Diyarbakır Dicle Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Mazhar Bağlı başkanlığındaki değişik üniversitelerden 8 kişilik ekip, töre ve namus cinayeti işleyenlerle cezaevlerinde görüşerek bilimsel çalışma yürütüyor. Doç. Dr. Bağlı, şimdiye kadar 6 cezaevinde 30 tutuklu ve hükümlü ile görüştüklerini hiçbirinin pişmanlığını ifade etmediğini ve cinayetleri de dedikodulara göre değil, kendilerince sabit delil ve nedenlere bağlı işlediklerini söylediklerini açıkladı.
TÜBİTAK’ın maddi desteğiyle Dicle Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Mazhar Bağlı başkanlığındaki antropolog, sosyolog, psikolog ve sosyal hizmet uzmanlarından oluşan 8 kişilik ekip, ‘Töre ve Namus Adına Cinayet İşleyen Suçlu ve Zanlıların Sahip Oldukları Toplumsal Değer Yargıları ve Bunların Sosyo Ekonomik Analizi Projesi’ kapsamında Türkiye’de çeşitli cezaevlerinde töre ve namus cinayeti nedeniyle bulunan tutuklu ve hükümlülerle görüşmeye başladı. Doç. Dr. Bağlı, Türkiye’de ilk kez töre ve namus kavramları yüzünden işlenen cinayetlerle ilgili bilimsel bir çalışma yapıldığını söyleyerek, “Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü de bu konuda bize çok yardımcı oldu” dedi. Doç. Dr. Mazhar Bağlı, proje çerçevesinde Diyarbakır’daki 3 cezavi ile Mardin, Siirt ve Batman’daki cezaevlerinde yaklaşık 30 hükümlü ve tutuklu ile görüştüklerini belirterek, şunları konuştu:
“Medya, yargı ve sivil toplum örgütlerinin hassas olduğu konu hakında bilimsel bir çalışma yapma ihtiyacı duyduk. Hükümlü ve tutuklular ile cezaevlerinde bire bir görüşerek, 3 farklı ankette yaklaşık 200 soru yöneltiyoruz. Kişinin aile yapısı, toplumsal değerlere bakış açısı ve psikolojik durumunu inceliyoruz. Görüştüklerimiz arasında şimdiye kadar bu suçlardan yatan 2 kadın da vardı. Adalet Bakanlığı bu tür tutuklu ve hükümklüler ile görüşmemiz için 44 cezaevine giriş için izin verdi.”
ŞİMDİYE KADAR PİŞMAN OLANA RASTLAMADIK
Töre ve namus saikiyle cinayet işleyen toplam 200 kişi ile görüşmeyi hedeflediklerini ve çalışmayı 6 ayda tamamlayacaklarını söyleyen Doç. Dr. Mazhar Bağlı, “Şimdiye kadar görüştüklerimiz arasında pişman olduğunu söyleyene rastlamadık” dedi. Doç. Dr. Mazhar Bağlı, şöyle devam etti:
“Bu kişiler, suçu da dedikodu ile değil, kendilerine göre delilli tespitli nedenlerden dolayı işlediklerini belirtiyorlar. Cezaevlerinde de kendilerine diğer mahkumlar tarafından ‘Namusunu temizlemiş’ gibi bir anlayış ile iyi bakıldığını gözlemledik.”
Çalışmada, tutuklu ve hükümlülere, aile değerlendirme ölçeği, toplumsal değer ölçeği ve psikolojik testten oluşan yaklaşık 200 soru yönelteceklerini söyleyen Doç. Dr. Mazhar Bağlı, “Biz işin özünü belirlemek istiyoruz. Bu nedenle doğrudan cinayeti işleyen kişiler üzerine araştırma yapmaya karar verdik. Konuyu derinlemesine ele aldık. Töre ve namus cinayetleri hangi gerekçeyle, neden ve nasıl işleniyor, bunları belirleyeceğiz. Cinayeti işleyenler töre ve namus cinayetini nasıl tanımlıyor? Cinayet işleyenlerin bakış açılarını tespit edeceğiz” dedi.
Doç. Dr. Mazhar Bağlı başkanlığındaki ekibin töre ve namus saikiyle cinayet işleyen tutuklu ve hükümlülere yöneltiği sorulardan birkaçı şöyle:
– Babanız tek eşli mi, çok eşli mi?
– Evlilik biçiminiz hangisi (tanışarak, görücü, berdel, kaçırararak)
– Namus, şeref ve hasiyet gibi kavramları nasıl tanımlıyorsunuz?
– Töreden ne anlıyorsunuz?
– Töreyi dinle ilişkilendiriyor musunuz?
– Dini ibadetleri yapıp yapmıyorsunuz?
– Olaydan önce ve olaydan sonra aileden nasıl bir tepki aldınız?
– Çevreden olaydan önce ve sonra nasıl bir tepki aldınız?
– Cezaevindeki diğer mahkumlar yapmış olduğunuz eyleme nasıl bakıyor?
– Aynı durum ile karşılaşsanız yine aynı suçu işlermisiniz? (DHA)
