Türkiye, BM Güvenlik Konseyi’nin kararları çerçevesinde Libya lideri Muammer Kaddafi’ye ağır darbe vuracak kararlar aldı. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün onayladığı hükümet kararnamesi ile Kaddafi ve ailesinin Türkiye’deki malvarlığı donduruldu. Kaddafi’nin aile çevresi ve komutanlarına Türkiye’ye giriş yasağı getirildi. Yine Kaddafi ailesinin kontrolündeki Libyan Foreign Bank’ın büyük ortağı olduğu A&T Bank (Arap-Türk Bankası) yönetimine de el koyma yolu açıldı.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve bakanlar kurulunun imzasını taşıyan yaptırım kararnamesi önceki gün Çankaya Köşkü’nden geçti. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün imzası ile Resmi Gazete’de de yayımlanan kararların satır aralarında yer alan ifadeler Kaddafi’ye ağır darbe vuracak nitelikte. Kararların belki de en çarpıcı sonucu A&T Bank’ın geleceğiyle ilgili olacak. Bu bankanın büyük ortaklarından Libyan Foreign Bank’ın Türkiye’deki malvarlıkları donduruldu. Kararnamede yer alan 2 madde, bu bankanın yönetimine el konulacağı anlamına geliyor.
Türkiye’ye giriş yasağı konulan ve malvarlıkları dondurulan kişilerin isimleri sıralanırken bir sonraki maddede şöyle deniliyor: “İsimleri kayıtlı gerçek veya tüzelkişiler ile bunların adına veya yönlendirmesiyle hareket eden gerçek veya tüzelkişilerin, doğrudan veya dolaylı olarak Türkiye’de sahip oldukları veya kontrol ettikleri tüm fonlar ile diğer mali varlıklar ve ekonomik kaynakların dondurulmasıyla ilgili gerekli tedbirler süratle alınır.” Bu maddenin gereği olarak bir süre sonra TMSF tarafından A&T Bank’ın yönetimine el konarak yeni isimlerin yönetim kuruluna atanacağı söyleniyor. TMSF yönetime el koyarsa Türk bankacılık tarihinde bir ilk yaşanacak ve A&T Bank’a mali tablosundan ötürü değil de uluslararası hukuk ve politik risk gerekçesiyle el konmuş olacak.
Türkiye ayrıca, aralarında Kaddafi’nin de bulunduğu 13 kişinin malvarlığını dondurdu. Bunların 8’i Kaddafi ailesinden. Libyalılara ait 5 tüzelkişiliğin malvarlığı da dondurulmuş oldu. Bu kuruluşlar Libya Merkez Bankası, Libya Yatırım Otoritesi, Libyan Foreign Bank, Libya Afrika Yatırım Portföyü, Libya Ulusal Petrol Şirketi. Hepsinin ortak özelliği ise Kaddafi ve ailesinin kontrolünde olmaları. Türkiye’ye seyahat yasağı uygulanacak 18 Libyalının ismi de Resmi Gazete’de yayımlandı. Kaddafi ile aileden 10 kişi giriş yasağı uygulanacaklar listesinde.
Bankanın yüzde 30’u İş ve Ziraat’ın
Aktiflerinin değeri 18 milyar doları aşan Libya Merkez Bankası’nın yüzde 100 sahibi olduğu The Libyan Foreign Bank, A&T Bank’ın en büyük ortağı. A&T Bank’ın yaklaşık yüzde 30’u ise İş Bankası ve Ziraat Bankası’nın. Kendisini “Türkiye ile Ortadoğu ve Kuzey Afrika arasındaki ticaret işlemlerinde uzmanlaşan ilk Türk bankası” olarak tanımlayan bankanın ortaklık yapısı şöyle: Yüzde 15.43 Ziraat Bankası, yüzde 1.62 Kuwait Investmentco, yüzde 20.58 İş Bankası, yüzde 62.37 ise Libyan Foreign Bank. Banka, Forbes dergisinin 2010 Banka Raporu’nda, küçük bankalar arasında son 3 yılın en hızlı büyüyen bankası olarak yer aldı. Banka, aynı zamanda 8 kat artış ile tüm bankalar arasında kârını en çok arttıran banka oldu. Bankanın Türkiye’de 6 şubesi bulunuyor.
Başka yaptırım da var
Libya’ya karşı BM kararları çerçevesinde alınan diğer yaptırım kararları şöyle:
Silah ve ilgili her türlü malzemenin Türkiye’den veya Türk vatandaşları tarafından ya da Türk bayraklı deniz ve hava araçlarıyla, Libya’ya doğrudan ya da dolaylı olarak tedarik, satış ve transferini engellemeye yönelik tedbirler süratle alınacak.
Silah ambargosuna konu teşkil eden malzemelerin, Türk vatandaşlarınca veya Türk bayraklı deniz ve hava araçlarının kullanılması suretiyle tedariki yasak olacak.
Libya’dan gelen veya Libya’ya giden deniz ve hava araçları, taşıdıkları kargoların, paralı askerler de dahil olmak üzere, tedariki, satışı, transferi ile şüphe duyulan durumlarda Türk toprakları ve açık denizlerde denetlenecek.
Denetim sırasında yasaklı malzeme bulunursa ya imha edilecek ya da depolanacak veya üçüncü ülkelere gönderilecek.
Acil iniş ve BM kararları dışında Libya vatandaşları veya firmaları tarafından sahip olunan, işletilen hava araçlarının Türkiye’den havalanmasına, iniş yapmalarına izin verilmeyecek.
Müteahhitlere müjde var
Libya kararnamesinde müteahhitlerin teminat mektubu sorunu ile ilgili bir madde de var. 5’inci maddede, “Türk vatandaşları ve Türk kanunlarına tabi olan gerçek veya tüzelkişiler adına, Libya’da yerleşik gerçek veya tüzelkişiler ile bunların adına veya yönlendirmesiyle hareket eden gerçek veya tüzelkişiler lehine verilmiş olan teminat mektuplarından kaynaklanan tazmin talepleri dikkate alınmaz” deniyor. Türk işadamlarının Libya’da devam eden 359 projesi ve 1.5 milyar dolar alacağı bulunuyor.
