Sadece Süleymaniye bölgesinde bu yılın Ocak ayında 28 kadın kendini yaktı. Aileler “beşik kertmesi” geleneğinden vaz geçmek için çocuk başına 5 bin dolar istiyor.
Batman Başta olmak üzere Doğu ve Güneydoğu bölgesinde zaman zaman rastlanan kadın intiharlarına Kuzey Irak’taki Kürt bölgesinde daha yoğun şekilde rastlanıyor.
Feodal bir gelenekten kaynaklanan ve daha beşikteyken büyüdüklerinde evlenecekleri yaşıt erkekleri belirlenen her her 2000 kızdan 100’ü büyüdüklerinde karar ve söz sahibi olmadıkları için onaylamadıkları bu evliliklere karşı çıkamadıkları için intihar yolunu seçiyor. Bu kızların büyük bölümü kendini yakarak intihar etme yolunu seçiyor.
Cumhurbaşkanı Celal Talabani’nin yeğeni kadın Milletvekili Ala Talabani, AFP Ajansı’na yaptığı açıklamada‘’İslamiyetin hakim olduğu, kökleşmiş bir toplumun geleneklerini bir çırpıda değiştiemeyiz’’dedi. Bu dreğişimin zorlu ve yavaş bir süreci gerektirdiğini belirten Ala Talabani,‘’Dinin ve mezheplerin toplumsal ilişkileri belirlemesinden hızla kaçmak, turbanın ve aşiret- kabile düzeninin geri gelmesini engellemek gerekiyor”dedi.
YNK’ye bağlı Kadın Hakları Örgütü’nden Payeman Ezadin ise, aşiret düzeninden kaynaklanan bu “beşik kertmesi” geleneğinin kaldırılması için çalışmalar yaptıklarını, bugüne dek 300 aileyi bu gelenekten vaz geçmeye ikna ettiklerini söyledi.Ezadin, ailelerin bu gelenekten vaz geçmek için para istediklerini ve bu paranın da her beşik kertmesi için 5 bin dolar dolayında olduğunu bildirdi.
Kürt Haber Ajansı ANF’nin,Irak’ın Süleymaniye ve dağlık Ranya Kürt Bölgelerinde yaptırdığı araştırmaya göre, her yıl olduğu gibi 2005 yılında da da beşikteki 2000 kızın büyüdüklerinde evlenecekleri yaşıtları erkekler belirlendi.Evlenme yaşına gelen 100 kız da onaylamadıkları bu evlilik yönteminden bir çıkış yolu bulamadıkları için kendilerini yakarak intihar etme yolunu seçtiler.
Kuzey Irak’ta, son zamanlarda yapılan çeşitli toplumsal düzenlemelere karşın çocuklar üzerindeki aile baskısı ve kadın hakları konusunda olumlu adımlar atılamıyor. Daha kundaktaki kız çocuklarına uygulanan “beşik kertmesi” geleneği varlığını sürdürüyor.
KABİLE YAŞAMI SÜRÜYOR!
Irak’taki Kürt kimliğinin taşlarından birini oluşturan aşiret kabile yaşam tarzı ise ağırlığını koruyarak devam ediyor.Kadın ayırımcılığına karşı bazı yasal düzenlemeler yapılmasına karşın uygulamada herhangi bir değişiklik olmuyor..
Bir yandan kızlar beşik kertmesi ve zorla evlendirme geleneği yaşanırken diğer yandan aynı coğrafyada kadın mllietvekili, bakan ve yargıçların bulunması ilginç bir çelişkiyi gözler önüne seriyor
RANYA’DA 2005’TE 2 BİN BEŞİK KERTMESİ
Irak’ın belli başlı Kürt bölgelerinde “Beşik kertmesi” olmamalarına karşın genç kızların zorla evlendirilmeleri geleneği de sürüyor.Özellikle dağlık Ranya bölgesinde zorla evliliklere sıkça rastlanıyor. Aynı bölgede 2005 yılında “beşik kertmesi”yle sonuçlanan 2000 doğum olayı meydana geldi.Bu geleneğe göre,
kız çocukları daha beşikteyken, aileler arasına yapılan anlaşmalarla gelecekteki evliliklerine önceden karar veriliyor.Eğer anlaşmaya varılan ailede yaşıt erkek veya kız çocuklar yoksa bir sonraki doğumlar bekleniyor. Aileler arasında bir anlaşmazlık çıkması veya yapılan evliliklerden birinin bozulması halinde sonraki evlilikler de buna bağlı olarak bozuluyor.
YNK’ye bağlı Kadın Hakları Örgütü’nden Payeman Ezadin ise, aşiret düzeninden kaynaklanan bu “beşik kertmesi” geleneğinin kaldırılması için çalışmalar yaptıklarını, bugüne dek 300 aileyi bu gelenekten vaz geçmeye ikna ettiklerini söyledi.Ezadin, ailelerin bu gelenekten vaz geçmek için para istediklerini ve bu paranın da her beşik kertmesi için 5 bin dolar dolayında olduğunu bildirdi.
Kadınların ‘’müebbet hapis’’ olduğunu söyleyen kadın hakları savunucusu Peyaman Ezadin, bir kadının kocasının izni olmadan boşanamadığı, boşanması durumunda ise sosyal ve ailesel baskıya maruz kalarak statüsünü kaybettiğini vurguladı.
Kadın hakları savunucusu Ezadin, çıkarılan yeni bir yasayla zorla ve 16 yaşından küçük evliliklerin yasaklandığını ancak kafalarda bir değişiklik olmadığı için bu yasanın istenen amaca ulaşamadığını söyledi.
Kürt bölgelerindeki devlet organlarında çalışan kadın sayısının azlığı da dikkati çekiyor.Milletvekili Abdullah Zanganeh özellikle Süleymaniye Bölgesinde 4 kadın yargıcın bulunmasının ise sevindirici olduğunu söyledi. Süleymaniye yerel hükümetinde kadınların eğitim, öğretim, endüstri ve sosyal işlerde görev alma hakları bulunuyor.
Yerel Hewler yönetimindeki Yeniden Yapılanma Bakanı ise bir kadın.. 111 sandalyelik parlementoda 28 kadın yer alıyor.Bölgede,iddete uğramış kadınlar için kurulmuş bir de barınma merkezi bulunuyor.
1OCAK’TAN BERİ 28 KADIN KENDİNİ YAKTI
Öte yandan, Yasal düzenlemelere karşın baskılar karşısında kendini yakan kadın sayısında artış gözleniyor. Hastane acil servislerinin istitatistiklerine göre 1 Ocak 2006’dan bu yana sadece Süleymaniye bölgesinde 28’i aşkın kadın kendisini yakarak yaşamına son verdi.
Feminist Dergi Riwan yöneticisi Ronak Faraj, ‘’her yıl 100 ile 120 kadın Süleymaniye bölgesinde kendisini yakarak hayatına son veriyor’’ dedi. Aynı zamanda sosyolog olan Faraj, bu olgunun Kürt kadınlarının ‘’gelenekler ve gerici kabile yaşamının’’ ağırlığı altında yaşadığı acıları yansıttığına dikkat çekti.
Kadınların intiharlarda genellikle üzerlerine petrol dökerek yakma yolunu seçtikleri kaydediliyor. Kadın hakları savunucusu olmanın yanında gazeteci olan Peyman Ezadin, bu şekilde gerçekleştirilen intiharlardan kurtarılanların vücutlarında ise yüzde 85 oranına varan yanıklar oluştuğunu söyledi.