Polonya-ABD anlaşması imzalandı… Washington ile Varşova, füze kalkanı projesini hayata geçirme yolunda son adımı atarak Polonya topraklarında füze konuşlandırılmasına yönelik anlaşmayı imzaladılar.
Füze kalkanı kapsamında Polonya’nın Baltık denizi sahillerindeki bir üsse füzeler konuşlandırılacak.
ABD füze kalkanı projesi kapsamında, daha önce Çek Cumhuriyeti ile de başkent Prag yakınlarında bir radar istasyonu kurmak üzere anlaşmaya varmıştı.
Bu radarın görevi, daha doğudaki ülkelerden fırlatılabilecek füzeleri saptamak olacak.
ABD füze kalkanı sisteminin doğudaki “güvenilmez devletler’den” gelebilecek tehditlere karşı bir önlem olduğunda ısrarlı. Hangi ülkeleri kasdettiği konusunda ise şu ana kadar yalnızca Kuzey Kore ve İran’ın ismini zikretmiş bulunuyor.
İran’ın yakında denemelerini yaptığı Şahab-3 adlı balistik füzelerin menzili 2 bin kilometre olduğu sanılıyor. (Prag ile Tahran arasında 3300 kilometre mesafe bulunuyor)
Rusya ise, İran ve Kuzey Kore gibi ülkelerden gerçekçi bir tehdit bulunmadığını bu sistemin aslında kendisine yönelik olduğu görüşünü bir çok kereler dile getirdi ve sistem hayata geçirilirse kendisinin de karşı adımlar atacağını bildirdi.
SİSTEM NASIL İŞLEYECEK?
ABD, sistemin, ülkesini, Kuzey Kore ya da İran’dan gelmesi muhtemel balistik füzelerden koruyacağını söylüyor.
Alaska ve California ile İngiltere’deki Fylingdales üssüne yerleştirilen radarlar füze kalkanı kapsamında. Buna bir de Grönland’a yerleştirilmesi planlanan radar eklenecek.
Ayrıca Alaska’daki üste 40 ve California’da 4 füzesavar füze bulunuyor.
Füze kalkanı sisteminde bunun dışında Amerikan donanmasına mensup gemilere yerleştirilmiş 130 füzesavar da var. Bunlar balistik füzeleri havada vurabilen silahlar.
Buna ek olarak ilerde balistik füzeleri yere inmek üzere iken, uçuşunun son aşamasında imha etmek üzere tasarlanmış füzeler de konuşlandırılması planlanıyor.
ABD Avrupa’da ise Polonya’daki bir üsse 10 veya daha fazla füzesavar füze yerleştirmeyi ve Çek Cumhuriyeti’ne de bir radar üssü inşa etmeyi planlıyor.
ABD Çek Cumhuriyeti’ndeki radar üssünün inşaatına gelecek yıl başlayabilmeyi ve Polonya’ya ilk füzesavarları 2011 yılında konuşlandırmayı ve sistemi 2012 yılında hayata geçirmiş olmayı umuyor.
NEDEN DOĞU AVRUPA?
Amerikalılar füze savunma sisteminin Doğu Avrupa olmadan tamamlanamıyacağını söylüyor.
İRAN’IN ŞAHAP3 FÜZELERİ
ABD İran’ın Avrupa’ya tehdit oluşturabileceğini söylüyor
Amerikalı yetkililer, Kuzey Kore’den gelebilecek bir tehdidin Amerikan toprakları ile denizdeki önlemlerleriyle karşılandığını söylüyorlar.
Fakat Amerikalılar müttefikleri ile Avrupa’da üslenen Amerikan güçlerinin bir gün İran’dan gelecek bir tehditle karşı karşıya kalabileceğini ve işte bu nedenle sistemi Avrupa’ya doğru genişletmek gerektiğini kaydediyorlar.
RUSYA’NIN RAHATSIZLIĞI?
Moskova Polonya’ya yerleştirilecek füzelerle, Çek Cumhuriyeti’ne kurulacak radar istasyonunun kendi savunmasına tehdit oluşturabileceğini söylüyor.
Rusya şu anda kapasitesi çok büyük olmayan bu sistemin zamanla genişletilebileceği ve radarın kendisine karşı casusluk amacıyla kullanılabileceği kaygılarını dile getiriyor.
Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev bu konudaki son açıklamasında “İsterik davranışlara girmeyeceğiz ama ne tür karşı adımlar atacağımızı değerlendireceğiz” diye konuşmuştu.
Amerikan Savunma Bakanlığı Pentagon ise Rusya’nın Avrupa’yı diken üzerinde tutmak amacıyla sert bir dil kullandığını, aslında karşı adım atmaya niyetli olmadığını söylüyor.
Rusya’nın itirazları özellikle de bu yılın başlarında Polonya ile ön anlaşma yapılmasından sonra iyice sertleşti.
Üst düzey bir Rus general Polonya’nın attığı bu adımın cezalandırılacağını söyledi. Moskova’nın NATO’daki temsilcisi ise anlaşmanın zamanlamasının füze kalkanı sisteminin İran değil Rusya’yı hedeflediğini açıkça sergilediğini savundu.
RUSYA ALTERNATİF ÖNERİYOR MU?
Moskova ABD’nın İran’la ilgili kaygıları varsa, Azerbaycan-İran sınırında bulunan ve Rusya tarafından kiralanmış radar üssünü kullanabileceğini söylemişti.
Eski Devlet Başkanı Vladimir Putin ayrıca Rusya’nın güneyindeki bir başka radar üssünü de kullanıma açabileceklerini söylemiş, ABD ve Avrupa ülkelerini ortak bir savunma sistemi geliştirmeye davet etmişti.
Fakat ABD bu önerilere rağbet etmedi.
AVRUPA’YA YÖNELİK TEHDİT VAR MI?
İran ordusu yakınlarda denemelerini yaptığı Şahab 3 füzelerinin menzilinin 2 bin kilometre olduğunu bildirdi.
Bu durumda Türkiye, Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya gibi NATO üyeleri bu menzile giriyor.
Rusya bu füzelerin menzilinin sınırlı olması nedeniyle ABD’nin aslında Avrupa’da füze kalkanı sistemi kurmasına gerek olmadığını söylüyor ve İran’a karşı tehdit değil müzakere yoluna gitmenin daha verimli olacağını savunuyor.
Beyaz Saray ise son Şahab 3 denemelerinin füze kalkanı konusundaki planlarını değiştirmediğini bir kez daha açıkladı.
POLONYA VE ÇEK CUMHURİYETİ KESİN Mİ?
ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice’ın Prag’ın güney batısındaki Brdy’de bir radar istasyonu inşası konusunda Çek hükümetiyle imzaladığı anlaşma henüz parlamento tarafından onaylanmadı.
Çek hükümeti anlaşmayı meclisden geçirebilmek için bazı muhalefet partilerinin de desteğine ihtiyaç duyuyor. Bu arada kamuoyunda anlaşmaya büyük tepki var.
Anlaşmanın referanduma sunulması için 100 bin imzalı bir dilekçe sunuldu. Kamuoyu yoklamaları da Çeklerin yaklaşık üçte ikisinin anlaşmanın onaylanmasına karşı olduğunu gösteriyor.
Polonya hükümeti de Baltık Denizi kıyısındaki bir üsse füzesavar füzeler yerleştirilmesi konusundaki anlaşmayı imzaladı. Buna karşılık ABD Polonya ordusuna donanım ve eğitim yardımı vaadediyor.
Ama bu anlaşmanın da yürürlüğe girebilmesi için parlamento tarafından onaylanması gerekiyor.
ULUSLARARASI HUKUKA UYGUN MU?
ABD 2001 yılında Anti Balistik Füzelerin indirimi anlaşmasından çekildi. Bu anlaşma ABD ve Sovyet füze savunma sistemlerini birer üs ile sınırlıyordu.
Rusya’nın anlaşmayla izin verilen üssü Moskova yakınlarında ve halen bu işlevini sürdürüyor.
ABD ise anlaşmayla stratejik savunma füzelerini Kuzey Dakota’da bir üsse yerleştirmeyi kabul etmişti. Ama bu sistem şu anda kullanılmıyor.
Rusya’nın füze kalkanı sisteminin Avrupa ayağından rahatsız olmasının bir sebebi de ABD’nin Anti Balistik Füze anlaşmasından çekilmiş olması. Rusya bu nedenle ABD’nin kuracağı sistemin genişlemesi kaygısını taşıyor.
