Kıbrıslılar geçen ay üç Kenyalı’nın Yüksek Mahkeme’de kazandığı işkence tazminatı davasından cesaret aldıklarını söylüyor.
Kenyalılar, 1960’larda ülkelerindeki İngiliz idaresine karşı isyan ederken işkenceye uğradıklarını belirterek dava açmıştı.
Kıbrıslı Gaziler Derneği Başkanı Tasos Sofokleus yaklaşık 60 yıl aradan sonra Lefkoşa’daki hücresini geçen hafta ilk defa ziyaret etti.
Sabah erken saatlerde tutukluların idam edildiği darağacının sesini hala anımsadığını söylüyor, kendisinin de işkence gördüğünü öne sürüyor.
“Bir seferinde sırtımı kırbaçlamışlardı. Kırbacın ucunda küçük demir parçalar vardı. Sırtım parçalanıyordu, kan akıyordu, onlar da tuz basıyordu.” diyor
“Beni öldürmelerini istedim. Ama o güldü ve ‘Sen acı çekmek istemiyorsun diye seni öldürecek değiliz. Burada acı çekeceksin, gece-gündüz.’ dedi.”
Mecliste tartışılmıştıSofokleus İngiliz idaresine karşı kanlı bir ayaklanma başlatıp, bombalı eylemler ve suikastler düzenleyen EOKA örgütünün üyesiydi.
Silah bulundurmaktan suçlu bulunup ömür boyu hapse mahkum edilmiş ve diğer EOKA mahkumlarıyla birlikte Londra’daki Wormwood Scrubs Cezaevi’ne getirilmişti.
Kıbrıslı grup burada hemen işkenceden şikayetçi oldu ve İşçi Partisi’nden bir grup milletvekili onları ziyaret etti.
Bu milletvekillerinden Fenner Brockway, izlenimlerini 1957 yılında Avam Kamarası’na “Wormwood Scrubs’da kolları kırılmış, vücudunda tenis topu büyüklüğünde şişlikler oluşmuş, boyunlarında yara izleri olan mahkumlar gördük.” diye anlatmıştı.
Mahkumlar 1960 yılında, İngiltere Kıbrıs’a bağımsızlık verdikten sonra serbest bırakıldı.
‘Kulağım duymuyor’
Lefkoşa’daki hücresine yaptığı ziyaretin ertesi günü Tasos Sofokleus, EOKA Klübü’nde eski silah arkadaşları ile bir buluşma ayarlıyor.
Duvarlara siyah-beyaz fotoğraflar serpiştirilmiş: Sokaklarda insanları tutuklayan İngiliz askerleri, genç EOKA savaşçılarının vesikalık fotoğrafları ve EOKA liderlerini kahramanca pozlarda resimleyen yağlıboya tablolar…
Orada toplananlardan biri, Neoptolemus Georgiu, 2. Dünya Savaşı’nda gönüllü olarak İngiliz donanmasına katıldıktan sonra EOKA için silah kaçakçılığı yapmış.
“Bu kulağım duymuyor, şurada da üç dişim eksik,” diye anlatıyor yüzünü göstererek, “Sırtımla bacaklarımda da sorun var; hepsi o dönemden. Kafama teneke bir tencere geçirip, durmadan vurdular.”
Bir diğeri, Panikos Mihailidis şimdilerde boğulma hissi verecek su işkencesi olarak bilinen yöntemin bir başka çeşidine maruz kaldığını söylüyor.
“İngilizlerin, bu Avrupalı ırkın yaptığı insanlık dışıydı,” diyor, “Ama aralarında iyileri de vardı. Biri bana bir parça Noel keki vermişti. Subayı ona bağırdı: ‘Teröriste neden kek veriyorsun?’ Asker ‘Noel’de herkese şefkat göstermek lazım’ diye yanıt verdi.”
Zaman aşımı
İngiltere’de geçenlerde kamuoyuna açılan sömürge döneminden kalma bazı arşivlerde de İngiliz askerlerin uyguladığı şiddetin kanıtlarına rastlamak mümkün. Yakında yeni arşivlerin de açılması bekleniyor.
Kenyalı mağdurları temsil eden avukat Martyn Day, kendi davalarının 3-6 yıllık zaman aşımı kuralının bazen geçerli olmadığını göstermesi bakımından önemli olduğunu söylüyor.
Ancak kendi müvekkillerinin kırsal kesimde yaşayan, dünyadan kopuk insanlar olduğuna da dikkat çekerek, aynı istisnanın EOKA’cıların davasında geçerli olmayabileceğini belirtiyor.
Dışişleri Bakanlığı ise davayla ilgili şöyle bir açıklama yaptı: “İngiltere hükümeti her türlü insan hakları suistimalini nefretle karşılar. Geçmişte, bugün pişmanlık duyacağımız çok şey olmuştur. Bu olayların yarım asırdan uzun bir süre önce olduğunu ve bugünkü hükümetin çok iyi bilinen Kıbrıs politikaları ile hiçbir alakasının olmadığını hatırlamakta fayda vardır.”
EOKA Klübü’nde toplananlarsa yaklaşık 60 yıl öncesinin olaylarına dönmekte fayda olduğu görüşünde.
Panikos Mihailidis “Geç olsa da, adalet yerini bulmalı.” diyor.
Tasos Sofokleus da “Mahkemenin vereceği karar bir yana,” diyor, “İngiliz halkının, yaptıklarının doğru olmadığını bilmesini istiyoruz.” (BBC, Lefkoşa)
