Tekliflerde son gün 27 Ağustos. İhaleye TAV, Limak, Çeçen, Çelebi gibi grupların ilgilendiği belirtiliyor. Kıbrıs Telekom için de düğmeye basıldı. Kıbrıs’ta Telekom’un taliplileri arasında Türk Telekom’un da adı geçiyor. Bir diğer özelleştirme kalemi ise enerji… Ada’da bir santralı bulunan Aksa Enerji de özelleştirme takvimini yakından takip ediyor.
Ekonomik krizin olası etkilerini azaltmak ve daha hızlı bir büyüme sağlamak için harekete geçen Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) rakibinden hızlı davranarak özelleştirme kutusunu açtı. Mart ayında çıkardığı özelleştirme yasasıyla ilgili hukuksal çalışmaları yapan KKTC, ada halkının yoğun itirazlarına karşın bu kararından vazgeçmeyecek gibi görünüyor. Anımsanacağı gibi finansal krizin en çok etkilediği ülkelerden biri olan Yunanistan ve ardından Güney Kıbrıs da kısa bir süre önce devletin elindeki kurumları satacağını açıklamıştı. Iki komşu şimdi de özelleştirme konusunda rekabet etmeye hazırlanıyor.
İLK ADIMI GEÇEN MART ATTI
Birkaç yıldır Avrupa Birliği ve Türkiye ile yürüttüğü yeniden yapılanma çalışmalarının bir sonucu olarak özelleştirmeleri uygulama kararı alan KKTC, ilk adımı 27 Mart 2012’de attı. Adada iktidar olan Ulusal Birlik Partisi (UBP) milletvekillerinin oylarıyla 27 Mart 2012 sabaha karşı özelleştirme yasası Kıbrıs Cumhuriyet Meclisi’nde kabul edildi. Yasa kabul edildikten sonra iktidar; muhalefet, işçi sendikaları ve basının yoğun eleştirilerine karşın özelleştirme için düğmeye bastı.
Aslında KKTC’de özelleştirilecek kamu iktisadi teşekkülü ya da özerk kuruluş sayısı oldukça az. Daha önce iflas ettiği için kapısına kilit vurulan KKTHY’nın yanı sıra Ercan Havalimanı, elektrik üretim, iletim ve dağıtım işini yapan Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu (KIB-TEK) ve Kıbrıs Telekom var.
ERCAN İÇİN TEKLİFLER ALINIYOR
KIBRIS’TA özelleştirmenin ilk adımı havalimanıyla başladı. Mayıs sonunda, Ercan Havalimanı’nın işletme hakkı devri yöntemiyle özelleştirilmesi için açılan ihalede teklifler kabul ediliyor. 90 gün sürecek olan teklif kabulünde son gün 27 Ağustos. Ercan Havaalanı için açılan ihale, KKTC’de Özelleştirme Yasası’nın yürürlüğe girmesinden sonraki ilk özelleştirme ihalesi… Yeni Ercan projesi ihalesini kazanacak firma, yapacağı yatırımlarla birlikte 25 yıl boyunca havaalanını işletecek ve karşılığında da devlete ciro paylaşım bedeli ödeyecek. Firmanın, yatırımları gerçekleştirmek için 4 yıllık süresi olacak. İhale ile Türkiye’den TAV, Limak, Çeçen, Çelebi gibi grupların ilgilendiği belirtiliyor.
YENİ HAVAYOLU ŞİRKETİ
KKTC Başbakanı İrsen Küçük, daha önce Atlas Jet’e satılan ancak KKTC’nin vazgeçmesi nedeniyle şu anda atıl durumda bulunan KTHY için yeni bir formül bulduklarını söyledi. Küçük, ‘Yüzde 60’ı özel sektöre ait olacak bu şirketin ortak sayısı 28 olacak. Eğer özel sektör isterse kendi hisselerimizi satacağız’ dedi. Hisseleri 100 bin dolardan başlayan şirketin kuruluş sermayesi 12 milyon dolar olarak belirlendi. Yeni şirketin ilk etapta Anadolu Jet’ten uçak kiralayarak hizmete vermesi hedefleniyor.
KIBRIS TELEKOM DA SATILIYOR
ÖZELLEŞTİRMEDE ikinci durak Kıbrıs Telekom olacak. Hükümet, ilk olarak Telekomünikasyon Dairesi’nin özelleştirilmesi için İnkişaf Sandığı ortaklı şirket kurdu. Kurumun hizmetleri önce bu şirkete aktarılacak, ardından özelleştirilecek. Kıbrıs’ta, KKTC Telekom’u Türk Telekom’un alacağı şeklinde iddialar oldukça yaygın. Türk Telekom, Akdeniz’in altına döşediği iki fiber optik kablo ile KKTC’nin Türkiye ve dünya ile bağlantısını güçlendirdi. Bu hizmetin ardından KKTC Telekom, internet abone sayısını da artırdı. Ancak iddialara göre Kıbrıs’ın Türk Telekom’a yaklaşık 110 milyon TL borcu var. Kıbrıs basını, şirketin Türk Telekom’a satılacağı ve borcun da bu paradan düşürüleceğini yazıyor.