Rusya füze savunma sistemlerine karşı RS-24 adlı yeni bir çok başlıklı füze denemesi yapacağını, ayrıca yeni cruise füzeleri geliştirdiğini açıkladı.
YİNE SOĞUK SAVAŞ MI?
Karşılıklı bir güvensizlik ve gerginlik döneminden geçildiğine kuşku yok.
ABD ile Rusya’nın rakip değil müttefik olabilecekleri umutları şu ana kadar gerçekleşmiş görünmedi.
Onun yerini alan kuşku ise bir süre daha devam edecek gibi görünüyor. Ama bunu yeni bir soğuk savaş olarak adlandırmak abartılı olabilir.
2008 yılı Mayıs ayında Dimitri Medvedev, Devlet Başkanlığı görevini Vladimir Putin’den devraldığından bu yana Rusya’nın füze kalkanı projesiyle ilgili tutumunda bir değişiklik olmadı.
ABD’de ise Başkan George Bush 2009 yılı Ocak ayında görevi yeni başkana bırakacak. Ve füze kalkanı mirası yeni başkanın omuzlarına kalmış olacak.
Ne var ki, Kasım ayında yapılacak seçimlerde yarışan Cumhuriyetçi ve Demokrat adayların ikisi de İran’ın bir tehdit oluşturduğu görüşünü dile getirmiş bulunuyorlar.
ABD VE RUSYA’NIN KAÇ FÜZESİ VAR?
İki ülke de füze stoklarını soğuk savaş günlerine göre bir hayli azaltmış durumda ama hala çok sayıda füzeye sahipler.
Başkan Bush ve Başkan Putin arasında 2002 yılında imzalanmış olan Stratejik Saldırı Silahlarının Azaltılması anlaşmasına göre iki ülkenin de konuşlandırılmış savaş başlıklarının sayısını 2012 yılına kadar en fazla 2 bin 200 ile sınırlandırması gerekiyor.
TEKNİK ÖZELLİKLERİ?
BBC Savunma muhabiri, önleyici füzelerin aslında sıradan füzelere benzediğini kaydediyor.
Silolarda saklanacak olan bu füzelerin “akıllı parçaları” ise savaş başlıkları olacak. Aslında bu önleyici füzelerin içinde herhangi bir patlayıcı madde olmadığı belirtiliyor.
Nick Childs’a göre Amerikalıların bunda ısrar etmelerinin bir nedeni, füze kalkanının tamamen savunma amaçlı olduğunda ısrar etmeleri.
Childs, “Bu son derece otomatik bir sistem. O nedenle gelecekte, füze kalkanının komuta yapısı ve önleyici füzelerin hangi durumlarda kullanılacağı net şekilde ifade edilmek zorunda. Zira Washington-Prag ve Varşova arasında, istişarede bulunmaları için fazla zaman olmayacak.” diyor.
BBC Savunma muhabiri, füze kalkanı projesinde, kinetik enerjiden yararlanılacağına da dikkat çekiyor ve sistemin ayrıntıları şöyle sıralıyor:
“Ateşlendikleri takdirde, teoride, savaş başlığı devreye girecek ve hedefini atmosfer üzerinde kinetik enerjiyle yok edecek. Bu işlem için kullanılan jargon, “öldürmek için vurmak”. Ancak önleyici füzeyle hedefin hızları arasındaki fark, saatte 24 bin kilometre olacak. Bu da saniyede 6 buçuk kilometre ediyor.
O nedenle de, yerine getirilmesi gereken görev, bir mermiyi başka bir mermiyle vurmaktan daha zor olacak. Amerikalılar, balistik füzeleri hedef alan bu tartışmalı proje için son 20 yılda 100 milyar dolar harcadı.
Projeyi eleştirenler, Pentagon’un hala, gerçekte füze savunma sisteminin çalışabileceğini kanıtlamadığını söylüyor.
Füze savunma sistemini destekleyenler ise, kalkanın sadece çalışmakla kalmayıp, bir mermiyle, başka bir mermi üzerindeki lekeyi bile vurabileceğini iddia ediyor.”
BBC (Bu yazı Orient Express’ten alındı http://www.turkinfo.hu )
