Törene katılanların muhalefetin sembol rengi yeşile büründükleri gözlendi. Kum kentinde yapılan cenaze törenine on binlerce kişi katılmıştı.
Törene katılanların İran muhalefetinin sembol rengi haline gelen yeşil renkli dövizler taşıdıkları ve yeşil kıyafetler giydikleri gözlendi. Törene katılanlar arasında cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yarışan reformcu adaylar Mir Hüseyin Musavi ve Mehdi Kerrubi de bulunuyordu.
Musavi ve Kerrubi bugünün ulusal yas günü olması çağrısında da bulunmuştu.
87 yaşındaki Muntazeri’nin Cumartesi gecesi doğal nedenlerle hayatını kaybettiği açıklanmıştı.
Muntazeri, Haziran ayında yapılan ve Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın yeniden seçilmesiyle sonuçlanan seçimleri hileli olarak nitelendirmişti.
Muhalefet yanlısı Jaras internet sitesinin haberlerine göre, törende göstericiler Muntazeri ve Musavi lehine sloganlar attı.
Rahesabz.net sitesi ise hükümet yanlısı Ensar Hizbullah örgütü üyelerinin kalabalığın slogan atmasını önlemeye çalıştığını, ancak çatışma çıkmasının ardından olay yerini terk ettiklerini ileri sürdü.
Muhalefet yanlısı Kaleme.org internet sitesi de cenaze törenine katılan bazı kişilerin Muntazeri’nin evini çevreleyen polis güçlerine taş attığını ve ardından polisle aralarında çatışma çıktığını yazdı.
İnternette yayımlanan video görüntülerinde, kalabalığın İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney aleyhinde sloganlar attığı, Hamaney’i “katil” olarak nitelendirdiği ve yönetiminin gayri meşru olduğunu söyledikleri görülüyor.
Ayrıca gözaltına alınanların olduğu ve cenaze törenine katılmak isteyen çok sayıda kişinin engellendiği de belirtiliyor.
Hamaney, Pazar günü Muntazeri’nin yakınlarına başsağlığı dileklerini iletmiş ancak Muntazeri’nin karşısındaki “önemli sınavı” verememesini Allah’ın affetmesini umduğunu söyleyerek eleştirilerini de gizlememişti.
Bu, Muntazeri’nin Ayetullah Humeyni’yle ters düşmesine bir gönderme niteliğindeydi.
Tahran’da bulunan BBC muhabiri, İranlı yetkililerin cenaze törenine engel olamayacaklarını ancak bunun protesto gösterilerine yol açmasından endişe ettiklerini söylüyor.
Bu nedenle, İran hükümeti, Muntazeri’nin cenaze töreniyle ilgili olarak yerel basına ek sınırlamalar getirirken, yabancı basının töreni izlemesine de izin vermedi.
Ayrıca internet erişimine de sınırlama getirilmiş durumda.
Haziran ayındaki tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçiminden bu yana muhalif gösterilere izin verilmiyor.
Reformcuların internet sitelerinden Tahir, Kum’da güvenlik kuvvetlerinin sıkı önlemler aldıklarını da belirtiyor.
Devrimin öncülerinden
Muntazeri, İslam rejimini kuran 1979 devriminin itici güçlerinden biri olmuş, hatta ülkenin lider adayları arasında adı bir dönem ilk sıralarda anılmıştı.
1979’da rejimin en güçlü ayaklarından biriyken, muhalefete yakın bir isim haline geldi
Şii rejimin saygın isimlerinden biri olan Muntazeri, Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın da önde gelen karşıtları arasındaydı.
Devlet haber ajansı IRNA’nın Muntazeri’nin ölümüne ilişkin ilk haberlerinde ‘Büyük Ayetullah’ sıfatını kullanmadığı, ‘eylemcilere yakın din adamı’ ifadesine başvurduğu dikkat çekti.
Muntazeri, Haziran’daki seçimlerin ardından da Ahmedinejad yönetimini kınayan bir fetva yayınlamıştı.
Ancak bu fetva Muntazeri’nin yönetimle ilk çatışması değildi.
Ülke yöneticilerini İslam adına diktatörlük dayatmaya çalışmakla suçlayan Muntazeri, 1979 devrimini izlemesi gereken özgürlüğün hiç gelmediğini sıkça tekrarlamıştı.
Devrimin lideri Ayetullah Humeyni’nin ölümü ardından ülkenin dini lideri olmaya çok yakınken, İran’ın insan hakları sicili konusunda Humeyni’yle, 1989’da ölümünden birkaç ay önce ters düşmüştü.
1997’de de Humeyni’nin halefi Ayetullah Hamaney’le çatışan Muntazeri, dini hiyerarşinin dışına çıkarak ruhani liderin yetkilerini sorgulamuştı.
Bu çatışmanın ardından Muntazeri’nin lideri olduğu medrese kapatılmış, Kum kentindeki çalışma bürosu saldırıya uğramış, kendisi de altı yıl ev hapsinde tutulmuştu.
Ev hapsinin ardından devlete bağlı yayın kuruluşları kendisini ”saf” olarak nitelerken, kendisine ilişkin bilgiler ders kitaplarından silinmiş, adının verildiği cadde isimleri de değiştirilmiş, ancak kendisi bunlara rağmen muhalefetini sürdürmüştü.
İran’da monarşinin devrilmesinden önce Humeyni’ye destek amacıyla sokak gösterileri örgütleyen Muntazeri, daha sonra tutuklanmış ve cezaevinde işkence görmüştü.
Humeyni’nin Irak’ta sürgünde bulunduğu dönemde İran’daki temsilcisi daha sonra da halefi ilan edilen Muntazeri, ruhani liderin kararlarını sorgulamaya başlayıp, devrimin başarısızlıkları için şeffaf bir değerlendirme yapılması çağrılarının ardından da rejimle ters düşmüştü.
Son olarak Ahmedinejad’a yönelik muhalefeti ardından da reformcular için beklenmedik ilham kaynaklarından biri haline gelmişti.
Muntazeri, görüşlerini ‘dini sorumluluk duygusu’nun şekillendirdiğini söylüyordu. (BBC)
MUNTAZERİ?
1922’de doğdu ve medresede eğitim gördü
Şah rejimine karşı muhalefeti nedeniyle tutuklandı, işkence gördü
Humeyni’nin halefi olması bekleniyordu
Ancak İran’ın insan hakları sicili nedeniyle Humeyni’yle karşı karşıya geldi
1997’de ruhani lider Hamaney’i eleştirdiği için ev hapsinde tutuldu
2009 seçimlerinden sonra Ahmedinejad’a karşı fetva yayınladı
