İkinci Dünya Savaşı sırasında Doğu Almanya’nın işgalişle evlerinden olan Almanlar ‘Prusyalı Hak Talep Edenler Dernegi’ çatısında Avrupa İnsan Haklari Mahkemesi’nde (AİHM) hak arıyorlar…
2. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla birlikte Nazilerin başlattığı ‘vahşi işgal’ ve sonrasından kurulan ‘Ölüm Kampları’nda, aralarında Polonyalı, Yahudi ve Çingenelerin bulunduğu toplam 6 milyon insanın yaşamını yitirdi. 1945’de Almanya’nın kayıtsız şartsız teslim olması ile sonuçlanan savaş, gerek meydana geliş biçimi gerekse dünya düzeninde getirdiği değişikliklerle 20. yüzyılın en önemli olaylarından biri olmuş ve yakın tarihimize damgasını vurmuştu.
Almanya’nın teslim olmasından ardından Avrupa’da ortaya çıkan sorunları görüşmek üzere biraraya gelen ABD, Birleşik Krallık ve Fransa müttefik devletleri,17 Temmuz ve 2 Ağustos 1945 tarihleri arasında Berlin yakınlarında Potsdam’da bir konferans düzenlemişlerdi. Potsdam Konferansı’nda ABD’yi Başkan Yardımcısı Harry S. Truman, İngiltere’yi konferansın ilk günlerinde Churchill ve daha sonra İşçi Partisi lideri ve yeni Başbakan Clement Attlee, Sovyetler Birliği’ni de Stalin temsil etmişti.
Konferansın en önemli konusunu barışın nasıl sağlanacağı oluşturmuştu. Bilindiği gibi, Almanya, müttefikler tarafından dört bölgeye ayrılmış ve her bölge bir müttefik devlet tarafından işgal edilmişti. Doğu Almanya’nın büyük bir bölümü Polonya’ya, Doğu Polonya’nın büyük bir bölümü ise Sovyetler Birliği’ne verilmişti. Bu bölgelerde yaşayan Almanlar da sınırdışı edilmişti.
Ancak, bu bölgelerin sınırları kesin olarak saptanamamıştı. Ayrıca, müttefik devletler, gerek Almanya, gerek Avrupa’nın çeşitli sorunları konusunda farklı görüşlere sahip olmuşlardı. Bu nedenle, müttefikler, ABD ve İngiltere bir tarafta, Sovyetler Birliği de diğer tarafta olmak üzere ikiye ayrılmışlardı.
Müttefik Devletler, anlaşmaya vardıkları konularda, konferansın bitiş tarihi olan 2 Ağustos 1945’te bir deklarasyon yayınlayarak açıklamışlardı. Delarasyonda: Almanya’nın kontrolünün ABD, İngiltere, Sovyetler Birliği ve Fransa işgal bölgelerinin komutanları aracılığıyla yapılması, Almanya’nın silahsızlandırılması ve askerlikten arındırılması, Almanya silahlı kuvvetlerinin, Nazi birlik ve örgütlerinin tümüyle kaldırılması, Alman savaş endüstrisinin ortadan kaldırılarak yeniden düzenlenmesi ve Alman ekonomisinin müttefikler tarafından kontrol edilmesi, savaş suçlularının tutuklanması ve kontrol edilmesi, Almanya’nın savaş tazminatı ödemesi, Almanya’da demokratik bir düzenin kurulması, Barışla ilgili düzenlemelerin yapılması için ABD, İngiltere, Sovyetler Birliği, Çin ve Fransa dışişleri bakanlarından oluşan bir “Dışişleri Bakanları Konseyi” nin kurulması, oluşturulan konseyin Romanya, Bulgaristan, Macaristan ve Finlandiya barış sözleşmelerini hazırlamakla yükümlü olması yer alıyordu…
Fakat Almanya, Postdam Konferansı’nın ardından yayınlanan deklarasyonda belirtilen savaş tazminatını ödemedi. Bununla beraber Almanlar, sınırların yeniden çizilmesiyle mal varlıklarına el konulduğunu, sürgün edildiklerini ve insan hakları ihlal edildiğini öne sürerek, kendilerine tazminat ödenmesini istiyorlar. Bu, Polonya’yı daha da derinden yaraladı…
AİHM’E BAŞVURU İşte bu düşünceden yola çıkan ‘Prusyalı Hak Talep Edenler Dernegi’ üyesi bir grup ‘Yüzsüz Alman’, Posdam Konferansı’nın ardından Doğu Avrupa sınırlarının yeniden çizilmesi sonucu evlerinden kovularak sürgün edildiklerini ve insan hakları ihlal edildiğini öne sürerek, Strasburg’daki AİHM’e geride bıraktıkları mallarının iade edilmesi için şikayette bulundular.
AİHM kişisel olarak başvurduklarını söyleyen 22 dernek üyesi, toplam 2.5 milyon Alman’ın sürgün edildiğini öne sürüyor.
Alman uzmanlar da, bölgedeki Alman nüfüsunun hiç bir tazminat ödenmeden sürgün edildiğini, bunun ‘soykırım’ ve ‘insanlık suçu’ olduğunu çekinmeden dile getiriyorlar.
Prusyalı Hak Talep Edenler Dernegi’nin tazminat talebi ve bu taleblerini AİHM’ne kadar taşımaları, Polonyalıları ve Polonya hükümet yetkililerini fena kızdırdı.Cumhurbaşkanı Lech Kaçinski’nin de aralarında bulunduğu çok sayıda parlamenter, sivil toplum örgütleri ve insan hakları savunucuları, Alman hükümetine sert mesajlar yolluyor. Polonyalı hukuk adamlarına göre ise; Almanların tazminat kazanması söz konusu bile değil.
AİHM’nin vereceği karar, Polonya-Almanya iki ülke ilişkileri açısından oldukça önemli. Belki de dönüm noktası olacak denebilir.
Bekleyip göreceğiz.
