Kriz dünya gündeminin ilk sırasına geldi oturdu. Türkiye'deki politikacılar iyimser demeçler verirken, AB ülkeleri ekonomi ve maliye bakanları Lüksemburg'ta "bankalara müdahalenin zamanında yapılması" ve eşgüdümlü davranılması kararını aldı.
Oysa bu ülkelerin orkestra şefliğindeki IMF gibi uluslararası finans kuruluşları Türkiye'ye, "Bankacılık krizinde müdahale etmeyin ne halleri varsa görsünler" demiş ve batan bankaları da Avrupadaki bankalar kelepir fiyatına toplamıştı.
Kapitalizmin felsefesi "laisse fairre laisse passes" yani "bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler" ilkesi Türkiye'de dayatıldı ama dünyanın ilk kapitalist ülkesi İngiltere ve ağa babası ABD'de de rafa kaldırıldı.
Türkiye, "mortgage" sistemini yaygın olarak uygulayan bir ülke olmadığı için bu krizden daha az etkileneceğini öngörse de iki tehlikeyi gözardı edemeyeceği kanısındayım. İlki cari açık fazlası ve ikincisi "bizde kriz ne gezer" edebiyatı yaparken elalemin krizini ithal etme olasılığıdır. Çünkü krizdeki ülkeler faturayı kendi vergi mükelleflerine olduğu gibi dış ticaret yaptığı ülkelere de yıkmaya çalışacaktır…
KRİZİN SOSYAL BOYUTU
Kriz konuşulurken unutulan bir noktaya daha parmak basmak istiyorum. Yurtdışındaki Türkler, yaşadıkları ülkelerdeki krizden en çok etkilenen kesim olacaktır. Finansal kriz, işsizlik, sosyal yatırım ve ödeneklerin kesilmesi anlamına da gelmektedir.
Her ekonomik kriz mercek altına alındığında ardından milliyetçilik, ırkçılık ve şövenizmin yükselen değer olduğu görülecektir. Faşizmin ve faşistlerin en çok sevdiği havalar işte böyle sisli ve puslu havalardır…
Fransa ve Avusturya'daki son seçimlerde aşırı milliyetçiler oylarını artırdılar. Avrupa ülkelerinde yapılacak seçimlerde bu milliyetçi dalganın sürmesinde krizin payının da olacağını sanıyorum.
EN ÇOK GÖÇMENLER ETKİLENİR
Ne yazık ki kriz döneminde ilk işini yitirecek kesim göçmenler olacaktır. Kriz sonrası kamçılanan ulusal duygularla, işini kaybeden İngiliz ya da Alman işsizliğinin nedeni olarak da göçmenleri görecektir.
Ülkede yükselen göçmen karşıtlığı ise ne yazık ki oy avcılarının işine gelecektir. Sıradan bir politikacı için her zaman nabza göre şerbet vermek bilinçsiz kitleleri karşısına almaktan daha kolaydır. Kriz ve sonrasındaki milliyetçi dalga Müslüman göçmenlerin giderek radikalleşmesini de hızlandıracaktır.
İçinde yaşanılan toplum milliyetçiliğe kayarken, göçmenlerin de aynı çizginin yalnızca simetrisine kayması toplumsal barışa zarar verecektir.
BROWN İÇİN BİR ŞANS
İngiltere özeline gelirsek, İşçi Partisi'nin lideri ve başbakan Gordon Brown, partisinin kan kaybını önleyememiş ve koltukları tartışılır konuma gelmişti. Geçen haftaki parti kongresini atlatmasına karşın Brow'un geleceğinin hiç de net olmadığı ulusal basının ortak görüşü…
Krizde fırsat yakalamak için ellerini avuşturan spekülatörler gibi Brown'un da sevinçten gözlerinin parladığını sanıyorum. Çünkü küresel finasal kriz Brown'a bir şans daha verdi. Aynı zamanda eski bir maliye bakanı olan Başbakan, iki yıl sonraki genel seçimlere kadar bu şansı iyi kullanmaya çalışacak. "Brown, İngiltere'yi euro ülkeleriyle kıyasla krizden daha az hasarla çıkarmayı başarırsa koltuklarını koruyabilir" denilebilir….
Bazı ekonomistler yaşanılan krizin köklerinin çok derin olduğu ve kapitalizm için bir dönemeç olduğu görüşündeler.
Bir işadamı olarak bütün okurlarımın bu dalgaya karşı gardını almaları ve aile bütçelerini garanti altına alacak girişimlerde bulunmalarını öneririm. Tasarruflarını sağlam bankalarda tutmalarını ve büyük alış verişlerinde dikkatli olmalarını isterim. Bir de "faşizmin hortlamaması için her zamankinden daha çok uyanık olmalıyız" derim…
İyi haftalar efendim…
_______________
* London Capital Markets Yönetim Kurulu Başkanı ve Türk İngiliz Sanayi ve Ticaret Odası´nın Avrupa – Türkiye İlişkilerinden Sorumlu Yönetim Kurulu Üyesi olan Akşahin¸ aynı zamanda Türk İşadamları Dernekleri Avrupa Federasyonu 3´ncü Başkanı ve İngiltere¸ Türkiye ve Türki Cumhuriyetler Sorumlusu. Aynı zamanda da Açık Gazete Danışma Kurulu üyesi…
