAZAR) Isparta, Sütçüler'de doğdu. 1990’da edebiyatla ilgilenmeye başladı. Deneme ve inceleme tarzındaki ilk yazıları 1996 yılında 'Atatürkçü Ses' Dergisi’nde yayımlandı. Aynı yıl yerel ölçekte yayın yapan kanallarda 'Dönence' başlıklı radyo ve televizyon programları hazırlayıp sundu. 1999 yılında Antalya'da kurulan Müdafaa-i Hukuk Dergisi’nde yazmaya başladı. 2001’de Gazete Müdafaa-i Hukuk’ta Muhabir-Temsilci olarak görev aldı. Daha sonra adı 'Yeniden Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk' olan dergiyle bağını temsilci-yazar olarak sürdürdü. 2001-2007 yılları arasında Kaş Kitap Şenliğini organize ederek başta çocuklar ve gençler olmak üzere yöre insanının kültür, sanat ve edebiyat çevreleriyle buluşmasını sağladı. 2005 yılında Muğla ve Antalya arasındaki sahil bandında yaşanan yabancılara toprak satışına ilişkin yaptığı araştırmalar önemli etkiler yarattı. Deneme, inceleme, röportaj, düz yazı, haber ve yorumları; Cumhuriyet Akdeniz, Odatv, Yeni Harman, Edebiyat ve Eleştiri, Yolculuk, Evrensel, Atlas, Magma, Aydınlık, Birgün, Açık Gazete gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı. Antalya merkezli VTV Televizyonunda, Pelin Gel Ağan'la birlikte 'İki Ağaç İçin' adıyla 16 bölümden oluşan bir program hazırlayıp ve sundu. Kanal V Televizyonunda, Biyomühendis Çağlar İnce ile birlikte, Yörük kültürünü ve tarihsel köklerini ele alan 'Islak Çarıklar' adlı belgesel haber programı hazırlayıp sundu. Araştırma yazılarından bazıları, 'Yer Bize Çimen Verdi' ve 'Darağacına Takılan Düşler' adıyla belgesel filmlere de konu olan Yavuz, şu sıralar 'Islak Çarıklar' adlı bir belgesel haber programı için çalışmalarını sürdürüyor. Ağırlıklı olarak arkeoloji, çevre, kentsel dönüşüm ve tarım konularını ele alan çalışmalar yapmayı yazılı ve görsel medyada sürdüren Yavuz, yıkım politikalarıyla tarımdan hayvancılığa, kültürden mimariye kırsal yaşamın dönüşümünü ele alan araştırma yazılarıyla tanınıyor. Ziraat Mühendisleri Odası Basın Ödülü, Çağdaş Gazeteciler Derneği Belgesel ödülü, Türkiye Ziraatçılar Derneği Tarım ödülü, Kubaba Derneği kültür hizmeti ödülü'nün yanı sıra Türkiye Ormancılar Derneği gibi çeşitli meslek odası, kurum ve kuruluşlar tarafından ödüle layık görülen Gazeteci Yusuf Yavuz, Likya'dan Teke yöresine uzanan coğrafyadaki su kültürüne ilişkin uluslararası bir sanat projesinin de danışmanlığını ve metin yazarlığını üstleniyor.

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.