Eyalet tartışmaları…

özgürlüğü kapsamında her türlü düşüncenin seslendirilmesi ve tartışmaya açılması, desteklenmesi ve cesaretlendirilmesi gereken bir davranıştır. Burada üzerinde durulması gereken nokta ise, traji-komik bir biçimde, düşünce özgürlüğü kapsamında desteklenmesi gereken kişinin, Türkiye’de düşünce özgürlüğüne en büyük saldırıyı yapmış bir cunta liderinden başkası olmamasıdır.


Kenan Evren’in açıklamaları ile eyalet tartışmalarının gündeme getirilmesi ve Evren’in Şahin Alpay gibi medyanın tanınmış simalarından alkış alması, gerçekten de, gülünmesi gereken mi, yoksa ağlanması gereken bir durum mudur bilemiyorum.


Türkiye’de toplumsal barışa çözüm olarak eyalet sistemi önerisinin getirilmesi, en basit biçimde, cehalet ile açıklanması gereken bir gelişmedir.


Türkiye ya da başka bir ülkede federalizm ya da üniter yapı tartışmaları yapılmasını çok doğal karşılamak gerekir. Ancak, federalizm tartışmaları ile eyalet tartışmasını karıştırmamak gerektiğine inanıyorum.


Federalizm konusu tartışılırken, dünyanın çeşitli ülkelerinde ve bölgelerinde farklı eyalet yapılanmaları olduğunun bilinciyle tartışmaya katılmakta yarar vardır.


Amerika Birleşik Devletleri’ndeki federal yapı ile Avrupa’daki ve özellikle Almanya’daki federal yapı arasındaki farkı bilmeden yapılacak federalizm tartışmaları, sonuç alıcı olmaktan uzak ve yüzeysel tartışmalar olmak durumundadır.


Amerikan federalizmi, hareket noktası olarak farklı amaçlar ile ortaya çıkmış bir örnektir. ABD tipi federalizm, bağımsız olmak niteliklerinden vazgeçmek istemeyen küçük yönetim birimlerinin güçlü bir devlet yaratmak için egemenliklerinin bir kısmından vazgeçmeleri ile ortaya çıkmış bir devlet yapısıdır. Sonuçta, egemen küçük birimler, egemenliklerinden belirli ölçüde vazgeçerek özerk ya da otonom niteliklere sahip varlıklara dönüşmüşler, buna karşılık ise dış politika ve genel ekonomik politikaların oluşturulması anlamında güçlü, ancak küçük birimlerin özerkliğini tanıyan ve koruyan bir yapı olarak merkezi bir hükümet oluşumu ortaya çıkmıştır. Böylece, ABD tipi federalizmde, var olan bağımsız küçük birimlerin egemenliklerinden vazgeçerek güçlü bir merkezi hükümet oluşturmaları, ancak küçük birimlerin bütün yerel konularda özerk kimliklerini sürdürmeleri başarılmıştır. Bu nedenle, ABD tipi federalizm ile Avrupa federalizmi ya da Alman tipi federalizm arasındaki önemli farklılıkları açıklamadan, tartışmanın sonuç alıcı olması beklenmemelidir.
Avrupa federalizminde, var olan bağımsız küçük birimlerin yeni bir merkezi hükümet yaratması söz konusu değildir. Avrupa federalizminde, mevcut merkezi hükümetin güçlü yapısını engellemek amacıyla daha sonradan küçük birimler oluşturulmakta ve merkezi hükümetin gücü azaltılarak Subsidiarity ilkesine dayalı bir yerelleşme hedeflenmektedir.
Böylece, küçük birimlerin rızası ile sonradan kurulan merkezi hükümet yapısı ile, var olan merkezi hükümetin güçlü yapısının dengelenmesini amaçlayan yerelleşme formlarını birbirine karıştırmamak gerekir.


Dünyadaki federal ülkeler incelendiğinde, her ülkede farklı federal yapılar ve farklı amaçlarla oluşturulmuş federalizm biçimleri bulunduğu kolayca görülebilir. Örneğin, ABD’deki federalizmde küçük birimler, yetkilerinin bütünü ilgilendiren kısımlarını merkezi hükümete devrederken, özerk kalan küçük birimlerin  ismi de State ya da Eyalet olarak isimlendirilmiştir. Almanya’da ise, mevcut merkezi hükümetin varlığı ilk başta söz konusu olup daha sonra merkezi hükümet tarafından kurulan yerelleşme ilkesine dayanan federal yapı oluşumları dikkati çeker. Bu tür federalizmde küçük birimler, Almanya’da Landers olarak isimlendirilerek merkezi yönetimin güçlü yapısını zayıflatmak yoluna gidilmiştir. Buradaki amaç ise merkezi hükümetin güçlü yapısını engelleyerek güçlü totaliter sistemlerin ortaya çıkmasının ve özellikle faşizm tehlikesinin engellenmesi hedeflenmektedir.


Dünyanın değişik bölgelerindeki federal yapılarda değişik niteliklere sahip küçük birimlerin isimleri de Kantonlar, Bölgeler ya da District’ler olarak farklı olabilmiştir.
Bu gerçeklerin ışığında, dünyadaki farklı ülkelerde farklı federal yapıların farklı biçimlerde ve amaçlarla ortaya çıkmasının nedenleri bilinmeden ve tartışılmadan, Türkiye için Eyalet sistemi önerilmesi, tek kelimeyle “cahilce” bir fikir jimnastiğinden başka bir şey değildir.
Bu düşünceler doğrultusunda, Kenan Evren’in ne amaçla ve neyi ifade etmek için kullandığı bilinmeyen Eyalet kavramı ile gündemimize getirdiği federalizm tartışmalarını, bulanık suda balık avlamaya çalışanlarını yaptığı cahilce bir tartışma olarak değerlendirmekte sakınca yoktur.



 

697930cookie-checkEyalet tartışmaları…

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.