Galata surlarını ararken…

Galata Kulesi, Kostantinpolis olduktan sonra oraya inşa edildi, çünkü konum olarak İstanbul’un bir uydusu gibidir. Nasıl ay dünyasız düşünülmezse, Pera’da (Galata) İstanbulsuz düşünülemez. Kim tarafından ilk temeli atıldığı bilinmiyor. Belki temeli kazınsa, içinden çıkacak o döneme ait para ile tarihi kesin olarak ortaya çıkabilir. (Temellere para atma alışkanlığı bugünde bir çok yerde devam ediliyor) Kule, tarihinin başlangıcının bilinmezinin cevabını içinde hep saklayacaktır büyük olasılıkla.

Galata Kulesi, durduğu konumuna bakarak bir gözetleme kulesi olarak kurulduğu rahatlıkla söylenebilir, korumak ile yükümlü olduğu yerleşim birimin bir parçasıdır. Diğer parçalar ne olmuştur? Kule ve diğer kuleler bir yerlerde duruyor olabilir. Çünkü eski yerleşim yerleri dışarıdan gelecek saldırılara karşı surlar ile çevrili olurdu. Kuleler, surlardan farklı düşünülemezdi. Mutlaka Pera bölgesine giren kapılarda vardır, fakat bugün kapılar artık yoktur!

Kule etrafındaki duvarlar ne zaman yıkılmıştır sorusu sorduğumuzda, cevap olarak şu akıl yürütmeyi şu andaki bilgiler ışığı altında yapabiliriz. Duvara ihtiyaç duyulmadığı zaman yıkılmıştır. Ne zaman ihtiyaç ortadan kalkar, sorusu bu sefer önemini kazandırır. Cevabı ise, dışarıdan gelecek herhangi bir saldırı tehlikesi ortadan kalktığında. İçinde yaşayanlar ile dışarıda yaşayanlar aynı imparatorluk sınırları içinde yaşamaya başlarlarsa, o zaman dış tehlike ortadan kalmış demektir ve o özel korunaklı bölge kapılardan girilen değil, her taraftan girilen yer haline alır. Duvarlar ise, zaman içinde çevrede oluşan yerleşim birimlerinin binalarının duvarlarında kullanılır haline gelir. Galata Kulesi’nin duvarları, belki de çevrede bulunan binaların duvarlarında hala yaşıyor olabilirler.

Galata Kulesi İstanbul işgali veya kuşatması sırasında önem kazanmıştır. Fakat gerek işgalciler, gerek konumu itibari ile özerk yapısını korumuştur. Kuşatmalar sırasında İstanbul’a tepeden bakan bir konumdadır. O kuleye hakim olan, İstanbul içinde hareket eden orduları izleyebilmekte ve o hareketlere bağlı olarak savunma veya saldırı planları yapılabilinir. Galata Kulesi surların parçası olarak düşünülürse eğer ve diğer kuleler bugün ortada olmadığına göre, kule bir köşeyi temsil eder. Bugünkü Perşembe pazarı olarak kabul edilen yer ticaret alanı olarak yaşadığına göre, İstanbul ve diğer kentlerden gelen tüccarların alış veriş yaptığı alan, surlar kenarında ve bir yanı da Haliç’e bakar konumdadır. Sur kenarında ticaret yapıldığını bugüne ulaşan kaleler ve kenar mahallerine bakarak rahatlıkla söyleyebiliriz. Kule içinde büyük olasılıkla yaşam farklı akıyordur. Kule içinde, yani bugün Pera olarak kabul edilen yerleşim alanı içinde yaşam, farklı ve farklı dillerin kullanıldığı şekilde akıyordu. Çünkü, bugün bile yaşayan diller, bunu tezimi kanıtlamaktadır. Pera bölgesi, kurulduğu günden beri ticaret ile uğraşıyor ve büyük gelirini ticaret sayesinde elde ediyordu. Şehirler savaşlar nedeniyle kurulmaz, ticaret yüzünden kurulur teorisinin tipik kanıtı gibidir.

Pera’yı çevreleyen surların yıkılması, bana göre, Fatih’in İstanbul’u fethetmesi ile aynı zamana geliyor, çünkü Fatih İstanbul’u almadan önce Pera’yı almıştır. Pera bölgesini almak demek, İstanbul’un direnicinin yok olacağı anlamını taşımaktadır. Doğu Roma’nın batıya açılan kapısı artık yoktur ve oradan her hangi bir yardım gelmeyecektir. İstanbul’un yeni imparatorluk surları içine dahil edilmesi ile birlikte, eskisi gibi surların önemi yok olmuştur. Tarihin ve doğanın yıkımına bırakılmıştır. İstanbul’u alanlar ve daha sonra o şehri başkent yapanlar, surlar ile ilgilenmemişlerdir. Çünkü İstanbul artık fethedilme dönemini kapatmıştır.

Pera bölgesi, Doğu Roma İmparatorluğu’nda nasıl bir işleve sahip ise, Osmanlı İmparatorluğu döneminde de aynı işlevini büyük olasılıkla sürdürmüştür. Kral yerine Padişah gelmiştir onlar için. Doğa Roma İmparatorluğunun alınması ile yeni bir doğu / batı İmparatorluğu kurulmuş oldu, çünkü İstanbul, batıdan doğuya doğru fethedilmiştir. Batının en son fethettiği toprak özelliğini korur!

Yüksek Kaldırım Sokağı, bankerlerin konumlandığı, denizcilerin vakitleri geçirdiği alanlar ise, yeni konumuna uygun olarak yapılanmış ve duvarların olmadığı Pera’da tüccarlar daha serbest hareket etme olanağına ulaşmıştır. Surların artık kapısının açılmasını bekleyen olmayacaktır. Surların duvarının dibinde, dışarıdan gelenler için geçici konaklama devri bitmiştir. Perşembe pazarı o günden sonra ticaretin yeni merkezi olmuş, yeni konumuna uygun olarak İstanbul ile ticaretini Eminönü, yani karşı kıyıya kadar taşımıştır.

Pera ticaretin merkezi olması ile Avrupalı tüccarlara kapılarını hep açık bırakmıştır, o yüzden yerleşimi ve yapılanması batının herhangi bir şehrinde görülecek düzenlemeye uygun olarak yapmıştır. Binaların yapısı, konumlanması ve sokaklar bu duruma uygundur. Bugün, Pera sokaklarını dolaşırken, hangi ülkede olduğunuzu unutabilirsiniz, çünkü zaman orada durmuş, akan insanları görebilirsiniz!

Galata surlarının duvarları bugün değişik binaların duvarları içinde saklanmış olarak bulunmayı bekliyor. Galata surlarını aramaya var mısınız?


—————————————
http://cemoezkan.blogcu.com

1585800cookie-checkGalata surlarını ararken…

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.