Haberal Kıbrıslı Gazetesi’nin “Parmak patateste parmak oyunları” başlıklı haberi aslında çok önemli bir konuya “parmak” bastı. Kahraman üreticinin edilgen tüketiciye karşı olan zaferini…
Kazananı ve kaybedeni belirleyen ise yasalar. Bir tarafa pozitif ayrımcılık yaparken, öte tarafa “işine gelirse…” diyen yasalar.
Haberde, parmak patatesin ithal edilebilmesinin iki firmaya bağlı olduğu, Tarım Bakanlığı ve Ekonomi Bakanlığı işbirliğiyle yapılan protokole göre yerli imalatçı Cypro Chips ile Kıbrıs Evi firmalarından fatura alınmadan Ticaret Dairesi’nden ithal izni vermeyeceği ifade ediliyor. Bakanlar Kurulu Tarım Bakanlığı’nın önergesiyle, bir ay önce parmak patatesin ithalini yasaklamış. Üreticiyi korumak adına bu yasaklamayı yaptığını iddia eden bakanlık yetkilileri, yine de parmak patates ithal etmek isteyen olursa, önce bu iki firmadan alınacak parmak patatesin faturasını Ticaret Dairesi’ne ibraz etmeleri şartına bağlamış. Eğer bu iki firmadan1 ton patates alırlarsa, dışarıdan da yüzde 50 fazlasıyla, bir buçuk ton parmak patatesi ithal edebilecekler!
Serbest ekonomi kurallarının hüküm sürdüğü bir ülkede tüketiciye “illaki bundan alacaksın” demek acayip olsa da tamam diyelim ama sorun bununla bitmiyor. Zira restoran sahipleri yerli patatesin lezzetli olmasına karşın, take-away servisi sırasında yumuşadığını dolayısıyla cips şekli kızartmaya uygun olmadığını söyleyerek, ithalatın serbest bırakılmasını istiyor.
“İthal edilmesin, bizim üreticimiz kazansın” diyen grup ise bu gerekçeye pek inanmıyor. Onlar, “restoran sahipleri daha ucuz olduğu için ithal patatesi tercih ediyor” düşüncesindeler. Ki, bu başlı başına tartışılması gereken bir konu.
Birincisi, restoran ve otellerin- kalite aynıysa bile- daha ekonomik olanı tercih etmeleri kınanacak bir durum değil, sonuçta ticari bir işletmeden bahsediyoruz burada. İkincisi KKTC’de dağ taş patatesken, ithal parmak patatesin nasıl daha ucuz olabileceği ya da olduğu konusu. İthal patates Türkiye’nin herhangi bir yerinden toplanıyor, onları dondurarak paketleyecek firmaya satılıyor, o firmadan tırlarla KKTC’ye geliyor, stopajı, şusu busu ödeniyor, KKTC’deki ithalatçı firma bunları marketlere dağıtıyor ve buna rağmen daha ucuz olabiliyorsa bunun sorumlusu tüketici değil, tarım bakanlığının yanlış politikaları. Henüz daha “çiftçi kimdir”in ayrımına varılmayan ve hayatını memuriyetten kazanan, arada da bahçesine ekip biçeni çiftçiden sayan bu ülkede, dayatmalarla bir yere varmak isteyenlere naçizane ikazımız şu; Yasaklamayla sorunu çözemeyeceğiniz gibi, bu güzergâh sizi hedefe götürmez.
***
Tarım Bakanlığı yetkilileri konu hakkında “Yerli üretimin desteklenmesi açısından parmak patatesle ilgili bir karar alındı. Parmak patateste tamamen ithalata dayalı bir süreç olduğu gerekçesiyle ve yerli üreticinin desteklenmesi bakımından böyle bir çalışma gerçekleşmiştir. Ayda 160 tonluk bir ithalatın söz konusu olduğu ve bunu yerli üretime kaydırmak amacıyla bu karar üretildi. Ancak önceki gün izinleri daha önce alınan ve gümrükte bekleyen parmak patates ithalatına kontrollü olarak izin verdik” diyor.
Konu patates değil aslında, politikanın ucuzluğu… Kolaycı yasaklamalarla sorunu çözmüş gibi görünen hükümetler, bir tarafı memnun ederken, diğer tarafa haksızlık ettiğinin farkında değil.Yerli üretime destek adına altında çürük çarık ve “hayvanın önüne koysanız yemez” cinsten domatesleri üç misli fiyatına bize yedirdikleri dönemde bir yetkiliyi arayıp “bu domates bu fiyata olur mu, tüketicinin ne günahı var” dediğimde “alamayan yemeyiversin bir süre, bir şey olmaz” cevabını almıştım. Oysa gerçek, yerli üretim domatesin kalitesiz oluşu değil, üreticinin iyi malları Güney Kıbrıs’a ve belli başlı otellere satıyor olmasıydı. Bugün yerli üreticiyi desteklemek adına “şuradan şu kadar ton alırsan ithal etmene izin veririm” diyen devlet, üreticiye, “ürün az, bunu iç piyasada tüketeceksin” demedi. Yani şimdi yerli üreticiye destek olalım diye biz o çürük çarık domatese bir servet ödemek zorunda mıydık, bumuydu bunun çözümü allahaşkına…
