İNGİLTERE… İyi, kötü ve çirkin

Sedat Yıldırım SARICI – Şüphesiz sinema tarihinin en unutulmaz filmlerin biri The Good, The Bad and The Ugly’dir. Hele finaldeki mezarlık sahnesi bir çoğumuzun hep aklındadır. Ama filmin müzikleri elbette filmin kendisinden çok daha uzun ömürlü olmuş, yaşayan hemen her bestecinin ilham kaynağına dönüşmüştür. Filmde yer alan The Ecstacy of Gold (Altının Nabzı) ana temasıyla konservatuarlara referans niteliğindedir.

Ama The Good, the Bad and the Ugly’nin düzenlemesi, aradan geçen yarım asır sonrasında bile eşsizliğini ve erişilmezliğini koruyor, koruyacak. Hani, Bethoveen 5. Senfoni, Strauss’un “Zerdüşt Böyle Buyurdu” (Also Sprach Zarathustra) ya da Dvorak’ın Yeni Dünya Senfoni’si gibi hiç bir şeye benzemeyen bir şey dersem, inanmazsınız. Gelin görün ki, bugün benden duyup, güldüğünüz bu cümleyi 50 yıl sonra müzik yazarlarından duyduğunuzda güldüğünüze üzüleceksiniz. Sizi fazladan üzmek ister miyim?

Zaten bugün (6 Temmuz 2020) hep beraber çok üzgünüz. Çünkü yaşayan en kendine has bestecilerden biri, artık aramızda değil. Ennio Morricone’yi kaybettik. Elbette eserlerinin bir çoğu çağlar boyunca akademilerde emsal olarak ele alınacak, incelenecek, imrenilecek, taklit edilecek, kırk çeşitlemeyle tekrar tekrar işlenecek ama yenilerini besteleyemeyecek. Üzüntümüz bunadır.

Ama ben bu yazıda Ennio Morricone’yi anlatmayacağım. 500’den fazla film ve diziye müzik yazıp, sayısız ödüle sahip olduğuna dair bir çok ansiklopedide de bin türlü bilgi var. Ben başka bir konuya değineceğim.

Müzik için “sözcüklerle anlatılamayan şeylerin seslerle anlatımı” gibi bir tanımlama da yaparlar. O zaman ne yazayım Allah aşkına? Ne desem boş. Hiç de yoksa sadece “The Good, The Bad and The Ugly”in ana temasını ya da Profesyonel’i dinleyebilirseniz çok sevinirim.

Böylesine muhteşem bestelerle birlikte “Nicola and Bart” (Here’s to You) anılmazsa, tam da dünyadan habersizliğimizi kanıtlamış olurdum. O zaman analım.

Bir tek dörtlükten oluşan sözleri Ennio Morricone, Joan Baez ile birlikte yazmışlar. Joan Baez, yorumunu da ekleyince dünyanın ortak marşına dönüşmüş.

Nicola & Bart

Kendi efkarımca çevirdim, aşağıya ekliyorum.

Here’s to you, Nicola and Bart
Rest forever here in our hearts
The last and final moment is yours
That agony is your triumph.

daima kalbimizdesiniz
Nicola ve Bart ağıtımız sizedir
mahşeri ebediyetsiniz
bu ızdırap zaferinizdir

Şarkı, 1927’de Amerika’da ölüm cezasına çarptırılan İtalyan kökenli iki emekçi için bestelenir. Nicola Sacco ve Bartholomeo Vanzetti, İtalya’dan genç yaşta ayrılarak biri ayakkabıcı, diğeri balıkçı olarak Amerika’da çalışmaya başlarlar. Kendileri gibi, İtalya’dan gelen göçmen arkadaşlarından etkilenerek işçilerin mücadelesinde aktif olarak yer alırlar.

Çalışmakta oldukları bölgedeki bir ayakkabı fabrikasının muhasebecisi ve güvenlik görevlisi öldürülür. Nicola and Bart düzmece delillerle suçlu ilan edilir. 1921’de başlayıp 7 yıl süren “yargılama”, devletlerin adaletsizlik timsali olarak tarihe geçer.

