KKTC Anayasa Mahkemesi, Mülkiyet Yasası olarak bilinen, Rumlara, KKTC’de kalan eski malları için, takas, iade ve tazminat öngören, “Anayasanın 159’uncu Maddesinin 1. Fıkrasının (b) Bendi Kapsamına Giren Taşınmaz Malların Tazmini, Takası ve İadesi Yasası”nın yasaya aykırı olmadığına karar verdi.
Anayasa Mahkemesi, anamuhalefet Ulusal Birlik Partisi’nin (UBP), ”Anayasanın 159’uncu Maddesinin 1. Fıkrasının (b) Bendi Kapsamına Giren Taşınmaz Malların Tazmini, Takası ve İadesi Yasası”nın Anayasaya aykırı olduğu iddiasıyla açtığı davayla ilgili kararını bugün açıkladı.
“Yasanın Anayasaya aykırı olmadığı” belirtilen Anayasa Mahkemesinin kararında, yasanın 8’inci maddesiyle ilgili bölüme üyelerden Yargıç Nevvar Nolan karşı oy verdi. Diğer maddelerle ilgili kararsa oybirliğiyle alındı.
Metin A. Hakkı başkanlığındaki Anayasa Mahkemesinde, Yargıçlar Nevvar Nolan, Mustafa H. Özkök, Gönül Erönen ve Şafak Öneri görev yapıyor. Anayasa Mahkemesinin kararını Başkan Metin A. Hakkı, 1 saat 35 dakikada okudu.
Anayasa Mahkemesi Başkanı Hakkı, kararın sonuç bölümünde, şöyle dedi:
“Sonuç itibarıyla iptali istenen yasanın, 8’inci maddesinin, manevi tazminat öngören kısmıyla KKTC topraklarında bulunup, 1974 senesinde Rumlar tarafından terk edilen gayri menkullerin, mal sahibi Ruma iadesine imkan tanıyan kısımlarının, Sayın Nevvar Nolan’ın karşı oyu ve oy çokluğuyla Anayasaya aykırı olmadığına; diğer maddelerininse Anayasanın herhangi bir kuralına aykırı olmadığına oy birliğiyle karar verilir.”
İKİ RUMA MALLARI İADE EDİLECEK
Anayasa Mahkemesi, UBP’nin Mülkiyet Yasasının Anayasaya aykırılığı iddiasıyla açtığı iptal davasını 18 mayısta görüşmeye başlamış ve 1 haziranda davanın görüşülmesi tamamlanarak karara kalmıştı.
Varılan mutabakat uyarınca Tatlısu’daki eski arazileri için başvuruda bulunan 2 Ruma malları iade edilecek, 1 Ruma da malı karşılığında tazminat ödenecek.
Komisyon, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) gündemindeki kilit davalardan Arestis’e de 460 bin Kıbrıs Lirası (KL) tazminat önerdi.
16 BAŞVURUDAN 3’Ü SONUÇLANDI
Komisyon yetkililerinin Türk Ajansı-Kıbrıs’a (TAK) verdiği bilgiye göre, Rumlardan yoğun ilgi gören Komisyon, işleme koyduğu toplam 16 başvurudan 3’ünü karara bağladı. Mahkemeye gerek kalmadan anlaşma imzalanması yoluyla varılan mutabakat uyarınca, Tatlısu’daki eski malları için başvuran 2 Ruma malları iade edilecek.
Adları açıklanmayan 2 Ruma ait geniş arazinin, herhangi bir KKTC vatandaşının kullanımında olmadığına ve yasa uyarınca hemen iade kapsamına girdiğine dikkati çeken ilgililer, malın iadesinin kamu çıkarı açısından da sakınca taşımadığını belirttiler.
Mülkiyet Yasası uyarınca mülkiyet veya kullanım hakkı gerçek veya tüzel kişiye ait olmayan, konumu ve niteliği uyarınca ulusal güvenliği, kamu düzenini ve kamu yararını tehlikeye düşürmeyecek taşınmaz mallar hemen iade kapsamında. Tahsisten kullanımda olan veya inkişaf edilmiş malların iadesi yönünde karar alınması halinde, iade yasayla çözüm sonrasına erteleniyor. Eşdeğer karşılığı mallarsa iade kapsamı dışında.
BİR RUMA DA TAZMİNAT
Mal Tazmin Komisyonunun sonuçlandırdığı 3. başvuru sahibineyse tazminat ödenmesi kararı alındı.
KKTC’de kalan eski malına karşılık tazminat talebiyle Komisyona başvuran Rumla duruşmaya gerek kalmadan anlaşmaya varıldığı öğrenilirken, Rumun adı ve tazminat miktarı hakkında bilgi alınamadı.
Mülkiyet Yasası uyarınca tazminata karar verilmesi halinde, bu miktar devlet adına İçişleri Bakanlığı tarafından ödenecek. Tazminat alan Rumun mülkiyet hakkı da ortadan kalkacak.
ARESTİS’E 460 BİN KL TAZMİNAT ÖNERİSİ
Loizidu davasından sonra Kıbrıs’taki mülkiyet sorununun kilit davalarından AİHM gündemindeki Arestis davasıyla ilgili de Komisyon bir karar üretti.
