FİRDEVS ROBİNSON – Londra’da bu hafta dışişleri bakanlarının, 1500’den fazla gazeteci, akademisyen ve insan hakları savunucusunun biraraya geldiği Basın Özgürlüğü Küresel Konferansı, benzerine daha önce rastlanmayan bir toplantı oldu.
10 ve 11 Temmuz tarihlerinde Birleşik Krallık ve Kanada Dışişleri Bakanları Jeremy Hunt ve Chrystia Freeland’ın ortaklaşa düzenledikleri toplantıya, Venezuela, Kuzey Kore ve Suriye dışında bütün ülkeler davetliydi.
Aralarında Özbekistan ve Malezya gibi basın özgürlüğü deyince ilk akla gelmeyenlerin de bulunduğu 60 ülkenin bakanları daveti kabul ettiler. Özbekistan ve Malezya’nın bakanlarına da son yıllarda ifade özgürlüğü ve medyada çeşitlilik alanlarında attıkları adımlardan ötürü olumlu tepkiler gösterildi.
Türkiye, Küresel Basın Özgürlüğü Konferansına dışişleri bakanını göndermedi; ancak Türkiye’den kayda değer sayıda basın ve sivil toplum temsilcisi toplantıya katıldı. Hemen her oturumda da Türkiye’nin medya özgürlükleri konusunda sahip olduğu kırıklarla dolu karneye atıfta bulunuldu.
2018, dünya çapında gazetecilere karşı şiddet ve baskıların en fazla görüldüğü yıl oldu. 2017 yılına kıyasla öldürülen gazetecilerin sayısı yüzde 15 oranında arttı.
Dünya nüfusunun sadece yüzde 10’unun özgür medya kaynaklarına ulaşabildiği günümüzde, gazeteciler her zamankinden daha fazla baskı ve saldırıyla karşı karşıya.
Uluslararası insan hakları avukatı ve Birleşik Krallık Dışişleri Bakanının Medya Özgürlükleri Özel Temsilcisi Amal Clooney’nin deyişiyle : “gazeteciler sadece çatışma alanlarında degil, organize suç ve yolsuzluğu ortaya çıkardıkları için de öldürülüyor”.
Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt, “Gücün karanlık yüzüne karşı tek teminat, iktidarı elinde tutanların denetimi ve muktedirlerin hesap vermeye zorlanmasıdır. Bu görevi en etkili biçimde gerçekleştirecek kurum da özgür basındır” demekte.
Konferanstaki konuşmasında Hunt, Uluslararası Şeffaflık Örgütü Transparency International’ın verilerine göre, dünyanın en şeffaf on ülkesinden yedisinin, aynı zamanda basın özgürlüğü endekslerinde en iyi karneye sahip ilk on arasında yer aldığını; buna karşılık yolsuzluğun en fazla olduğu ülkelerin basın özgürlüğü listelerinin de en altında bulunduğunu hatırlattı.
Jeremy Hunt bu konferansı düzenlerken amacının, mevkidaşlarıyla birlikte medya özgürlüklerini korumak, özgürlükleri çiğneyenlere ise bedel ödetmenin yolları üzerinde bir görüş birliğine varabilmek olduğunu söyledi.
Buna rağmen, basın özgürlüğünü mercek altına almayı hedefleyen bu iki günlük konferans sırasında, en iyimser katılımcıların bile şüphelerini dile getirdiklerine tanık oldum. En fazla duyduğum yorum, ‘vaatler yetmiyor; eylem görmek istiyoruz’ oldu.
Koferansa katılan ülkeler, basın özgürlüğünü koruyacaklarına, ihlallere karşı tavır alacaklarına ve elbirliğiyle somut adımlar atacaklarına dair bir sözleşme imzaladılar.
UNESCO tarafından idare edilecek bir Küresel Medya Savunma Fonu oluşturuldu. Fon, baskı altındaki gazetecilere yardım edecek; erken uyarı sistemleri ve mahkeme masraflarının karşılanmasında kullanılacak.
Dışişleri Bakanı Hunt, ülkesinin dünya çapında medya özgürlüklerinin geliştirilmesi amacıyla 18 milyon sterlin harcayacağını da duyurdu.
İngiltere ayrıca, Gazetecilerin Can Güvenliği için Ulusal Komisyon kuruyor. Ve son olarak, konferansta, bağımsız bir Yüksek Adli Uzman Heyeti oluşturuldu.
İngiltere Yüksek Mahkemesinin eski başkanlarından Lord Neuberger’in başkanlık edeceği Adli Heyet, hükümetlere yasal konularda tavsiyelerde bulunacak. Basın özgürlüğünü koruyacak ve geliştirecek mekanizmaların güçlendirilmesine yardımcı olacak.
Türkiye, ifade özgürlüğünün korunması ve güçlendirilmesi için toplanan bu üst düzey konferansa katılmama kararı aldı ama Yüksek Adli Uzman Heyeti’nde yer alan ‘dünyanın en saygın hukukçuları’ arasında bir Türk de var.
Londra’da faaliyet yürüten Can Yeğinsu, İngiltere’nin en parlak, en etkili hak ve özgürlükler savunucusu avukat ve hukukçular arasında parmakla gösteriliyor. (firdevstalkturkey.com)
