Türkiye buğday alacaklarını alamıyor

Bu ülkelere 1993 ve 1994 yıllarında Bakanlar Kurulu kararı ile Kanada’dan ithal ettiği buğdayı gönderen Türkiye, defalarca talepte bulunmasına karşılık parasını alamadı. Azerbaycan, resmо kayıtlarında böyle bir borç bulunmadığını söylüyor. Ermenistan ise resmо yazılara cevap dahi vermiyor. Türkiye, alacaklarından vazgeçmeyeceğini taraflara resmen bildirdi. Borçlarını ödemeleri istenen ülkeler ise buğdayın “hibe” olarak görülmesini talep ediyor. Sorunun çözümü için TBMM KİT Komisyonu’nda 12 yıldır tavsiye kararı alınıyor.

Türkiye’nin tahsil edemediği para, devlet kurumları arasında da soruna yol açtı. Buğdayı Toprak Mahsulleri Ofisi ihraç etti. TMO, kendi deposunda yeterli stok olmadığı için buğdayı Kanada’dan ithal ederek 27 milyon dolarlık faturayı ödedi.
Alacağının peşine düşen Toprak Mahsulleri, Dışişleri Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı nezdinde girişimlerde bulundu. Bu dört ülkenin buğday parasını ödemeye yanaşmaması üzerine TMO, Hazine’ye müracaat ederek paranın devlet alacağı kapsamında ‘görev zararı’ sayılmasını istedi. Hazine ise mevzuatı gerekçe göstererek parayı ödemeyeceğini bildirdi.
Buğday gönderilmesi, merhum Turgut Özal’ın cumhurbaşkanlığı dönemine rastlıyor.

YILAN HİKAYESİNE DÖNDÜ
SSCB’nin dağılmasından sonra bölge ülkeleri ile yakın ilişki kurulmasına önem veren özal, Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan ve Navçıvan özerk Cumhuriyeti’ne buğday gönderilmesini istedi. Cumhurbaşkanı’nın şifahi talimatı üzerine Bakanlar Kurulu bu ülkelere ilk planda insani yardım amaçlı buğday gönderdi. ‘Hibe’ olan bu buğdayların bedeli Başbakanlık Geliştirme ve Destekleme Fonu tarafından karşılandı.

Hibenin ardından bu ülkelere tekrar buğday gönderilmesi ise ‘yılan hikayesi’ne dönüşecek gelişmeleri başlattı. TMO, Bakanlar Kurulu’nun 19.2.1993 tarihli oluru ve 9374086 sayılı kararnamesine dayanarak deposunda yeterli stok olmadığı için Kanada’dan buğday ithal etti. Bu ülkeden 24 milyon dolarlık buğday alınarak Azerbaycan’a sevk edilirken, bunun sadece 4,8 milyon doları tahsil edildi. Aynı zaman diliminde 6 milyon dolarlık buğday da Kazakistan üzerinden Azerbaycan’a gönderildi. Bunun da 1,5 milyon doları alınabildi.

Kanada’dan sevkıyat için 1,5 milyon dolar da gemi masrafı ödendi. Türkiye, 1993 ve 1994’te Eximbank kredisi kapsamında Azerbaycan ve Nahçıvan’a yine buğday sevkıyatı yaptı. Toplam 91,7 milyon doların 66,4 milyon doları tahsil edildi. 26,7 milyon dolar ise halen borç olarak görülüyor. Türkiye, Ermenistan ve Gürcistan’a da aynı şekilde buğday gönderdi.

ERMENİSTAN DA BORÇLU
Ermenistan’a Karabağ’ın işgalinden önce gönderilen buğdayın 711,5 bin dolarlık kısmı tahsil edilemedi. Gürcistan’a ise 1993’te Eximbank kredisi ile 30 bin ton buğday gönderildi. 171 bin dolar alacak olarak duruyor.

TBMM KİT Komisyonu, alacak sorununu ‘izlemeye’ alırken çözüm için tavsiye kararları aldı. Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu’nun TMO 2003 Yılı Raporu’nda da konu detaylı bir şekilde ele alındı. Hazine’ye 22 Eylül 2003’te TMO tarafından, “Bu borcun devlet alacağına dönüşmesi, bedelinin nakden ödenmesi veya Hazine’ye olan borçlara mahsup edilerek tasfiye edilmesi, bunların da olmaması durumunda müsteşarlığın önerilerinin değerlendirilmesi” teklifi gitti. Hazine Müsteşarlığı 21 Kasım’da yazdığı cevabi yazıda, “söz konusu alacağın devlet alacağına dönüşmesinin hukuken mümkün olmadığı ve bu aşamada başka bir işlem yapılamayacağı” belirtildi. Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürü İsmail Kemaloğlu, bu paranın kurumlarına ödenmesi gerektiği görüşünde.

1100960cookie-checkTürkiye buğday alacaklarını alamıyor

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.