Uluslararası kuruluşlardan Türkiye için ardı ardına uyarılar geldi.
Türkiye ekonomisindeki kriz derinleşiyor. Uluslararası kuruluşlara göre Türkiye’de riskler artıyor. Büyüme tahminleri aşağıya iniyor. Dünya Bankası’na göre Türkiye’de ekonomik görünüme yönelik riskler, siyasi belirsizlik ve finansal piyasalardaki volatilitenin etkisiyle haziran ayına kıyasla yükseldi. Dünya Bankası, ‘Küresel Ekonomik Beklentiler’ (GEP) raporunun Ocak 2017 sayısını yayımladı.
İlk kez daraldı
Raporda, Türkiye’nin bu yıl yüzde 3, 2018’de yüzde 3.5 ve 2019’da yüzde 3.7 büyüyeceği tahmininde bulunuldu. Kuruluş, Türkiye ekonomisinin zorluklarla dolu 2016’da ise yüzde 2.5 genişlediğini öngördü. Haziran ayında yayınlanan bir önceki GEP raporunda, 2016 ve 2017 için yüzde 3.5 ve 2018 için yüzde 3.6 olarak belirlenmişti. GEP raporunda, Türkiye’ye ilişkin şu değerlendirmelere yer verildi.
-Türkiye’de ekonomik aktiviteler 2016’nın üçüncü çeyreğinde, başarısız darbe girişiminin ticari koşulları kötüleştirmesiyle 2009’dan bu yana ilk kez daraldı.
TL değer yitirdi
-Temel senaryoda başarısız darbe girişiminin ardından yaşanan keskin daralmanın kademeli olarak geçmesi bekleniyor fakat gelecek beklentilere yönelik belirsizlik yüksek ve görünüme yönelik riskler aşağı yönlü. Eğer jeopolitik ve ulusal gerilimler, gerekli reformların hayata geçirilmesini geciktirir ve yatırımları önlerse, uzun vadeli büyüme beklentileri olumsuz etkilenebilir.
-Türkiye yaklaşık üç yıldan bu yana ilk kez, zayıf dış talep ve para birimi değer kaybı ortamında Kasım 2016’da gösterge faiz oranını yükseltti.
-Hırvatistan, Gürcistan, Kazakistan ve Türkiye’de özel sektör, küresel finansal kriz sonrası dönemde hızlı kredi artışından miras, yüksek döviz borcuna sahip ülkeler. Türkiye’de güvende ani düşüş üçüncü çeyrekte aktivitede daralmaya yol açtı.
Yatırımlar düşük
Raporda, geçen sene yüzde 2.3 büyüdüğü öngörülen küresel ekonominin 2017’de biraz ivme kazanarak yüzde 2.7 genişleyeceği tahminine yer verildi. Büyümenin bu yıl, geçen seneye kıyasla hızlanmasında yükselen piyasa ekonomilerinde iç talebin gücünü koruması ile zorlukların azalmasının etkili olduğu belirtilen raporda, yatırımların ise hâlâ düşük seyrettiği vurgulandı. Rapora göre, Dünya Bankası küresel büyümenin 2018 ve 2019 yıllarında yüzde 2.9’a çıkmasını bekliyor.
Kuruluşun büyüme beklentileri, 6 ay önce yayımlanan bir önceki GEP raporunda 2017 için yüzde 2.8 ve 2018 için yüzde 3 olarak belirlenmişti. Ayrıca, gelişmiş ülkelere yönelik 2017 ve 2018 büyüme beklentileri yüzde 1.9’dan yüzde 1.8’e çekildi. Dünya Bankası Kalkınma Beklentileri Grubu Direktörü Ayhan Köse, ABD’deki politika değişikliklerinin farklı etkileri olabileceğine işaret ederek, “ABD’de daha genişlemeci mali politikalar izlenmesi orta vadede hem ülkede hem dışarıda daha güçlü büyüme sağlayabilir ancak ticaret ve diğer politikalar bu kazanımları yok edebilir” dedi.
Bu arada, Dünya Bankası, Brexit ile karşı karşıya olan Avro Bölgesi’nin ise 2017’de yüzde 1.5 ve 2018-2019’da yüzde 1.4 büyümesini bekliyor. Raporda, bu oranların her birinin 6 ay önceki rapora kıyasla yüzde 0.1 daha düşük olduğu belirtildi. Dünya Bankası Grubu Başkanı Jim Yong Kim,“Yıllarca hayal kırıklığı yaratan küresel büyümeden sonra, ufukta daha güçlü ekonomik beklentiler görmekten cesaret bulduk. Şimdi bu ivmeden yararlanarak, insana ve altyapıya yönelik yatırımları artırmalıyız” ifadelerini kullandı.
En kırılgan üçte
Fitch, sistemik riske karşı yüksek kırılganlığa sahip gelişmekte olan ülkelerin sayısını 5’ten 3’e indirdi. Türkiye, bu 3 ülkeden biri oldu. 2016’da makro ihtiyati risk göstergesi (MPI) sistemik riske karşı yüksek kırılganlığa işaret eden MPI 3 seviyesinde olan gelişmekte olan ülkelerin sayısı 5’ten 3’e geriledi. Etiyopya, Türkiye ve Venezüella MPI 3 seviyesinde kaldılar. Bolivya ve Çin için gösterge değerleri MPI 3’ten MPI 1’e geriledi. Fitch Ratings’in yayınladığı Makro-İhtiyati Risk Monitörü raporuna göre, 2016’da reel kredi büyümesi 2009’daki global finansal krizden bu yana görülen en düşük seviyede gerçekleşti. Fitch’in tahminlerine göre global medyan reel kredi büyümesi 2016’da 2015’e göre yüzde 5.5’ten yüzde 2.9’a geriledi. Mayıs 2016’da yayınlanan raporda büyüme yüzde 3’7 tahmin edilmişti.
Büyüme düşecek
2016’da reel kredi büyümesi Fitch’in takip ettiği ülkelerin yüzde 59’unda yavaşladı. Her 4 ülkeden birinde kredi büyümesi negatif oldu. Morgan Stanley de, 2016 için Türkiye büyüme tahminini yüzde 2.7’den yüzde 2.2’ye, 2017 için yüzde 2.6’dan yüzde 2.3’e, 2018 için yüzde 2.4’ten yüzde 3.2’ye revize etti. Morgan Stanley ekonomisti Ercan Ergüzel, inşaat yatırımlarının yeni Gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYİH) serisinde hesaplanma yönteminin, nominal GSYİH düzeyindeki yüzde 20 artışın yarısından fazlasını açıkladığını kaydetti. Ergüzel, inşaatın ekonomideki payı son TÜİK revizyonunun ardından yüzde 9’dan yüzde 16.3’e yükseldiğini belirtti. Ergüzel, inşaatın GSYİH’deki payının artması nedeniyle üretkenliğin de daha fazla baskı olacağını ifade etti.
