“Kıbrıs Rum tarafındaki politik sahnede neler olup bittiğini anlamak için önce Rum siyasileri ve Rum siyasi partilerin politik yelpazedeki yerleri ile geçmişlerini bilmek, bu yapılaşmayı kavrayabilmek için de, biraz da olsa Kıbrıs’ın tarihi hakkında bilgi sahibi olmak gerekiyor” ……
Milliyetçi Sosyalist Parti, “EDEK”:
1963 yılında, Zürih ve Londra Anlaşmalarının tek taraflı olarak Rumlar tarafından yok edilmesinden sonra Anayasanın öngördüğü üzere 1965 yılında seçimler yapılamadı.
1963 – 68 yılları arasında yoğun bir şekilde Enosis için şansını deneyen Makarios, sonunda Enosis’in gerçekleştirilebilir bir ülkü olmadığına kanaat getirdi ve adayı silah zoru ile ele geçiremeyeceğini anlayarak, Kıbrıslı Rumları bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti devletine sahip çıkmaya çağırdı.
Siyasetteki bu değişiklik yeni bir ideolojik yönelişe yol açtığı gibi, Kıbrıs Cumhuriyeti devleti içinde örgütlenen kadroların da hazır tarafına geldi.
Makarios, 1969 yılında milletvekilliği seçimlerinin yapılmasına karar verince sağcı Makarios cephesinde partilerin kurulması ile ilgili kulis faaliyetleri başladı. Rumların ilk siyasi partisi olan “Birleşik parti”yi Glafkos Klerides kurunca, Makarios Klerides’i kendisine rakip gördü ve işkillenerek yandaşlarını parti kurmaya teşvik ederek oylarını bölmeyi hedefledi. Bu partilerin temel amacı, Makarios’u desteklemek, özellikle de ortaya atılan yeni siyaset konusunda Başpiskopos’u yalnız bırakmamaktı. EDEK’in doğuşu bu şekilde oldu.
Makarios’un danışmanı ve özel doktoru olan Vassos Lissaridis, bu çağrıdan sonra EDEK’i (Kinima Sosialdimokraton Eniaia Dimokratiki Enosi Kentrou) -Merkezin Birleşik Demokratik Birliği- adı altında 6 Şubat 1969 tarihinde kurarak hayata geçirdi.
1970 seçimlerinde de tekrar Lefkoşa Milletvekili seçilerek aralıksız olarak 2006 yılına kadar, tam 46 yıl Mecliste görev yaptı.
Lissaridis 1955’lerde EOKA’nın komünist kanadını kuran bir Marksist-Leninisttir. Enosis ülküsünü yaşam felsefesi olarak benimsemiş olup Yunanistan ile birleşmek fikrine sıkı sıkıya bağlıdır.
1963-64 yılları arasındaki toplumlar arası çatışmalarda RMMO (Rum Milli Muhafız Ordusu) resmen kurulana kadar “Halk Ordusu”nun yani silahlı Rum milis kuvvetlerinin komutanlığını yaptı ve kendi paralı askerlerini de “denetim” görevini yapmak üzere Çağlayan Bölgesinde konuşlandırdı. Yaşamı boyunca Türklere karşı nefret düzeyinde duygular besledi. Türk diplomatlarını öldüren terör örgütü ASALA’nın yaratıcılarından biri olarak tanınmaktadır.
Yaşamı boyunca NATO karşıtı, Arap, Ermeni ve Kürt sempatizanı bir politika güttü. 17 Kasım terör örgütünün Lissaridis ile bir grup Yunanlı ve EOKA’cı Rum tarafından kurulduğu Yunan basınında yer almıştır.
NATO’nun, Doğu Akdeniz bölgesindeki durumu ile ilgili olarak Moskova’ya danışmanlık da yapmış olan Lissaridis, 1976’da Atina ve Paris’te düzenlenen NATO karşıtı toplantılarda yaptığı konuşmalarda, Türkleri adadan atmak için yeni bir “Vietnam savaşı”na ortam hazırladıklarını söylemiş ve o yıldan itibaren de faaliyetlerini bu doğrultuda sürdürmüştür.
1981’de Meclis Başkanı olan Lissaridis, politik gücünü kullanarak Güney Kıbrıs’ta ASALA ve PKK kamplarını kurarak terörist eğitimleri başlatmış ve Apo da dahil olmak üzere bir çok Türkiye karşıtı teröriste Kıbrıs (Rum) Cumhuriyeti pasaportu verilmesini sağlamıştır.
Her ne kadar Vassos Lissaridis 2006 yılından beridir EDEK’in fahri başkanı ise de, EDEK’in kontrolü halen daha tamamen kendi elindedir. Türklerle ortak bir devlet kurulmasına kesinlikle karşıdır.
Rum tarafında kaynayan “Siyaset Kazanı” hakkındaki bu yazı serisi, dikkate değer taraftarı olmayan EVROKO veya EURODİ (Avrupa Partisi) adlı partinin de sürmekte olan müzakereler ile ilgili tutum ve politikalarının ne olduğu konusunda devam edecektir…
_____________________
* Prof. Dr. Ata ATUN
http://www.ataatun.com
