NSW’de Anzac Day’e özel ilgi…
NSW Başbakanı Bob Carr ve RSL Eyalet Başkanı Don Rowe, Gelibolu Çıkarması’nın 90. Yıldönümü’nin NSW’de özel bir biçimde anılması konusunda anlaştı.
25 Nisan Anzac Day, NSW’de halkın anma günü olarak kutlanacak. Carr, 25 Nisan’ın Avustralya tarihinde bir dönüm noktası olduğunu belirterek, o gün gerçekleştirilecek bir dizi etkinliği tanıttı. Carr’ın açıklamasına göre üzerinde Avustralya askeri bulunan ve “NSW Remembers” yazan bir flama hazırlanacak ve Gelibolu’daki Şafak Ayini öncesinde Martin Place’daki bayrak direğine çekilecek.
Flama’da İkinci Dünya Savaşının sona ermesinin 60. yıldönümü de vurgulanacak. Gelibolu’daki törenin naklen yayını, ayrıca aynı meydana kurulacak dev ekranlarla meydanda toplananlara izlettirilecek. Carr, 24 Nisan’da düzenlenecek ve RSL üyeleri ve tarih öğrencilerinin davet edileceği bir resepsiyona da ev sahipliği yapacak.
***
‘Anzak Koyu tehrip ediliyor’ manşeti…
Geçen hafta Pazar günü Victoria’da yayınlanan The Sunday Age Gazetesi’nde yayınlanan haberin başlığı “Anzak Koyu tahrip ediliyor” şeklinde atıldı. Haberin giriş cümlesi ise “Bu ay Başibakan Howard dahil 20,000 kişinin katılacağı tahmin edilen Gelibolu Çıkarması’nın 90. Yıldönümü törenlerine katılacak olanlar 1915’den eser bulamayacak” ifadesiyle başladı.
Haberde, geçen Ağustos ayında Avustralya hükümeti’nin isteği üzerine başlatılan çalışmaların son üç ayda bölgedeki coğrafi yapıyı önemli ölçüde değiştirdiğine dikkat çekildi. Haberde, yol, araba parkı ve diğer çalışmalar nedeniyle tahrip edilen tarihi noktaların dökümü yapıldı.
Haberde, yapılan çalışmaların Office of Australian War Graves Başkanı Gary Beck tarafından yakından izlendiği ancak Beck’in çalışmalara müdahale hakkı bulunmadığına dikkat çekildi. Avustralya Hükümeti’nin iddiasının aksine, yapılan kazı çalışmalarında arkeolojist bulundurulmadığı da vurgulandı. Avustralya’nın Ankara Büyükelçisi’nin sahile dökülen kazı toprağının temizlenmesi isteğinin Türkiye Hükümeti tarafından yerine getirilmediği de belirtilen haberde, konuya ilişkin gazetenin konuşmak istediği Gary Beck ve Veteran Affairs Bakanı De-Anne Kelly’nin “çok meşgul oldukları” gerekçesiyle gazetecileri reddettiği kaydedildi.
“TARİH TRAJEDİSİ”
Federal Muhalefet Lideri Kim beazley, Gelibolu’da yapılan çalışmaları “trajedi” olarak niteledi. Beazley, hükümeti Anzak Koyu konusunda “şaşırtıcı biçimde vurdumduymaz” olmakla suçladı. Beazley, Gelibolu’daki çalışmalar konusunun ilk ortaya atıldığı zaman Hükümet tarafından “Acil öncelikli konu” olarak ele alınması gerektiğini, ancak hükümetin konuya ilgisiz kaldığını söyledi. Beazley, The Sunday Age Gazetesi’ne, “Eğer orada olanlar belirttiğiniz gibiyse, tarihi bir trajedidir” diye konuştu. Gelibolu’daki törenlere katılacak olan Beazley, Gelibolu’ya gideceklere, yapılan çalışmalar dolayısıyla doğal yapının değiştiğinin söylenmesi gerektiğini kaydetti. Beazley, “Savaş alanının çalışmalar dolayısıyla nasıl değiştiğini anlamamız ve ziyaret edenlere değişikliklerin neler olduğunu anlatmamız gerek” dedi.
“TÜRKLER’İ SUÇLAYAMAYIZ”
Beazley, bütün bu olan bitenler konusunda Türkler’in hiç bir şeklide suçlanamayacağına dikkat çekti. Beazley, “Avustralya’nın isteği ile olan bir şey. Türklerden çalışmayı yapmasını biz istedik. Konu Parlamento’da gündeme getirildi, Hükümet harekete geçmedi. Sonra da konuyu görmemezlikten geldiler. Burada sorun, verilen zarardan geri dönüş yolu olmamasıdır. John Howard ve bakanları konuya özel olarak ilgi göstermeleri gereken zaman bunu yapmadı. Olan oldu, artık geri dönülemez” dedi.
