‘Nükleer atıklar Yucca Dağı’na sığmıyor’

Stok kapasitesi 6 yıl sonra dolacağından, yeni nükleer çöplük arayışlarına şimdiden başlandı. Gündemde, atıkları ihraç etmek de bulunuyor.


ABD’nin başı nükleer atıkları depolama sorunuyla dertte. Tarihte iki kez atom bombasını kentler üzerinde patlatarak bu yöndeki şöhreti elinde tutan ABD, 1956’dan bu yana ürettiği nükleer atıklar için şimdi depolayacak yer arıyor. Nükleer enerji üretiminde dünyada en ön sırayı alan ülkenin, bu sorunu nasıl çözeceği uluslararası gözlemciler, çevreci kuruluşlar ve bilim adamlarınca merakla bekleniyor. ABD’nin, atık sorununa çare için, uluslararası müşteri aramaya çıkacağını savlayan kimi çevreciler de bulunuyor.

Elli yıldan beri, 39 eyalette kurulu bulunan, “yüksek-radyasyon seviyeli” nükleer enerji tesislerinden yılda 150-200 ton civarında atık çıkmaktaydı. Atıkların, 1987’de onaylanan bir Federal yasayla, Batı yakasındaki Nevada Eyaleti’nde yeralan Yucca Dağına depolanması, stokların bu bölgede saklanması bir çözüm olarak uygun görülmüştü. Bu amaçla, ABD merkezi hükümeti Nevada’nın yüzde 87’sini mülkiyeti altına almış bulunuyordu. Yerbilimcilerin ve öteki uzmanların onayı alınarak, atık deposuna çevrilen bu bölgede stok kapasitesinin azâmi 77 bin ton olacağı öngörülmekteydi.

Federal Enerji Dairesi’nden yapılan açıklamaya göre, dağın 50 metreden başlayarak daha aşağılara kadar inilen tabakalarındaki nükleer kuyular, şimdiden dolup taşmaya başladı. Yetkililerce, dağın altında şu anda 55 bin ton radyoaktif madde bulunduğu belirtiliyor, bu hızla depolamanın devam etmesi durumunda, en geç 6 yıl sonra Yucca’nın ağzına kadar nükleer atıkla dolacağı açıklanıyordu. Bununla birlikte, önceden yapılan hesaplara göre, dağın aslında 7 yıl önce limitini tamamlamış ve 1998’de kuyuların kapatılmış olması gerektiğini savlayanlar da vardı. Nükleer atıkların korunması, doğaya zarar vermeden saklanması için “Yucca Projesi” adıyla bilinen depolamanın maliyeti şimdiden 9 milyar doları aşmış bulunuyor.

Federal Hükümet, Yucca nükleer kuyularının genişletilmesi için geçen yıl arayışlara girişti. Kapasitenin 55 tondan 77’e çıkarılabileceğini saptayan bilimadamlarının raporları sonunda, bu yönde bir yasa tasarısının hazırlandığı bildirildi. 39 eyalete dağılmış 127 nükleer tesisden çıkan atıkların küçük bir bölümü de, Yucca’ya seçenek olarak başka alanlara gönderilmekteydi. Öteki nükleer kuyuların yeterince uygun olmaması yüzünden, acil durumlar için en sona saklandığı, bu nedenle atıkların yüzde 90 civarında Yucca’da toplandığı açıklanıyordu.

En yakın yerleşim yeri Las Vegas’a uzaklığı 150 kilometre olan, volkanik Yucca Dağında insan yerleşimi öteden beri bulunmuyor. Dağın doğal yaşamı da, nerdeyse yok denecek düzeyde gözlemleniyor. Bilim adamları, Yucca’nın radyoaktif depolama için ABD’de en uygun yer olduğuna inanıyorlar. Su havzaları ve doğal kaynaklara uzaklığı, kentsel yerleşimin bulunmaması, deprem ve öteki volkanik etkinliklerin olmaması, rüzgâr gibi radyoaktiviteyi yayan koşulların uygunluğu nedeniyle 1500 metre yükseklikteki dağın atık deposu olarak işlev göreceğine, ABD’li uzmanlar hâlâ onay veriyorlar. 14 milyon yıl önce volkanik bir patlamayla “süngertaşı”na dönüşmüş olan arazi ve Yucca Dağının civarı, aynı zamanda nükleer denemelerin yapıldığı yer olarak tanınıyor. Nükleer depoların yakınlarında ABD Hava Kuvvetleri’nin tesisleri de bulunuyor.

Bu açıklamalara karşın, çevreci örgütler gelişmelerden kaygı duymayı sürdürüyorlar. 10 bin yıl ile 1 milyon yıl arasında etkinliğini sürdüren nükleer atıkların Yucca’ya, eyalet karayolları üzerinde taşınması da ayrıca sorun olmaya devam ediyor. Özellikle 11 Eylül’den bu yana, radyoaktif karayolu taşımacılığını terörist saldırılardan uzak tutmak için ABD güvenlik birimleri olağanüstü çaba harcıyor. Yucca Atık Projesi’nin genişletilmesi için yasa görüşmelerine bütçe kısıtlamaları yüzünden, 2007’den önce başlanamayacağı ifade ediliyor. ABD Kongresi’nin bu yasa için istekli olduğu, ancak Senato’nun onay vermekte çekince gösterdiği de, siyasi çevrelerde dile getiriliyor. Federal yasalar bir yandan beklenirken, Yucca Dağı altında 55 bin ton atık hâlen 500 ile 1000 santigrat-C˚ derecesinde yanıyor.

1125260cookie-check‘Nükleer atıklar Yucca Dağı’na sığmıyor’

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.