Faslane’dan Londra’ya Vanunu’ya özgürlük turu
21 Nisan Cumartesi günü Mordechai Vanunu’nun İsrail’de özgürlüğünün elinden alınışının 21. yılıydı. Vanunu’nun suçu mu neydi? Vatan hainliği… Peki nasıl vatana ihanet etmişti Vanunu..?
İsrail’in Dimano nükleer reaktör merkezinde 1976 ile 1985 yılları arasında teknisyen olarak görev yapmış olan Vanunu, ‘vicdan krizi’ olarak tanımladığı bu dönemde, İsrail hükümetinin politikalarından rahatsız olmaya başladı.
Bir yandan üniversitede eğitimine devam eden Vanunu, üniversitede İsrail ordusunun Lübnan işgalinde asker olarak görev yapmayı reddeden ve bu yüzden hapis cezasına çarptırılan profesörü Evron Pollakov’un etkisinde kaldı. Daha sonra, dört Yahudi ve beş Arap öğrenciyle birlikte barış için çalışan “Kampüs” adında bir örgüt kuran Vanunu’nun faaliyetleri İsrail güvenlik birimlerinin dikkatini çekti ve bu nedenle işine son verildi. Ama Vanunu bu arada gizlice, çalıştığı tesisin fotoğraflarını çekmeyi başarmıştı.
Daha Sonra Nepal, Burma ve Tayland’ı gezen Vanunu, hayatında yeni bir dönem açarak Avustralya’ya gitti. Orada bulaşıkçılık, şöförlük gibi işler yaptı. Sonra da bir kilisede bir rahiple tanışarak, Hristiyan oldu ve John Crossman adını aldı. O artık kalan hayatını barışa adamıştı.
Vanunu 1986 yılında İngiliz Sunday Times gazetesiyle ilişkiye geçerek İsrail nükleer silah programını belgeleriyle birlikte açıkladı. Bu olay onun hayatının da dönüm noktası oldu. Sonra ortadan kayboldu. Mossad peşini bırakmadı ve Vanunu’yu İsrail’e kaçırmak için “Bal Tuzağı” adı verilen bir operasyon düzenledi.
Vanunu’yu bir kadınla kandıran Mossad, önce Roma’ya getirdi. Sonra da ilaçla uyutarak, İsrail’e götürdü. İsrail Vanunu’nun kendi isteğiyle ülkesine döndüğünü iddia etti. Ancak duruşmaya götürülürken bir gün Vanunu içinde bulunduğu araçta avucunu açıp cama dayadı. Avucunda, “Vanunu 30 Eylül 1986 tarihinde Roma’dan kaçırılarak hapsedildi” yazılıydı. Vanunu İsrail’de görülen gizli mahkemeler sonucunda 18 yıla mahküm olmuştu. Casuslukla suçlandı. Oysa askeri sırları herhangi bir menfaat elde etmeden, herhangi bir ülkeye satmadan doğrudan basına açıklamıştı. Vanunu’nun tek amacı vardı: Ortadoğu’da ve tüm dünyada nükleer silahlanma yarışına girilmesini önlemekti…
Vanunu’nun 18 yıllık hapis cezasının 12 yılı 1.80’e 2.70’lik tek kişilik hücrede geçti. 14 Nisan 2004 tarihinde serbest bırakıldı. Ama hala özgürlüğüne kavuşmuş değil. Bazı devlet sırlarını ifşa etme tehlikesi olduğunu belirten İsrail Savunma Bakanlığı onun politik konularda yorum yapmasını yasaklamış. Bu gün hala büyük gözetim ve denetim altında. Yurt dışına çıkması yasak. Pasaport alma hakkı yok. Doğu Jerusalem dışına çıkması dahi yasak. Yabancılarla konuşması yasak. İsrail’in nükleer silahları hakkında konuşması yasak…
21 Nisan günü Vanunu’nun özgürlüğünün elinden alınışının 21 yılıydı. Nükleer Silahlanmaya Karşı Kampanya (CND) Vanunu’nun durumuna dikkat çekmek amacıyla İskoçya’nın Faslane Üssü’nden Londra’ya “Vanunu Freedom Ride” (Vanunu’ya Özgürlük Turu) adı altında bir bisiklet turu düzenledi. İskoçya’dan yola çıkan bisikletli grup tam 600 mil yol katederek, Glasgow, Edinburg, Berwick, Newcastle, Durham, Mentwith Hill Spy, Leeds, Sheffield, Nottingham, Peterborough, Laenheath, Cambridge ve Hertford’dan sonra 21 Nisan günü Londra’ya ulaşıp İsrail Büyükelçiliği önünde eylemlerini tamamladı…
İsrail cezaevlerinde tam 18 yıl geçiren Vanunu’nun tek isteği, “İsrail dışında özgür bir insan olarak, normal bir hayat sürdürmek.” 21 yıl sonra hala yaptıklarını savunmaya devam eden Vanunu: “İsrail’in nükleer çılgınlığını açıklamakla doğru olanı yaptım. Hiçbir zaman casusluk yapmadım. Sadece dünyadaki nükleer yarış çılgınlığı sona erdirmek isteyen bir adamım” diyor. O yaşadığı onca olaydan sonra hala kendini özgür bir adam olarak tanımlıyor ve yaşadığı koşullarda aklını kaybetmediği için ise şanslı olduğunu düşünüyor. Vanunu büyük bir fedakarlıkla hayatından ödün vererek, tüm dünyanın İsrail’in nükleer silah gerçeğini görmesine neden oldu. Ama dünya, en az 200 nükleer silah başlığına sahip olan İsrail’in nükleer programı konusunda hala sessiz. İsrail ise nükleer silah programı konusunda hala ısrarla ‘stratejik belirsizlik’ politikasını devam ettiriyor.
