Londra’da koronovirüs krizinde Tesco, Sainsbury’s, Asda ve Morrison gibi market zincirlerinde raflar boşalmasına karşın fiyatlarda ciddi bir artış gözlenmese de etnik marketlerde raflar uzun süreliğine boşalmadı fakat ciddi fiyat artışları gözlendi.
Toplumun Anadolu damak zevkine uygun ürünler satan “Türk bakkalı” diye anılan Türkiye ve Kıbrıs kökenli çoğu markette kuru bakliyattan makarnaya, kolonyadan ete pek çok üründe etiketlerde fiyat artışları gözlendi. Görüş aldığımız market yetkilileri ise sadece toptancının artışını yansıttıklarını söylemekle yetindiler.
İngiltere geneline satış yapan ve pek çok etnik marketin müşterisi olduğu bazı toptancılara da artışın kaynağını sorduk. Yanıtlar aşağıda;
Ali Sancak (Gama): Biz fiyatları hiç değiştirmedik sadece promosyonları çektik. Bizden alınan ve 1.5 sterline satılması gereken kolonyanın marketteki fiyatını 8 sterline satıldığını gördüm.
Ali Matur (Holland Bazaar): Biz supermarketlere servis vermiyoruz. Dolayısıyla haklı bir gerekçelerinin olup olmadığı konusunda bir sey söyleyemem ama gerçekten aynı ürünü daha pahalıya alanlar oldugu gibi, fırsatçılık yapanlarda olacaktır ama son tahlilde serbest pazar ekonomisi içinde her esnaf kısa vadede ekstra bir kâr elde edebilir ama uzun vadede herkes ektigini biçer. Bizde bazı ürünlerin fiyatları arttı ama cok dramatik bir degişim yok…
Metin Çaktu (Dimark Ltd): Bir panikle karşıkarşıyayız. Gıda sektöründe kontrolsüz bir talep artışı var. Bazı küçük esnaflar bunu fırsata çevirmiş durumda. Ürünlere yüzde beşyüz oranında zam yaptıkları haberini bir gıda toprancısı olarak alıyoruz. Ürünlerin aşırı yüksek fiyatta satılması biz toptancıdan kaynaklı bir durum değil, tamamen küçük esnafın kendi vicdani durumuyla ilgilidir. İnsanı bir durum ben de bu gemideyim demek durumundayız.
Emrah Şahbaz (FoodArt): Bizim ürün kalemlerimizde bir artış söz konusu değil. Tüketim maddelerine aşıır talep henüz yeni. Bizim ithal ettiğimiz yeni ürünlerde artış olabilir belki.
Yusuf Soyer (Aytaç Dondurulmuş Gıda): Bizim bölümde 200’e yakın üründe 1 penny fiyat artışı yapılmadı. Aytaç’ın diğer bölümlerinde de aynı durum sözkonusu. Türkiye’den yeni ithal edeceğimiz paletlerde fiyat değişimi söz konusu olabilir. Artış market ya da toptancıdan nereden kaynaklanırsa kaynaklansın krizi fırsata dönüştürmek ahlaki değil.
“FIRSATÇILARI GEREKİRSE TEŞHİR EDERİZ”
Demokratik Güç Birliği (DGB) yayınladığı mesajda salgından dolayı fıratçılık yapan marketçileri gerekirse teşhir edeceğini duyurdu.
Londra’da topluma hizmet veren 26 dernek ve çatı örgütünün ortak bileşimi olan DGB’nin açıklamasında yer alan fırsatçılara karşı mesaj aynen şöyle:
“Panik havasından çıkarak stoklamaya derhal son vermeye çağırıyoruz. Bu durum ihtiyaç sahibi olan kişilerin ihtiyaçları karşılayamaması anlamına geliyor.
Bu salgını vesile yaparak fiyat artırımında bulunan ticari işletmelere de buradan tüketici haklarını hatırlatıyor, yaptıklarının yasadışı olduğunu bildirmek istiyoruz. Bu tarz istismarda bulunan işletmelerin takipçisi olacağımızı ve kendilerini gerektiğinde teşhir edeceğimizi buradan ilan ediyoruz. Bu işletmeleri fahiş fiyat uygulamasına derhal son vermeye çağırıyoruz.”
STOK BOŞALTMANIN PSİKOLOJİK KÖKENİ
Deutsche Welle Türkçe’de yer alan bir habere göre; sosyal psikoloji uzmanı Andy Yap, korkunun alışverişe yönettiğini söyledi.
Yap araştırmaların “Kontrol duygusunu kaybeden insanlar, kontrol duygusunu kaybetmelerine yol açan sorunları çözmek için buna yardımcı olacağını düşündüğü şeyleri satın almaya başlıyor” deyor ve şunları ekliyor:
“Ya da başka bir ifadeyle; korkunuz varsa ve virüsten korkuyorsanız, virüsün size ulaşmasını mümkün olduğunca önleyecek şeyleri satın alıyorsunuz. Dolayısıyla insanlar maske, dezenfektan ya da evlerini ve bürolarını temizlemek için temizlik maddesi satın alıyor.”
AÇIK GAZETE: Türkiye ve Kıbrıs kökenli bazı marketlerin kuru bakliyattan makarnaya, kolonyadan ete bütün fiyatları vicdansızca artırmasını buradan kınıyoruz. Toplum üyelerine zamlı alış veriş fişlerini bu haberin altına ekleyerek teşhir etmenizi rica ediyoruz…
