İSMAİL BAYER – Ankara – Eskişehir ve Konya karayolu üzerinde ki, bir dizi reklam panolarında ki ilanlar dikkatimi çekti. “İstihdam Şurası Toplanıyor”. Nerden çıktı şimdi bu ilan düşüncesi ile önce şaşırdım doğrusu. Ve geçtiğimiz hafta, İstihdam Şurası, toplandı. Kimler düzenledi, kim katıldı, ne oldu?
İlanda, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı en başa yazılmış. Cumhurbaşkanlığı tarafından toplanıyor. Cumhurbaşkanlığı’nın bulunduğu Beştepe’de ki “Külliye” de geçen hafta yarım günlük toplantı gerçekleşti.
İlanın altında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin adı vardı. İlanı bu kurumların verdiği ve onlarla toplanıldığı anlaşılıyor.
Çalışma yaşamında, sosyal taraflar, sosyal politika derslerinde okutulduğu gibi, işçi ve işveren sendikaları ile devletden oluşmaktadır.
İlanda, Türk-İş, DİSK, Hak-İş gibi işçi sendikaları konfederasyonlarının adı olmadığı gibi, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu’nun da adı yok. İnsanın aklına gelen düşünce hemen, bu sivil toplum kurluşları, bu organizasyonun dışında bırakılmış, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin katılımı ile mi, Cumhurbaşkanlığı tarafından düzenleniyor düşüncesi geliyor.
Ancak, işçi ve işveren sendikaları konfederasyonları da, bu “Şura”ya davet edilmiş ve bu davet üzerine de katılım gerçekleşmiş. Bu konuda herhangi bir tartışma ya da uyuşmazlık çıkmamış.
Çalışma yaşamında sosyal diyalog platformlarının önemi büyüktür ve bu tür platformlar ne denli yoğun ve etkin olarak çalışırsa, çalışma yaşamında taraflar arasında sorunlar, daha çabuk giderilir, uyuşmazlıklar daha çabuk çözümlenir, yasal düzenleme ve uygulamalar, yaşamın gerçekleri ile daha uyumlu gerçekleşmiş olur.
Ancak bu tür düzenlemelerin tarihsel gelişimine baktığımızda, iyi bir başlangıç yapılıp, sonrasının ise yasa ve düzenlemeler açısından olumlu gelişmeler olmasına karşın, işlerliklerinin ya çok az, ya da yaşama geçirilemediğini görüyoruz.
Cumhuriyet döneminde ki gelişmeleri, satır başları ile kısaca özetlemeğe çalışırsak, bunun geleşim sürecinde ki yaşamsal konumunu, gözlemleyebiliriz.
1. İZMİR İKTİSAT KONGRESİ. Cumhuriyet ile birlilte, savaş sonrası, ülkenin geleceğinin görüşüldüğü, bir durum saptamasının yapıldığı toplantıyı, bu çerçevede gerçekleşen, gündeminde çalışma yaşamı da olan, bir sosyal diyalog platformu olarak, ilk girişim değerlendirmesini yapabiliriz.
2. ÇALIŞMA MECLİSİ. İkinci Dünya savaşı sonrası, ülkemizde çok partili sisteme geçiş sürecinin başlaması ile birlikte, Çalışma Vekaleti’nin kurulması ile ilgili yasanın çıkarıldığını görüyoruz. Günümüzde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı olarak, çalışma yaşamında yer alan devletin en üst organı. 70 yıla ulaşan geçmişinden bu güne, yasasında sosyal tarafların toplanacağı, “Çalışma Meclisi” düzenlemesi hep yer almıştır. İşçi ve işveren sendikal örgütlenmeleri ile devletin bir araya gelerek, çalışma yaşamına ilişkin sorunlar başta olmak üzere, görüşmelele sosyal diyaloğun gerçekleştirileceği bu yapılanmanın, altı ayda bir de toplanması gerekmektedir.
