BM Genel Sekreteri Butros B. Gali, 15 Temmuz 1992’de KKTC Cumhurbaşkanıı Rauf R. Denktaş ve Kıbrıs Rum Cumhurbaşkanı Yorgos Vasiliu arasında sürdürülen görüşmelerin 2.turunda kapsamlı bir çözüm planı olan “Gali Fikirler Dizisini” (Set of Ideas on an Overall Framework Agreement on Cyprus) diye anılan çözüm planını sundu.
KKTC Cumhurbaşkanı Denktaş bu planın 91 maddesini kabul ederek, diğerlerini müzakere etmek istedi. Harita konusunda ise, ancak bir “Paket anlaşma çerçevesinde toprakta % 29(+) oranına inebileceğini” açıkladı.
Vasiliu ise söz konusu öneriyi tümden reddetti.
CB Rauf R. Denktaş’ın “bir paket anlaşma çerçevesinde toprakta % 29(+) oranına inebileceği” önerisi “Global Takas” koşuluna dayanmaktaydı.
Nitekim bu konu Ana başlık 3, bölüm C, Madde 50 de referans yapıldığı üzere “geçici dönemde kararlaştırılan tarzda” cümlesi ile Global Takas’a atıfda bulunmaktaydı.
Neydi bu, o gün üzerinde mutabakata varılan “Global Takas”.
Kıbrıslı Rumların 1974 Mutlu Barış Harekatı sonrası KKTC sınırları içinde bıraktıkları taşınmazların değerlerinin ve gelirlerinin toplamı ile Kıbrıslı Türklerin 1963 yılında silahlı saldırılar ile boşaltmaya zorlandıkları taşınmazlar ile 1974 Mutlu Barış Harekatı sonrasında güneyde bıraktıkları taşınmazların değerlerinin ve gelirlerinin toplamının karşılaştırılarak alacak-verecek hesabının yapılması ve müklerin takas edilmesi idi.
Aradaki parasal fark belli bir vadede alacaklı tarafa ödenirken, kuzeydeki toprakların tümü Türklere, Güneydeki topraklarında tümü Rumlara ait olacaktı.
Aslında bu fikrin kökeni de 1977’de Denktaş ile Makarios arasında imzalanan 1. Doruk Anlaşmasının tutanakları içinde.
Günümüzde ise “Global Takas” konusu bir BM parametresi olmasına rağmen ağıza bile alınmamaktadır.
Dün yapılan liderler arasındaki görüşmede “Mülkiyet” konusunda pek bir ilerleme sağlanamadı ve ertelendi.
Mülkiyet konusunda iki tarafın tezleri arasında büyük ayrılıklar ve terslikler mevcut. İki tarafın görüşleri arasında optimum nokta veya daha açık bir tanımla tarafların tezlerin içindeki fikirlerin örtüştüğü ortak bir nokta dahi yok. Bir tek ortak nokta var, o da konuşulan konunun “Mülkiyet” olması.
Hristofyas, taşınmaz mal ile ilgili olarak sahiplilik veya tercih hakkının yasal sahibine ait olmasını önerirken, CB Talat bu hakkın, taşınmazın kullanıcısı ister Kıbrıslı Türk ister Rum olsun, bugünkü kullanıcısı ait olmasını önermekte.
Tüm bu görüşmeler sürerken de, Rumlar AİHM’de ve ABD’ mahkemelerinde mülkiyet davaları açarken, BM’de ve AB’de de Maraş’ın eski sahiplerine iadesi taleplerinde bulunup yetkili kurullardan kararlar çıkarttırmaya çalışıyorlar.
Bir yerlerde bir yanlışlık var.
Rumlar güneyde kalan Türk Malları için anlaşmadan sonra malınızı veya tazminatınızı geri alabilirsiniz derken, kuzeydeki mallarını almak için de her tür yolu deniyorlar.
KKTC Taşınmaz Mal Komisyonunun da, Güneydeki Türk malları ile ilgili “Vasilik Yasası”nı referans alarak, aynı yöntem ve yanıtlarla işlem yapması gerekmektedir.
Türklerim güneydeki malları için liderlerin anlaşmasını beklemek zorunluluğu varken niye Rumlar hemen ve derhal kuzeydeki mallarını veya tazminatlarını almak hakkına sahip olmaktadırlar anlaşılır gibi değil.
Bizim de bu ters ve haksız uygulamaya hukuksal bir çözüm bulmamız gerekmektedir.
_______________
* Prof. Dr. Ata ATUN
http://www.ataatun.com