Amerika’nın o tarihteki en muhafazakar eyaletlerinden Massachusetts’te görülen davada, beyazların bölgelerinde yaşayan 12 beyaz erkekten oluşan jüri üyeleri, günlük yaşamlarında göçmenlerle hiç karşılaşmamış kişilerdir. Jüri, zanlıların katil olmadığına yemin eden İtalyan tanıkların, kırık dökük İngilizcelerini anlamakta zorlanır.

Jüri sözcüsü Ripley, milliyetçilik duyguları güçlü eski bir polis şefidir. Her sabah, duruşma salonunda asılı Amerikan bayrağı önüne gelerek selam durur. Daha jüri üyesi seçilmeden önce bir arkadaşına “Cehenneme kadar yolları var. Suçlu olmasalar bile asılmalılar” demiştir. İddianame, büyük ölçüde tanık ifadelerine dayanır. Yani somut kanıt da yoktur.

Bart’a “Neden siyasi görüşlerin nedeniyle yargılandığını düşünüyorsun?” diye sorulduğunda,  “Çünkü bana sosyalist miyim diye, komünist miyim diye, Dünya Sanayi İşçileri Sendikası üyesi miyim, radikal miyim diye soruyorsunuz da ondan.” diye cevaplar.

Yargıç Thayer, jüriye dönüp ve Bart’ı göstererek, “Bu adam, suçlandığı eylemi işlememiş olabilir. Ancak yine de suçlu, çünkü yerleşmiş tüm kurumlarımızın düşmanı.” diye hitap eder.

Nicola and Bart, 14 Haziran 1921’de idama mahkum edilir. Üst mahkemelere yapılan sayısız itiraz, bulunan yeni deliller, Güney Amerika’dan Çin’e dünyanın dört bir yanındaki protestolara rağmen, yargıç Webster Thayer, yeniden yargılamaya izin vermez.

İtalyan işçiler, 23 Ağustos 1927’de elektrikli sandalyede ölürler. Ancak onlar idam edilirken dahi son nefeslerinde işçilerin adalet mücadelesine, bu mücadelenin haklılığına, meşruluğuna olan inançlarını şu sözlerle haykırırlar:

“Özgürlüğe ve halka karşı iktidarlar böyle savaşır. Bizler, sömürüye karşı olduğumuz için  ölüyoruz! Yaşasın mücadelemiz!” – Bart

“Kapitalist sınıfın, devrimcilere karşı zalim ve acımasız olduğunu biliyoruz. Ölümümüz gururumuzdur. Ve bütün isyancıların düştüğü gibi düşeceğiz.” – Nicola

Cenazelerine yüz binlerce kişi katılır. Ders kitaplarına, romanlara, şiirlere, şarkılara, filmlere konu edilen, sokaklara, caddelere isimleri verilen iki İtalyan göçmen, bütün emekçilerin kahramanı haline gelir.

Nicola and Bart şarkısı ise sayısız film ve belgeselde kullanılır. Senfonik orkestralardan sokak müzisyenlerine binlerce aranjör ve müzisyen parçaya kalbini değdirir. ABBA’dan hepimizin ortak aşığı şarkıcı-söz yazarı Agnetha, şarkıyı Almanca olarak kaydeder (1972). Mireille Mathieu 1974’te, Nana Mouskouri 1997’de, Georges Moustaki Fransızca ve İngilizce yorumlar. 2011 yılında Bandista, “Selam size” adıyla Türkçe kaydetmiş. Korsika’dan L’Arcusgi, 2011’de “Alba Nova” adıyla yorumlamış, nefistir. Mutlaka dinleyin.

Metal Gear Solid 4: Patriots Guns (2008) adlı oyunda ise oldukça farklı bir düzenlemeyle dinleyeceğiniz eser, henüz yeni yola çıktı, gelecekte çok daha fazla düzenleneceğine emin olabilirsiniz.

Bir besteci (sanatçı) ölmeden, eserinin ölümsüzlüğüne tanıklık etmek istiyorsa, acılardan beslenmesini bilmeli. İki İtalyan göçmenin haksız yere öldürülmeleri, bir İtalyan bestecinin ölümsüz bir beste yaratmasına neden olmuş.

2431450cookie-checkİNGİLTERE… İyi, kötü ve çirkin

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.