1980’lere kadar Türkiye’yi ayağa kaldıran sosyalistler, darbeye karşı toplumsal bir tepkiyi neden örgütleyemiyor? Sol nereye gitti, niye hayata dahil olamıyor? Nihayetinde insanlığın evrensel hümanizmasını kurma iddiasında olan Marksizm’in, bu gidişata dair bir çift lafı olmalı. Akşam gazetesinden Erol Aral*, sosyalist solun genel eğilimlerini temsil ettiğini düşündüğü 9 kişiyle ‘Sol Kendini Arıyor’ yazı dizisi için sohbet etti…
Aral’ın Çiğdem Çidamlı ile söyleşisi şöyle:
– Dünya sosyalist hareketi krizi aşabildi mi? Şu andaki gündemi nedir?
– Dünya solunun gündemi, son 10 yıl içinde ama özellikle 2000’lı yılların başından bu yana oldukça önemli değişimler geçirdi. 1980-90’larda dünya soluna hakim olan karamsarlık önemli ölçüde dağılırken, solun tartışma gündemleri de değişime uğradı.
Bir örnek vermek gerekirse; 15 yıl kadar önce ‘Marksizmin krizi’ ve ‘piyasa sosyalizmi’ gibi genel başlıklar, solun genel gündemini belirlerken, bugün bu tartışma gündemleri, ’21. yüzyılın sosyalizmi’ ve ‘genel olarak kapitalist piyasanın aşılması’ gibi başlıklar tarafından geride bırakıldı. Yine 10 yıl kadar özellikle akademik solun tartışmalarında önemli bir belirleyiciliği olan ‘post kolonyalizm’ ve ‘post modernizm’ gibi kavramsal çerçeveler de, geride kaldı. Bunların yerini yeni emperyalist özellikleri saptamaya; kapitalist küreselleşme karşıtı yerli-köylü hareketlerinin diğer ilerici toplumsal hareketlerle sosyalist bir proje içindeki eklemlenme olanaklarını kavramaya çalışan kavramsal çerçeveler aldı. ‘Elveda’ denilen proleterya, tarihin bugüne kadar tanık olduğu en büyük mülksüzleştirme-işçileştirme dalgası nedeniyle solun tartışma gündemlerine yeniden sarsıcı biçimlerde geri döndü. Güvencesiz işçilerin, örgütsüzlerin örgütlenmesi önemli tartışma başlıklarından birisi.
– Toparlarsak…
– Özetle, dünya solunun gündemi bugün 15 yıl öncesinde olduğu ile kıyaslanamaz ölçüde, akademik sol yerine mücadele içindeki sol tarafından; ve Avrupa merkezli tartışmalar yerine bağımlı ülkeler özellikle de Latin Amerika merkezli sol tarafından belirlenmeye başladı.
Bu gelişmede kuşkusuz Latin Amerika’da son 10 yıldır yaşanan toplumsal politik hareketlilik büyük etkide bulundu. Latin Amerika’da bugün son on yılın siyasal gelişmeleri sonucunda iki temel hat ortaya çıkmış durumda.
Birincisi, Castro, Chavez, Morales iktidarları ile simgelenen ancak Meksika’daki Zapatista hareketinden Brezilya’daki MST (Topraksız Kır işçileri hareketi ve Kolombiya’daki FARC (Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri) gibi henüz iktidarda olmayan hareketlere kadar uzanan aktif anti-emperyalist çizgi ki kendi içindeki benzerlikleri farklılıklarından daha fazladır; yoksul köylü hareketi temelli, anti-emperyalist, anti-neo liberal ve ılımlı anti-kapitalist hareketlerdir.
ÇİĞDEM ÇİDAMLI?
Leo Huberman, Paul Sweezy ve Harry Magdof’un kurduğu sosyalist Monthly Review dergisinin Türkiye yayını editörü. sendika.org sitesi ile Halkın Sesi gazetesi yazarlarından. Çidamlı ile dünya solunun durumunu konuştuk.
DİĞER AYAKÜSTÜ SOHBETLER:
– Sol Kendini Arıyor I: Mihri Belli:
– Hayalet yazar Hüdai Nabit
– Çitlembik ağacıyla söyleşi
– ‘Çocuğa şiddet, çok yaygın’
– İran PKK’yi neden bombalıyor?
– Serdar Denktaş: Mal mülk davaları en zor sorun
– ‘Kıbrıs’ta kısa dönemde çözüm olmaz’
– Tayvanlı yazardan ‘Sıcak bir öpücük’
– Kavakçı: Başörtü, dini bir mesele
– Perinçek: MHP tabanını dışlayarak solculuk yapılmaz!
– ‘Tek dileğim iki dengeli bir dünya…’
– ‘Beni en çok korkutan: Google’
– ‘Sorunumuz Yahudiler’le değil, siyonizmle’
– O bir ‘peynir avcısı’
– ‘Çernobil’den ders çıkarmadık’
– Bir kültür taşıyıcısı: Aydın Çukurova…
– Afşar Timuçin ile insana dair ne varsa…
– 12 Eylül iddianamesine ne oldu?
– Akın Birdal: Evren yargılanmalı!
– Hitler ile söyleşi…
– ‘Baş örtüsünü ilk kez Sumerliler taktı’
– ‘Türk solu titreyip kendine gelmeli’
– ‘Hepten pusulasız olmadığımız kanaatindeyim…’
– ‘Siyasi güç, her zaman kendi hukukunu yaratır’
– ABD işdünyasında çöküş
– ‘ABD Anayasası Patara’dan’
– Çocuklar öldürülmesin!
‘- ‘Bir Gün Mutlaka’
– ‘Derin devlet sorunları çözmek istemiyor’
– Kaş’taki gözyaşı
– ‘Son 15 yılda bilinçte sıçradık’
– Piref. H. Ökkeş ile ‘dörtköşe’ sohbet…
– Sorgun Ormanı’nı kurtaralım
– Devrim Bize Yakışırdı!
– G-8 protestosundan gözlemler…
– Başkaların hayalleri…
– Hurafeler gölgesinde Gelibolu…
– Çokuluslu tekellere karşı ‘Adil Ticaret’
– Kuzey çikolata, Güney ekmek derdinde
– Fokları, katliamdan kurtaralım!
– Nükleer denemelerin faturası: Doğal felaketler
– Türkiye’de de nükleer silah istemiyoruz!
– Çocuk işçiler
– İsrail dünyanın 6’ncı büyük nükleer silahına sahip!
– Faşizm neden Almanya’da kök saldı?
– Demirel davasında tekelci medya da suçludur
