Yirmi sekiz yıl aradan sonra Ermenistan’a giden ilk Amerikan Dışişleri Bakanı olan Clinton, başkente pazar akşamı ulaştı. Burada Devlet Başkanı Serj Sarkisyan ile görüştü, görüşmenin ardından ise “Ankara’yı ilişkilerin düzelmesiyle ilgili verdiği sözleri tutmaya davet ediyoruz. Artık top Türkiye’nin sahasında” dedi. Clinton daha sonra oteline çekildi.
Ermeni lobisi ısrar etti
Ermeni kamuoyu ise gün boyu Clinton’un Ermeni soykırımı ile ilgili bir konuşma yapmasını, daha da önemlisi Erivan’daki Soykırım Anıtı’na gitmesini bekledi. ABD’nin en büyük Ermeni lobilerinden Amerika Ermeni Ulusal Komitesi (ANCA) Başkanı Aram Hamparyan, Clinton’ın Erivan’daki “soykırım anıtını ziyaret etmesi ve orada soykırımı tanıdıklarını ilan etmesi gerektiğini” söyledi. Ancak Clinton bunlarla ilgili tek kelime etmezken anıtı ziyaret edip etmeyeceğine dair de hiçbir işaret gelmedi. Clinton dün sabah saatlerinde Erivan’dan ayrılarak Gürcistan’a gittiğinde anıtı ziyaret ettiğinden kimsenin haberi yoktu.
Çelenkteki “Dışişleri Bakanı”
Ancak Erivan’daki Soykırım Müzesi dün öğlen saatlerinde internet sitesine Clinton’un sabah erkenden Soykırım Anıtı’na gittiğini yazdı ve gezinin footğraflarını yayınladı. Siteye göre Clinton’ın yanında ABD’nin Erivan Büyükelçisi de vardı.
Clinton bir dakikalık saygı duruşu yaptıktan sonra “Dışişleri Bakanı Hillary Clinton” yazılı bir çelenk bıraktı ve müze müdürü Hayk Demoyan’dan bilgi aldı. Yetkililer Clinton’a Ermeni- Amerikan dostluğunu temsil eden eski bir madalya ve bir fotoğraf hediye etti. Clinton daha sonra herhangi bir açıklama yapmadan ayrıldı. Yerel sitelere göre Clinton’un ziyareti sırasında basının heyeti takip etmesine izin verilmedi.
Ziyaretin ortaya çıkmasının ardından ise ABD’nin Erivan Büyükelçiliği’nden alalacele bir açıklama yayınlandı. Büyükelçilik Clinton’un 18 saatlik ziyaretini özetlerken “Kendisi Soykırım Anıtı’na da özel bir ziyaret gerçekleştirdi” dedi. Ancak “özel” ziyaret vurgusu tartışmaları olayın önemini küçültmeye yetmedi.
Ermenistan Devrimci Federasyonu Taşnaktsutyun’un Genel Sekreteri Giro Manoyan “Eğer Clinton Dışişleri Bakanı sıfatıyla gelmediyse bu ABD’nin Ermenistan’a hakaret ettiği anlamına gelir. Ama eğer çiçeğin üzerinde yazdığı gibi Dışişleri Bakanı sıfatıyla geldiyse bu Obama yönetiminin politikasını değiştirdiği anlamına geliyor ki bu Ermeni soykırımını tanıması gerekliliğini de beraberinde getiriyor” yorumun yaptı.
Ermenistan’ın soykırım anıtı
Tsitsernakaberd soykırım anıtı, Erivan’da 1966-67 yılları arasında inşa edildi. Yanında bulunan soykırım müzesi ile beraber 4 bin 500 metrekarelik bir alan üzerinde inşa edilen an 44 metre uzunluğundaki granit dikilitaşın etrafında bulunan 12 levha, Türkiye topraklarında yer alan 12 ‘kayıp vilayeti’ temsil ediyor. Anıtı ziyaret eden yabancı devlet adamları, tıpkı Anıtkabir’deki gibi, özel bir protokol izliyor. Anıt ve Soykırım Müzesi’ni bugüne kadar ziyaret edenler arasında Jacques Chirac, Vladimir Putin, Papa 2. John Paul, Boris Yeltsin, Emir Kusturica gibi isimler bulunuyor.
Clinton’ın ziyaretine Ankara ne diyor?
Türkiye; ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’un Erivan ziyareti sırasında sözde Ermeni soykırımı anısına inşa edilen Tsitsernakaberd anıtını ziyaret etmesine, “resmi ve açık” tepki göstermeme eğilimi içine girdi. Dışişleri Bakanlığı’nda; Clinton’un ziyaretiyle ilgili olarak resmi bir açıklama yapmama kararı da alındı.
Üst düzey bir diplomat, şu değerlendirmede bulundu: “Clinton’un ziyaretiyle ilgili olarak ABD’ye bir tepki göstermemiz daha çok Ermeni tarafının isteyeceği bir tutum olurdu. Biz bu tepkiyi verip onların istediği gibi davranmak durumunda olmayız. Bu ziyaretten dolayı Türk – ABD ilişkilerinin olumsuz etkilenmesi sadece Ermeni lobilerinin işine gelir.
