Başbakan Guy Verhofstat’ın talebi üzerine, Savaş Belgeleri İnceleme Merkezi (CEGES) uzmanları tarafından hazırlanan, 1930-1950 dönemini ele alan, arşivlerin incelenmesiyle 2,5 yılda tamamlanan bin sayfalık raporda, “ülke tarihinin en karanlık yılları” anlatılıyor.
Belçika devletinin polis ve adalet birimlerinin, Yahudilerin ezilmesi ve toplanarak Nazilere teslim edilmesinde oynadıkları rolü belirleyen uzmanlar, savaş döneminde Alman işgal kuvvetleriyle yapılan adli, ekonomik ve ideolojik işbirliğini gözler önüne seriyor.
Belçika Senatosunda ele alınan raporda bireylerin değil, devlet kurumları ve hükümetin tavırlarının değerlendirildiği belirtilirken savaş öncesinde, sırasında ve sonrasında Yahudilere ilişkin faaliyetlere katılımlar ele alınıyor.
İkinci Dünya Savaşının başında, 10 Mayıs 1940 tarihinde Almanların işgaline uğrayan Belçika’da 16 bin Yahudinin tutuklandığı, bunların 7 bin 500 kadarının Fransa’daki kamplara gönderildiği, Belçika’dan toplam 5 bin 835 Yahudinin Auschwitz’de ölüme gönderildiği belirtiliyor.
Raporda, dönemin Belçikalı yöneticilerinin ırkçı zihniyetleri üzerinde durulurken, Belçika devletinin, Yahudilerin kültürel ve ekonomik etkisini kırmak isteyen tavrının Avrupa’da bir “istisna” oluşturmadığına, diğer birçok ülkeninkine benzediğine değiniliyor.
Savaş döneminin yöneticilerinin, Nazilerin ideolojik hedeflerini iyi kavrayamaması, Yahudi göçmenlere sığınma olanağı tanımaması eleştiriliyor.
Raporda, 1940 yılından itibaren Yahudilerin devlet kurumlarından uzaklaştırıldığı, fişlendiği, daha sonra kamplara aktarıldığı, bu uygulamaların anayasaya ve yasalara aykırı olduğu anlatılan raporda, bu insanların ölüme gönderilişinde Belçika devlet kurumlarının faal ve etkin rolleri üzerinde duruluyor
Uzmanların raporunda, zamanın Belçika hükümeti “bilgisiz, güçsüz ve art niyetli” olarak nitelendiriliyor, Belçika devleti de Nazilerin yanında, Belçikalı Yahudilerini felakete sürükleyen bir “uysal tavır” izlemekle suçlanıyor.
“Çok büyük tarihi değer taşıdığı” belirtilen raporun önemi üzerinde duran Başbakan Guy Verhofstadt, devletin sorumluluğunun bilindiğini ve Yahudilerden daha önce özür dilendiğini ifade etti.