Akşam’a konuşan Türk Telekom yetkilileri ise özelleştirmeyle ilgili henüz hiçbir şeyin net olmadığını, bu nedenle de bilgi veremeyeceklerini belirterek ‘KKTC ile iyi bir işbirliğimiz var, ancak talibiz ya da değiliz demek için çok erken. Önümüzde bir dosya yok’ dediler.
AKSA’NIN SANTRALI VAR
EN önemli varlıklardan biri de enerji. Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu (KIB-TEK) için nasıl bir özelleştirme yöntemi izleneceği net değil. KIB-TEK’in şu anda akaryakıtla çalışan 2 santrali bulunuyor. Aksa Enerji de Kıbrıs’ta Kalecik santralıyla faaliyet gösteriyor. Aksa’nın özelleştirme takvimi belirlendikten sonra hem üretim hem de dağıtıma talep olabileceği belirtiliyor.
AVRUPALI ŞİRKETLER DE YOĞUN İLGİ GÖSTERİYOR
KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanı Sunat Atun AKŞAM’a, özelleştirmedeki hedefleri şöyle anlattı: ‘İlk etapta Ercan Havalimanı’nın ihalesi ile başladık. Burada teklifleri alıyoruz, ağustosta sonlacak. Hem Türkiye’den hem de Avrupa’dan ilgi gösteren firmalar var. 500 milyon TL gibi bir rakam bekliyoruz buradan. Kıbrıs Telekom’da ise liberalleşme sağlayacağız. Burada devletin yanı sıra özel sektörün de hizmet vereceği bir yapı benimsedik. KIP-TEK’te en önemli varlıklarımızdan biri. Özel sektörün ve devletin birlikte hareket edeceği bir alan olacak. Tahsilat gibi alanlarda özel sektörden hizmet almayı planlıyoruz. Ayrıca Türkiye ve Kıbrıs arasında, elektrik iletimini sağlayacak bir nakil hattı inşa edilecek.
Onun dışında ETİ gibi özelleştirilecek şirketler de var. Özelleştirmelerimizden ne kadar gelir elde edeceğimize dair bir rakam veremem ama ekonomimiz için ciddi rakamlara ulaşacağımızı düşünüyorum. Özelleştirmelerle sadece Kıbrıs ve Türk sermayesi değil Avrupalı şirketler de yakından ilgileniyorlar. Kıbrıs ve Türk şirketlerin, konsorsiyumlarla ihalelere katılmalarını bekliyorum. Takvim çalışmalarımız bitince, farklı ülkelerde de bu konuya yönelik tanıtım çalışmaları içinde olmayı düşünüyoruz.’
Petrol ve doğalgaz arayacak
KKTC’nin şu anda üzerinde çalıştığı en önemli proje petrol ve doğalgaz araması. Ekonomi Bakanı Atun, bazı bölgelerde sondaj çalışmalarının başladığını belirterek ‘Elde edeceğimiz milli rezervler, her hal ve koşulda piyasada satılan gazın fiyatlarında bir iyileştirmeye yol açacaktır. Bu ve benzeri enerji alanındaki ucuzluklar ülkedeki refah düzeyini artıracak ve vergilerde de iyileştirmeye yol açacaktır’ diyor.
Tütün ve sigorta da özelleştirme kapsamında
ÖZELLEŞTİRME kapsamında bulunan diğer alanlar tütün, denizcilik ve sigorta şirketleri… Kıbrıs Türk Denizcilik İşletmeleri’nin şu anda 7-8 personeliyle hizmet veren atıl bir şirket halinde. Hükümet, kurumu tasfiye etmeyi düşünüyor ancak yeni bir plan çerçevesinde yeniden yapılanması da gündemde. Bir diğer şirket ise ETİ ve Kıbrıs Türk Tütün Endüstrisi… 34 kişiye istihdam sağlayan şirket, 14 Mayıs 1975’te yüzde 51 hisse Kıbrıs Türk Tütün Endüstrisi TEKEL Genel Müdürlüğü, yüzde 46.5 hisse KKTC İnkişaf Sandığı Konsolide Fonu ve yüzde 2.5 hisse de KKTC Eti Teşebbüsleri olarak kuruldu. Şirket, 2010’da 15 milyon sigara ihracatı yaparak 383 bin euro ihracat geliri elde etti. Kıbrıs Türk Tütün Endüstrisi ETİ, 672 bin 819 TL net kar rakamı açıkladı. ETİ’nin bir diğer iştiraki arasında bulunan Kıbrıs Sigorta da satış listesinde. Tahminlere göre Kıbrıs Sigorta’nın piyasa değerinin 10 milyon sterlin civarında…
Yabancı sermaye de gelecek
AKŞAM’A konuşan KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanı Sunat Atun, Güney Kıbrıs’ın çöken ekonomisi ile kıyaslandığında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin birçok olumlu dinamiği bulunduğunu’ söyledi. Atun özelleştirmelerin ardından yabancı sermayenin daha çok geleceğinin de altını çizdi. Atun güneyle kuzey arasındaki farkları da şöyle sıraladı: ‘Güneyin geçmişten gelen bazı avantajları var. Ama şu anda ekonomik daralma içindeler. Avrupa’daki kriz güneyi daha da çok zorlayacak.’ (Esin GEDİK / Akşam)
