Eski İngiliz merkez bankası direktörü Mervyn king, dünya ekonomisinin yeni bir finansal krize girerken uyurgezer olduğunu söyledi. İMF’nin yıllık konferansında yaptığı konuşmada Dünya ekonomisi yeni mali krize doğru yol alırken yapılan hataları sıraladı ve uygulanan standart ekonomi politikaları eleştirdi.
King, geçmiş yıllardaki çöküşlerde yeni düşünce ve reformların ortaya çıkmasına neden olduğunu, ancak 2008 yılındaki banka krizinden” sonra ne düşüncelerde ne de uygulamalarda hiçbir şeyin değişmediğini söyledi.
Konuşmasında “demokratik pazar sistemi” vurgusunu yapması ilginçti. Yani gelen kriz önlenemezse anti-demokratik bir pazarın oluşabileceğini mi söylüyor? Yani anti-demokratik rejimlerin sahası genişletilebilir demek istiyor. “Dünyanın, Pazar üzerinde yıkıcı sonuçlar doğuracak olan yeni ekonomik ve finansal krize doğru uyurgezer bir biçimde yoluna” devam ettiğini vurguluyor.
Uluslararası mali sermayenin ölümle yüzyüze geldiği on yıl önceki ekonomik çöküş, yeni düşünceye karşı direnci arttırdığından “2008-09 döneminin kaosunun tekrarına doğru yol alındığını gösterdi. Sıkı para politikasına bağlı kalarak ve bankacılık sistemini güvenli kıldığımızı iddia ederek, bu krize doğru uyurgezer gidiyoruz” dedi. Kapitalist sistemin kendi hatasından ders çıkamayacak kadar zayıf ve çürümüş olduğunu kabul etmiş oluyor, uyarısının bir fayda sağlayıp sağlamayacağını göreceğiz.
Şaşkın ördek gibi nereye gideceğini kestiremeyen mali oligarşiyi King şu sözlerle eleştiriyor. ”Dünya ekonomisinin düşük bir büyüme tuzağına düştüğünü ve 2008-09 krizindeki toparlanmanın Büyük Buhran (1930) sonrası durumdan daha zayıftır”. Düşük büyümenin olması yanlış değil, büyüme yeşil ekonomiye yönelirse ancak gerçeklerle örtüşebilir.
Son on yıldaki kapitalizmin trendini, “Büyük Enflasyon, Büyük İstikrar ve Büyük Durgunluğun ardından Büyük krize girdik” şeklinde tanımlıyor ve neden olarak “Çok düşük faiz oranlarını” gösteriyor.
Uygulanan liberal ekonomik politikaların sorunları çözmekten uzak kalmasını iki nedene dayandırıyor; dünya ekonomisini düşük büyüme tuzağından çıkaramıyor ve bir sonraki mali kriz için hazırlanmanın önünü tıkıyor.” Liberal ekonomi politikaların çıkış yolu göstermediğini dünya patronlarının akıl hocası King söylüyor.
Konuşmasının şu kısmı liberalizmde ısrar edenlere bir uyarı niteliğinde. “Geleneksel paradigmalar, durgunluğu büyük ölçüde arz faktörlerine bağlıyor, çünkü üretkenlikteki temel büyüme hızı düştü. Ancak veriler yalnızca bir teori veya model içinde yorumlanabilir. Üstelik, sadece ABD’nin değil, bir bütün olarak dünyanın talep odaklı durgunluktan muzdarip olduğu hipotezine karşı çok fazla direnç olması şaşırtıcı. ” Talebin olmaması gelir dağılımındaki uçurumlardan kaynaklandığını itiraf etmesi Marx’ı doğruluyor.
Kapitalizm doğal felaketlere ve insanlar arasında eşitsizliğe neden olurken ayrıca sektörler arasında dengesizliği körüklüyor. “Ekonominin bazı sektörlerinde – Çin ve Almanya’daki ihracat sektörü, bazı gelişmiş ekonomilerdeki ticari mülklere, diğer sektörlerde büyüme yetersiz, ve diğer batı ülkelerinde altyapı yatırımlarına aşırı yatırım yapıldı. Hem sermaye hem de emek gibi kaynakların değişimini sağlamak, parasal teşvikten çok daha geniş politikalar dizisini gerektirecektir. ” Keynesçi sosyal politikalar demek istiyor ama söylemekten çekiniyor.
2008’den sonra başlayan talep durgunluğuna yol açan “politik nedenlere karşı hareket geçmenin zamanıdır” dedikten sonra devamla “Küresel ekonominin yapısal zayıflıklarıyla başa çıkma eylemi olmadan, başka bir yerdeki zayıf finansal sistemlerden kaynaklanan başka bir finansal kriz riski de var.” Kapitalizmin en büyük sorunlarından biri olan ülkelerarasındaki eşitsiz gelişimin krize neden olacağını da bu arada belirtmiş oluyor.
Konuşmasında ne yeşil ekonomi ne de sanayi devrimiyle gelen robotlardan söz etmiyor. 2008 krizine neden olan geleneksel ekonomi politikaları ciddi bir eleştiriden geçiriyor ancak yerine geçecek alternatiflere değinmekten uzak duruyor.
Mali oligarşinin elindeki muazzam ekonomik olanaklar ve deney birikimi gelmekte olan krizi belki kontrol edebilir. Kapitalizmin uzun vadeli aşağı doğru gidişi yavaşta olsa devam edecek.
