İngiltere’nin savaştaki rolünü sorgulayan Chilcot Komisyonu’na bilgi veren Barones Manningham-Buller, MI5’ın Irak’tan gelen tehdidi “düşük” olarak değerlendirdiğini, ülkenin İngiltere’yi hedef alan terör saldırıları yöneltmesi olasılığının da düşük bulunduğunu söyledi.
Eski istihbarat şefi buna karşılık, İngiltere’nin Irak’taki varlığının ve rolünün, işgali İslam’ı hedef alan bir saldırı olarak yorumlayan genç Müslüman nesli radikalleştirdiğini savundu.
Manningham-Buller, savaşın El Kaide lideri Usame Bin Ladin’e Irak’ta Cihad söylemini kullanma fırsatı verdiğinin de savunulabileceğini belirtti.
Buller, Saddam Hüseyin’in elinde kitle imha silahları olduğunu öne süren tartışmalı dosyayı hazırlayan Karma İstihbarat Komisyonu’nun üyelerinden biriydi.
Ancak Buller, komisyona açıklamasında, o dönem eldeki bilgilerin savaşa gerekçe oluşturacak kadar güçlü olmadığını belirtti.
Buller, “Bir savaşa giriyorsanız, elinizde daha güçlü veriler olması gerekir” dedi.
Üç yıl önce görevden istifa eden Eliza Manningham-Buller, geçen yıl da savaş yüzünden İngiltere’ye yönelik tehditlerin artacağı uyarısında bulunmuştu.
MI-5’ta göreve 1974’te başlayan ve teşkilatın başına geçen ikinci kadın olan Manningham-Buller, 2002-2007 yılları arasında MI5 başkanlığı yapmıştı.
Chilcot Komisyonu
Irak Savaşı’nın öncesinde ve sırasında alınan kararları soruşturmak amacıyla kurulan Chilcot Komisyonu, geçen yıl Kasım ayında çalışmalarına başladı.
Komisyon çalışmalarına Kasım’da başladı
Sir John Chilcot başkanlığındaki beş kişilik komisyon, 2001-2009 yılları arasındaki olayları inceliyor.
Chilcot Soruşturması Irak savaşına girilimesi ve savaşın yönetimi konusunda açılan ilk soruşturma değil.
Ancak en kapsamlısı olması hedefleniyor.
Bununla birlikte soruşturma sonunda bir kişi ya da kurumun suçlanması ya da sorumlu tutulması beklenmiyor.
Soruşturmanın görev tanımına göre başlıca amaç ‘ne gibi dersler çıkarıldığına, gerekli derslerin alınıp alınmadığına’ bakmak.
Savaş kararının alınışının yanı sıra, askeri ve siyasi açıdan ne gibi kararlar verildiği, askerlerin yeterli hazırlık ya da teçhizata sahip olup olmadığı, işgal sonrası için yapılan planların yeterli olup olmadığı ve ne gibi dersler alındığı da komisyonun incelediği konular arasında.
Komisyona dönemin ve halen iktidardaki hükümetin en üst düzey yetkilileri bilgi veriyor.
Salona asker yakınları ve halktan izleyiciler de alınıyor.
Beşinci soruşturma
Bu, Irak savaşıyla ilgili olarak ülkede düzenlenen ilk soruşturma değil.
Daha önce de Irak’ın işgalinin farklı boyutlarına odaklanan dört ayrı soruşturma daha yapılmıştı.
Ancak bu raporlarda özellikle istihbarat alanında yapılan hatalara dikkat çekilmekle birlikte, hiçbir hükümet yetkilisi doğrudan suçlanmamıştı.
Bunlardan en çok dikkat çekeni, tıklayın Hutton Soruşturması’ydı.
Bu soruşturmayı tetikleyen olay, savunma bakanlığının Irak konusundaki danışmanı Doktor David Kelly’nin intiharı oldu.
BBC’nin bir araştırması hükümetin kitle imha silahları konusundaki bilgileri abarttığına işaret ediyordu.
Kelly haberin kaynağının kendisi olduğunun ortaya çıkması ardından intihar etmişti. Soruşturma da bu olayda yetkililerin bir ihmali olup olmadığı konusuna odaklanıyordu.
Bir diğeri doğrudan kitle imha silahları istihbaratının incelendiği tıklayın Butler Raporu oldu.
Dışişleri ile Savunma ve İstihbarat Komisyonları da kendi soruşturmaları ardından raporlar yayınladı.
Bu soruşturma ise geniş kapsamlı olması ve dönemin yetkililerinin de ifade vermesi nedeniyle öncekilerden ayrılıyor.
Komisyonun üyelerinin Başbakan tarafından atanması ve soruşturmanın işgalin uluslararası hukuka uygun olup olmadığı sorusuna odaklanmaması savaş karşıtlarının eleştirilerine neden oluyor.
Savaş karşıtları arasında, öncekilerde olduğu gibi, bu soruşturmada da sorumluların aklanacağı beklentisi hakim.
Komisyon Başkanı da, bunun bir mahkeme olmadığının altını çiziyor amaçlarının kimseyi yargılamak değil, gerçekleri açığa çıkarmak olduğunu söylüyor. (BBC)