Kapalı Maraş bölgesindeki malı için tazminat talebiyle AİHM’ye başvuran Arestis’e Komisyon, 220 bini mal karşılığı, 240 bini de gelir kaybı olmak üzere 460 bin KL tazminat önerdi. Öneriyi yazılı olarak Arestis’in avukatına gönderen Komisyon, bu mal için iade talebininse ilgili yasa uyarınca ancak çözümden sonra mümkün olabileceği görüşüne vardı.
Arestis’in tazminat önerisiyle ilgili henüz yanıt vermediği de öğrenildi.
YASA NE ÖNGÖRÜYOR?
Mal Tazmin Komisyonu, Kıbrıs sorununun kilit noktalarından mülkiyet sorunu konusunda iç hukuk oluşturma hedefiyle uzun tartışmaların ardından 19 Aralık 2005’te yasalaşarak uygulamaya giren mülkiyet yasası uyarınca oluşturulmuştu.
Anayasanın 159’uncu maddesine göre hazırlanan “Taşınmaz Malların Tazmini, Takası ve İadesi” adlı yasayla oluşturulan Taşınmaz Mal Komisyonu, KKTC’de kalan Rum malları için tazminat, takas ve mal iadesi öngören yasayı uygulamakla yükümlü bulunuyor.
Sümer Erkmen başkanlığındaki Taşınmaz Mal Komisyonu, Erol Erozan, Güngör Günkan, Ayfer Said Erkmen, Aytekin Erin ve yabancı üyeler Hans Christian Kruger ile Daniel Tarschys’den oluşuyor.
Yasa uyarınca mahkeme gibi çalışan Taşınmaz Mal Komisyonu’nun Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından iç hukuk olarak kabul edilip edilmeyeceğinin gelecek günlerde netleşmesi bekleniyor.
AİHM, Arestis davasıyla ilgili kararında, Komisyonun yarına kadar sonuç alıcı çalışma yapmasını istemişti.
AİHM, 22 Aralık 2005’te aldığı kararda Kıbrıslı Rum Ksenides- Arestis’in “mülkiyet ve özel hayatla ilgili haklarının çiğnendiğine” hükmetmiş ve Kuzey Kıbrıs’ta Rumlar için tazmin komisyonu oluşturulması için 22 Mart 2006, komisyonun fiili işlerlik kazandığını ispatlanması konusundaysa 22 Haziran 2006’ya kadar süre tanımıştı.
TÜRKİYE AİHM’YE BİLGİ VERECEK
Kıbrıs’taki mülkiyet sorunuyla ilgili muhatap kabul edilen Ankara’nın, hafta içinde Strasbourg’daki daimi temsilciliği aracılığıyla KKTC’deki Mal Tazmin Komisyonu ve Komisyona Rumlar tarafından yapılan başvuruların hangi aşamada olduğu konusunda AİHM’ye ayrıntılı bilgi vermesi bekleniyor.
İletilecek veriler ışığında, AİHM’nin gelecek aylarda Ksenides- Arestis davasında yeni bir karar daha açıklaması bekleniyor. Konuyla ilgili yorumlarda, iki olasılığa dikkat çekiliyor.
İlk olasılığa göre, KKTC Mal Tazmin Komisyonunun çalışmaları AİHM tarafından tatmin edici bulunacak ve KKTC’de Rum başvuruları için etkin iç hukuk yolu oluşturulduğuna karar verilecek. Böyle bir durumda AİHM’nin gerek Ksenides-Arestis’i, gerek gündemindeki Rum başvurularını Mal Tazmin Komisyonuna yöneltmesi bekleniyor. Bu durumda Rumlar, ancak Komisyon kararından memnun olmamaları halinde AİHM’ye gidebilecekler.
İkinci olasılıksa AİHM’nin Mal Tazmin Komisyonunun gerçek anlamda işlerlik kazanamadığı kanaatine varması. Böyle bir durumda AİHM’nin Ksenides-Arestis’le ilgili tazminat kararını Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 41’inci maddesi temelinde bu yıl sonuna doğru açıklayacağı tahmin ediliyor.
Ksenides-Arestis, mahkeme masrafları da dahil olmak üzere 2 milyon avronun üzerinde tazminat talep ediyor.
LOİZİDU KARARI
AİHM, 1996 yılında benzer bir davada Titina Loizidu adlı Rum vatandaşını haklı bulmuş, 1998 yılında Ankara’nın kendisine maddi ve manevi tazminat ödemesine hükmetmişti.
Ankara, 2003 yılı sonunda Loizidu’ya 1 milyon avroyu aşkın tazminat ödemişti. AİHM’nin Türkiye’yi Adada “işgal gücü” olarak tanımladığı Loizidu kararı, Rumların mülkiyet başvuruları için emsal karar olma özelliğine sahip.
1400 BAŞVURU ASKIDA
AİHM gündemindeki 1400’ü aşkın Rum başvurusu da Ksenides-Arestis kararı ve Mal Tazmin Komisyonunun nasıl işleyeceğini bekliyor. Büyük çoğunluğu henüz davalaşmamış olan bu başvuruların, AİHM’ye büyük yük oluşturduğu belirtiliyor.
