2008 yılında yaşadığımız ekonomik kriz, hiç bir ideolojiye ayrıcalık vermiyor. Bush hükümetinin kontrolunden çıkan para piyasaları, bir tek ABD kapitalizmini değil, Çavez’in önderlik ettiği sol populizmi de etkiliyor. Tüm dünya ekonomistleri bir Latin Amerika ülkesi olan Venezüella’nın bu krizden en büyük zararı görecek ülke olacağında hemfikirler.
Venezüella’da yapılan ithalatın %94ünün yabancı ülkelere özellikle ABD’ye satılan petrolden elde ediyor olması bu zararın en büyük nedeni aslında. Geçtiğimiz Temmuz ayında varili 146 dolardan satılan Venezüella petrolü, Ekim ayında 75 dolara düştü. Fiyatların bu denli düşmesi Venezüella hükümetinin bu yıl girmesini planladığı 9 milyar doların hazineye girmemesi anlamına geliyor. Diğer taraftan, tüm dünya ülkeleri ekonomik kriz içinde bulunduğundan, özellikle endüstriyel olarak gelişmiş ülkeler, en azından bu süre içinde daha az petrol alacak.
Goldman Sach Bankası, yıl sonuna kadar, ham petrol varil fiyatının 50 dolara kadar düşebileceğini öngörüyor. Bu fiyatlar Çavez’in gerçekleştirmeyi düşündüğü sosyal planlarını riske atacağından, hem iç piyasalarında, hem de ekonomik yardım önerdiği diğer Latin ülkeleriyle sıkıntı yaşamasına sebep olacak. Merkezi Washington’da bulunan bir danışmanlık olan PFC Energy, Venezüella’nın 2009 yılı için dengeli bir iç ekonomiye sahip olabilmesi için, varil fiyatlarının 97 dolarda sabitlenmesi gerektiğini söylüyor. Ancak PFC uzmanlarından Rose Ann Franco, bu rakamın Çavez’in milyonlarca dolarlık yardım sözü verdiği müttefiki ülkelere vereceği miktarı içermediğini söylüyor.
Bunun yanında Venezüellalı ekonomistler 2009 yılını sağ-salim çıkarmak için, varilin 60 dolardan satılmasının yeterli olacağını düşünüyorlar. Serbest ekonomistler ise, bunun pek anlam ifade etmediğini ve Çavez’in ihtiyatlı davranarak, zaten petrol gelirlerinin en düşük fiyatla hesapladığını kısacası hesabını bildiğini iddia ediyorlar.
Dünya Bankası baş ekonomistlerinden biri olan Augusto de la Torre, “ Eğer petrol fiyatları düşmeye devam ederse, en önemli ithalat kaynağı petrol olan Venezüella, bu krizde hiç kuşkusuz Latin Amerika’nın en çok zarar gören ülkesi olacak”, “ayrıca zaman içinde işler daha da sarpa saracaktır, çünkü ülkenin bir iç harcama ritmi var ve bunu vergilerle dengeleyerek kesmek politik olarak çok zor olur’ diyor demesine ama, Çavez geçtiğimiz Cuma OPEC’in ham petrolun varil fiyatını 60 ila 90 dolarda tutması gerektiğini ama olmuyorsa hükümetinin varil başına 7$ la bile yıkılmayacağını söylüyor.
Venezüella’nın sattığı petrolun son altı yılda 5 katına çıkması ve tüm sosyal giderlerin de bu değerlerle orantılı olarak hesaplanmış olmasının yanında, Çavez hükümetinin dış rezervleri yeterince arttırmamış olması, şu anki krizin temelini oluşturuyor. Ayrıca çözüm olarak daha fazla petrol çıkartılması petrol fiyatlarındaki bu düşmeyi engelleyemeyecek, zaten, PDVSA(Venezüella Anonim Halk Petrolleri) yani petrolu çıkartan devlet tekeli kuruluşları, en azından şu aşamada daha fazla üretim yapmaya uygun değil. PDVSA’nin eski ekonomik danışmanlarından ve şimdiki Interamerikan Gelişim Bankası danışmanı Ramon Espinosa, “ Şenlik Bitti! Artık daha hesaplı gitmek gerekiyor” diyor.
Venezüella gazetelerinden ‘Venecomy’, ‘Venezüella’nın karşılaşabileceği en ciddi ekonomik krizlerden birinin eşiğindeyiz’. ‘Petrol fiyatlarının bu hali, büyük olasılıkla hükümetin 2009 yılından önce, develuasyon yapması veya ek vergiler alması, veya sosyal giderleri ciddi bir biçimde kısması veya hepsinden biraz alarak bir çözüme gitmesi gerektiğini’ söylüyor.
Ancak Çavez’in Kasım sonunda yapılacak olan seçimlerde kazanabilmesi için, hem olanaklarının üstünde para harcaması, hem de ekonomik krizle başediyor gözükmesi gerekiyor. Bu da önümüze iki seçenek koyacak gibi; ya Çavez’in petrodolarlarla büyüyen güveni biraz kırılacak ve sosyal gücünü kaybetmeye başlayacak ya da Bush’un işe yaramazlığından başlayıp, imparatorluğun çöküşüne kadar, eskisinden daha beter açacak ağzını yumacak gözünü.
