1974-1992 yilları arasında Demokrat Parti’den New York milletvekili seçilen Solarz, yaklaşık 10 yıldır eşi Nina Solarz’la birlikte yılın bir bölümünü Kalkan’daki villasında geçiriyordu. Türk siyasetinin yakından tanıdığı bir isim olan Solarz’ın, başta Turgut Özal olmak üzere Süleyman Demirel, Bülent Ecevit Mesut Yılmaz, Tansu Çiller ve Başbakan Erdoğan’la yakın ilişkileri bulunuyordu.
Uzun yıllar Türkiye’nin ABD’deki lobi faaliyetlerini de yürüten Solarz, eski senatör Robert Livingston’la birlikte “Consultant Solarz Associates” şirketi aracılığıyla Kıbrıs ve Ermeni meselesi hakkında lobicilik yapıyordu.
Türkiye ve dünyadaki siyasi tartışmaları Kalkan’daki villasında yakından izleyen Solarz’ın adı, ABD Kongre üyelerinin Patara’daki Likya Birliği Parlamentosu’nda toplanması girişimi ve Kalkan Kalamar Koyu’ndaki usulsüz villa inşaatı tartışmalarıyla da gündeme gelmişti.
ABD KONGRESİNİ PATARA’YA GETİRECEKTİ
Solarz, 2005 yılında ABD Anayasası’nı yazanların Patara’dan esinlendiği ve Amerikan Senato binasına benzerliği iddiasıyla, Patara kazılarında ortaya çıkarılan ve Likya Birliği parlamento binası olduğu öne sürülen Patara Bolevterion’unda ABD Kongre üyeleriyle TBMM üyelerini bir araya getirmeyi hedeflemişti. Ortaya atılan iddialar ve tartışmalar üzerine Kalkan’daki evinde sorularımızı yanıtlayan Solarz, projesinin ayrıntılarından söz etmişti.
SOLARZ, 5 KASIM 2005 TARİHLİ SÖYLEŞİMİZDE SORULARIMIZA ŞU YANITLARI VERMİŞTİ:
New York Times’da yayınlanan haberde sizin de görüşlerinize yer verildi ve sizin; “Anayasamızın kurucu atalarına ilham veren, dünya tarihinin ilk federasyonunun parlamento binasının evime 15 dakika mesafede olduğunu öğrenmek aklımı başımdan aldı” dediğiniz yazıldı.
– Beni büyüleyen şey, sadece evimden 15 dakika uzaklıktaki dünyanın ilk federasyonunun bulunması değil. Bu federasyonun, bizim anayasamızı yazanlara ilham kaynağı olması ki biz onlara ‘Kurucu Atalarımız’ deriz. Patara’da yapılan kazılarda bulunan binalardan birinin, bizim Amerikan federal sistemimize bir anlamda ilham kaynaklığı etmiş bir parlamentonun binası olması beni çok heyecanlandırıyor. Çok ilginçtir ki, bu parlamento binası, bizim kongre binamıza benzer şekilde, yarım daire biçimindeydi.
* Bu bilgiyi ilk kez ne zaman öğrendiniz?
– Bu bilgiyi 2004’te, sanırım ilk kez Prof. Işık ve ekibiyle tanıştıktan sonra Patara’ya yaptığım ziyaretlerden birinde öğrendim. Bunu Amerika’da pek az kimse biliyor, sanırım Türkiye’de de pek az biliniyor. Oysa bu, ABD ile Türkiye’yi daha da yakınlaştıracak çok önemli bir bilgi. Kazı bölgesini, tiyatroyu gezmiştim ama burada bir parlamento binasının olduğundan habersizdim. Washington’da bir araştırma yaptırdım. Anayasa Kurucular Meclisi’ndeki tartışmalar sırasında buraya atıfta bulunulduğunu öğrendim. Kurucular Meclisi, anayasayı bir taslak olarak hazırladığında, bunun geçerlilik kazanması için eyalet temsilcilerinin dörtte üçünün onayından geçmesi gerekmekteydi. Bu temsilcilerden bir kısmı, çok çeşitli gerekçelerle bu anayasaya karşıydı, bu yüzden, anayasayı savunanlar, çeşitli gazete yazıları ve makalelerle kamuoyuna anayasanın yararlarını ve önemini izah etmeye çalışmıştı. Ayrıca Patara’daki bu Likya Birliği parlamento binası, siyasi sistemimizin mirasının, İngiliz Parlamentosu ve monarşisinin bir uzantısı olmadığının göstergesi. Biz bunu -o zamanın monarşisini- biraz tiranca buluyoruz. Bireylere, onlara oy hakkı tanımadan çeşitli vergiler dayatan bir sistem.
* Sizin Patara kazılarının ‘gayriresmi’ patronu olduğunuz da yazıldı, New York Times’da…
– Ben değil, eşim Nina. Bayan Nina, ‘Patara Hamileri’ adlı, Patara’daki kazıları mali olarak destekleyen bir grup kurdu. Amacımız Patara’nın patronu olmak değil; hamisi, destekçisi olmak. (Eşi Nina söze giriyor) – Bildiğiniz gibi bu kazılara para lazım. Kazıların kaynağı Akdeniz Üniversitesi ile Türk hükümeti tarafından sağlanıyor. Bütçeleri çok küçük. Biz de, ABD’de ve buradaki dostlarımız arasında bu kazı için para toplayabileceğimizi düşündük, böylece kazılar devam edebilecekti.
İKİ ÜLKE YAKINLAŞACAK
* Kongreyi, ABD Anayasası’nın kabulünün 220. yılının kutlanacağı 2007 yılında Patara’da da kutlamalar düzenlenmesi için sponsor olmaya ikna etmeyi düşündüğünüzü belirtmişsiniz. Nasıl bir kutlama düşünüyorsunuz?
– Kongreden ve hükümetten birer heyeti, 2007 yazında buraya getirmeyi, onları Türk parlamenterler ve üst düzey yetkililerle bir araya getirmeyi, böylelikle iki ülke arasındaki yakınlaşmayı pekiştirmeyi umuyoruz. Patara’daki tiyatroda o akşam bir konser düzenlenmesi için uğraşıyoruz. Türk ve Amerikan milli marşları da çalınacak; tabii arkeologlar bulabilirse Likya milli marşını da çaldırırız!
* 2007’de Patara’da düşündüğünüz kutlamalara kongre sponsor olmayı kabul ederse, bunun Türkiye- ABD ilişkilerine nasıl yansıyacağını düşünüyorsunuz?
– Çok yardımcı olacaktır. Çünkü bu olay ABD ve Türkiye basınında çok ses getirecek. Ayrıca, ortak bir tarihsel mirası paylaştığımız, ilişkilerimizin görünenden çok daha eskilere dayandığı iki tarafça da idrak edilecek. Türkler, bu topraklarda yaşayan eski Likyalı atalarının Amerikan siyasi hayatının şekillenmesinde nasıl büyük bir esin kaynağı olduğunu öğrenince çok şaşıracaklar. Amerikan halkı da mevcut siyasi sistemimizin bu bölgede yaşayan insanların deneyimlerine ne çok şey borçlu olduğunu öğrenecek.
İLGİLİ SÖYLEŞİ:
‘ABD Anayasası Patara’dan’
İLGİLİ KÖŞE YAZISI
Yusuf Yavuz / Kalkanlı Solarz, neden Ankara’ya ABD büyükelçisi olamadı?
