Kayıplar konusu kanayan bir yara.
1963’te Rumların Türklere karşı giriştiği silahlı saldırılarla başlayan toplumsal çatışmalarda ve 1974’te Rum-Yunan cuntasının Makarios’a karşı yaptığı darbeyi izleyen süreçte kaybolan Türkler ve Rumlar, “kayıplar” olarak nitelendiriliyor.
Bu konuda öyle acı hikayeler var ki…
Asker kılıklı Rum eşkıyalar tarafından yolları kesilen ve bir daha kendilerinden haber alınmayan aileler…
Evinden barkından alınıp götürülen babalar, oğullar…
Komşum anlatır; Türklerin korku içinde yaşadığı, evlerin bile güvenli korunak olmadığı günlerdir. Kapı çalınır. Baba anlar kapıdakinin kim olduğunu. 16 yaşındaki oğluna saklanmasını söyler. Oğul saklanır, baba kapıyı açar. Rumlardır kapıyı çalanlar. Eve şöyle bir bakarlar, evde başka erkek olup olmadığını sorarlar. Baba ‘yok’ der. ‘Benden başka erkek yok…”
Karısıyla vedalaşmasına izin dahi vermeden yaka paça çıkarırlar adamı evden. Tam arabaya bindirecekleri sıra adam sürekli kullandığı kalp ilacını almak için eve dönmek ister. Rum’un taş kalbinin yumuşayacağı tutar, izin verir.
Kapıyı çalarlar tekrar. Ve Rumların gittiğini düşünerek saklandığı yerden çıkan çocuğu görür Rumlar.
“Hani başka erkek yoktu” derler ve çocuğu da babasıyla birlikte alıp bilinmeyene götürürler.
Aradan yıllar geçer, ne baba gelir ne oğul. Ne var ki anne hala dönecekleri umudundadır. “Ölmediler” der. Mevlüt dahi okutmaz döneceklerine olan inancından…
Komşumun teyzesinin oğlu ve kocasıdır götürülen. “Kemikler çıkarıldı” haberlerini okuduğumda sorarım onlarında bulunup bulunmadıklarını, bulunmamışlar…
***
Bu kayıplar konusu yaptığım röportajlar dolayısıyla büyük ölçüde vakıf olduğum bir konu. BM kararıyla oluşturulan Otonom Kayıp Şahıslar Komitesi eski Başkanı Rüstem Tatar Rumların birçok konuda olduğu gibi bu konuda da yalan söylediklerini vurgulayarak, “onlarda yalanın limiti yok, yalancı millet” demişti bir seferinde. Kayıp Şahıslar Komitesinde 1985-2001 yılları arasında BM temsilcisi olarak çalışan emekli İsviçreli Büyükelçi Paul Wurt’ün, Cenevre’de katıldığı bir yemekte Rum tarafının kayıplar konusundaki tavrı üzerine“It’s a bigfraud” (Bu büyük bir sahtekarlık) dediğini belirten Tatar Rumların mezarı belli olanları dahi kayıp diye lanse ettiklerini söylemişti.
Rum Avukat Ahilleas Dimitriadis’den Tatar’ın söylediklerini destekleyen bir açıklama geldi. Rum Yönetimi’nin kayıplar konusundaki tutumunu sert şekilde eleştiren avukat, Rum Yönetimi’nin kayıplar konusunu çözmekte başarısız olduğunu, kayıplar listesinde yer alan pek çok Kıbrıslı Rum’un Güney Kıbrıs’taki mezarlıklara gömülü olduklarının çok sonra anlaşıldığını söylüyor.
“GÖMÜLÜLER KAYIP DİYE ARANIYOR”
Dimitriadis, 18 Ağustos 1974’te ateşkes ilan edildiğinde bir kamyonun “Lakatamya Havaalanı” ile eski ELDİK (Yunan alayı) kışlası arasındaki bölgeye girerek 54 kişiye ait ceset topladığını ancak bu cesetlerin kimseye söylenmeden Lakatamya bölgesindeki mezarlıklara gömüldüklerini, bu kişilerin ailelerinin ise 1999 yılına kadar söz konusu 54 kişinin kayıp olduklarını zannederek yaşadıklarını ifade ediyor.
Bu kişilerin yakınlarından birinin Rum hükümetine açtığı tazminat davasını kazandığını, bir diğer davanın da karar aşamasında olduğunu ifade eden Dimitriadis, 74’deki Yunan darbesi sırasında ölen ve bu mezarlığı gömülen kişilerin mezarlarının bugüne kadar neden açılarak kimlik tespiti yapılmadığını ve Güney Lefkoşa’nın “Makedonitissa” semtinde bulunan “Timvu” mezarlığında gömülü halde duran ve 1974 Barış Harekatı sırasında Rumlar tarafından düşürülen Yunan ordusuna ait “Noratlas” uçağının enkazının neden çıkarılmadığını soruyor.
“Noratlas” uçağının enkazında Yunan askerlerinin cesetlerinin bulunduğunu ve bunların çıkarılarak kimlik tespiti yapılmamasına bir anlam veremediğini kaydeden Dimitriadis’in sözleri (neredeyse) Kayıplar Komitesi eski başkanının sözleriyle birebir örtüşmekte. Görüldüğü gibi Rumlar kendi düşürdükleri uçağın enkazını çıkarmayarak, “kayıp” olarak dünya kamuoyunu yanıltmış. Bundan sonra bize düşen, Rumların bu konuyu büyük bir yüzsüzlükle kendi lehlerine çevirme gayretlerine engel olmak.