3. TOPLUMSAL ANLAŞMA. 1970’lerin sonlarında gündeme gelmiştir. Bülent Ecevit’in Başbakanlığı döneminde Türk-İş ile Hükümet arasında, kamu işyerlerinde uygulanacak toplu iş sözleşmelerinin içeriğinin ve genel hükümlerinin düzenlendiği bu belge, döneminde de bir çok eleştirilere neden olmuşsa da, kamu sözleşmelerinin barışcıl çözümlenmesinde olumlu katkısı olmuştur. Bu “Toplumsal Anlaşma” da işveren tarafı ve diğer işçi sendikaları yer almamıştır. Hatta Çalışma Bakanlığı’da yoktur. Günümüzde de farklı ad ve yapılanma ile Hükümet ile işçi konfederasyonları arasında, kamu işyerleri toplu iş sözleşmeleri çerçevesinde sürmektedir.
4. İŞ VE İSTİHDAM KURULU.
1990 sonrası, dönemin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Moğultay tarafından kurulması gündeme getirilmiş, söylemlerinde ve taraflarla görüşmelerinde dile getirilmişse de, yanıt bulamadığı için, söylemden öteye gidememiştir.
5. ILO SÖZLEŞMESİ.
90’lı yılların önemli bir gelişmesi, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün, sosyal diyalogun sosyal taraflarla yapılması için, Ekonomik ve Sosyal Konsey’in kurulması ile ilgili sözleşmesi onaylanarak, iç mevzuatımıza yasal olarak girmiştir.
6. GENELGELERLE, EKONOMİK VE SOSYAL KONSEY.
Başbakanlık tarafından çıkartılan genelge ile yapılan düzenleme ile 90’lı yıllarda, Ekonomik ve Sosyal Konsey kurulmuş ve üç ayda bir toplanması öngörülmüştür. Başbakanlara göre bu genelge dönemi, yine genelgelerle başbakanların değişimine göre yedi kez değişikliğe uğramış ve katılımcılarda değişmeler olmuştur.
7. YASAL OLARAK, EKONOMİK VE SOSYAL KONSEY.
2000’li yıllar. Ekonomik ve Sosyal Konsey, yasal olarak da kurulmuş, uygulaması ile ilgili Yönetmelik de çıkartılmış ve halen de yürürlüktedir. Ekonomik ve Sosyal Konsey’in üç ayda bir toplanması yasa da öngörülmüştür.
8. ÜÇLÜ DANIŞMA KURULU.
2000’li yılların bir diğer gelişmesi. 4857 sayılı yeni bir İş Yasası’nın düzenlenmesi, Çaışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı’nın işçi ve işveren sendikalarını bir araya getirmesi düzenlemesi yapılmıştır. Onbeş yıla yaklaşan bu süreç içinde, bu toplantıların zaman zaman gerçekleştirildiği görülmüştür.
9. ANAYASAL DÜZENLEME.
12 Eylül 2010 da Anayasa konusunda yapılan referandum sonucu, Anayasa değişikliği konusunda, “Evet” sonucu çıkmıştır. Yapılan bu düzenleme ile “Ekonomik ve Sosyal Konsey” Anayasal bir kuruluş haline gelmiştir.
10. İSTİHDAM SURASI.
Geçtiğimiz hafta, Cumhurbaşkanı’nın da konuşma yaptığı, Külliye’de ki toplantıda, “İstihdam Seferbirliği” gündeme gelmiş ve ödüller verilmiştir.
Bu başlıklarla belirttiğimiz konuları, gelişmelerin ışığında bu köşemizde gelecek yazılarda da gündeme getirip, değerlendirmeğe çalışacağız.
Ancak şimdilik, sadece yorumsuz iki açıklama yapmakla yetineceğiz.
1. Çalışma Meçlisi, 70 yıla yaklaşan sürede, 7 kez toplanmıştır.
2. Anayasal bir kuruluş haline gelen, Ekonomik Sosyal Konsey’de, en son 2009 yılında toplanmıştır. Anayasa hükmü haline gelmesinden bu yana ise hiç toplanmamıştır.
_______________
İsmail Bayer. 19 Aralık 2017. Salı. Ankara. İ[email protected]
21470300cookie-check“İstihdam Şurası Toplanıyor”, reklam panolarından, uygulamaya