Haberde, Anzak Koyu’nu geçtiğimiz günlerde ziyaret eden Avustralyalı yetkililerin Türk müteahhitler tarafından yapılan çalışmaları görünce şaşkınlık içinde kaldıkları belirtildi. Türk yetkililer Avustyralyalılara, Arı Burnu’nda yapılan kazı çalışmasının erezyonun etkilerini en aza indirmek için zorunlu olduğunu söyledi. Erezyonu önlemek için müteahhit, koy tarafına neredeyse bir yol genişliğinde kanal kazdı.
***
RSL’in gözü Gelibolu’da…
Avustralya Savaş Emeklileri Derneği (RSL) Başkanı, basında çıkan ve Gelibolu Anzak Koyu’nda yapılan alt yapı çalışmalarının bölgenin doğal yapısını değiştirdiği haberleri konusunda Howard Hükümeti’nden açıklama istedi.
RSL Başkanı Bill Crews konuyu geçen Pazartesi günü Department of Veterans Affairs Sekreteriyle yaptığı olağan toplantıda gündeme getireceğini söyledi. Crews, “Eminim sekreter bana ilk elden bir yorum getirecek” dedi.
Crews ayrıca Türk yetkililerin, bölgenin tarihi ve doğal önemi konusunda son derece bilinçli olduklarını, eğer çalışmalar ileri sürüldüğü gibi kontrolden çıktıysa çok şaşıracağını da kaydetti.
RSL Başkanı, Gelibolu’nun Avustralya Ulusal Miras Listesi’ne alınması konusunun kendisi için sorun teşkil etmediğini de kaydetti. Crews, “Gelibolu’yu listeye almanın bölgeye bir değer katacağını sanmıyorum. Ayrıca Türkiye’ye ait olan bir yerden söz ediyoruz, Avustralya değil. Bu nedenle, bize ait olmayan bir yeri kendi listemize almayı konuşurken çok dikkatli olmalıyız” dedi.
FOTOĞRAF: Bill Crews
***
Gelibolu resimleri tüm milletvekillerine gönderildi…
Geçtiğimiz haftalarda Gelibolu savaş alanlarını ziyaret eden ve bölgede iki hafta geçiren bir eski ordu mensubu, orada çektiği fotografları bütün Avustralya milletvekillerine göndederek, milletvekillerinden Gelibolu’nun daha iyi koruması için acilen harekete geçmelerini istedi.
Jeff Cleverly adlı asker, orada yapılan çalışmaların “aşırı” ve “uygun olmadığı”nı ileri sürdü. Cleverly, bölge için planlanan diğer çalışamaların da savaş alanlarına daha çok zarar verme ptansiyeli taşıdığını kaydetti. Cleverly, Avustralya milletvekillerine gönderdiği mektupta, “Hemen bir şeyler yapılmalı, aksi halde yapılan çalışmaların ikinci aşası başladığında çok geç olacak” ifadesine yer verdi.
Şu anda İngiliz Ordusu’nda görev yapan Jeff Cleverly, mektubunda şu ifadelere yer verdi. “Orada bazı çalışmalar yapılması gerektiğinmi kabul ediyorum, çalışmaların gerekçesi haklı olabilir. Hatta, bütün hükümetlerin bölgeyi düzenli tutmaya ilişkin çabalarını alkışlıyorum. Ancak bu kez elinde kürek tutan adam farklı sonuçlar ortaya çıkmasına neden oldu.”
10 yıl Avustralya ordusunda görev yaptıktan sonra 8 yıl önce İngiltere’ye yerleşen Cleverly, yaşadığı İngiliz kenti Hertfordshire’dan bütün Avustralya milletvekilerine gönderdiği mektup, Gelibolu’daki çalışmayı geçtiğimiz haftalarda Parlamento gündemine getiren İşçi Partili milletvekillerini tekrar harekete geçirdi. İşçi Partisi Milletvekili Anthony Albanese, Başbakan Howard’ın bu ulusun en kutsal yerini bu özelliğinden uzaklaştırmaktan dolayı utanması gerektiğini söyledi. Albanese, “Başbakan Howard tarihi değerlerimizi korumak istiyorsa bunu planlaması ve çalışmaların arkeologlar ve uzmanlar tarafından yakından takip edilmeliydi” dedi. Albanese, Anzak Koyu’nun artık bir maden çıkarma alanına döndüğünü ileri sürdü.
