30 yıl önce HES yapımıyla gündeme gelen Isparta Sütçüler’deki Yazılı Kanyon, o yıllarda ilçede görev yapan Orman Yüksek Mühendisi Ahmet Kuşçu’nun girişimleriyle 1989’da Tabiat Parkı ilan edilerek koruma altına alınmıştı. Adını antik çağın ünlü filozofu Epiktetos’a adanan bir yazıttan alan kanyon, aradan geçen zaman içinde tarihi ve doğal güzellikleriyle Türkiye’nin en güzel rekreasyon alanlarından biri haline geldi. Ancak yıllar önce HES yağmasından kurtarılan kanyon, bu kez de mermer ocaklarının tehdidiyle baş başa kaldı. Kanyonun girişine yakın bölgede açılan mermer ocakları büyük bir doğa tahribatına neden oldu. Bölgede ihaleye çıkarılan 15 yeni mermer sahasının 4’ünün doğrudan Yazılı Kanyon’u etkileyecek olması endişe yarattı. Kanyonun tanınmasında önemli katkıları bulunan fotoğraf sanatçısı Mahmut Leventoğlu, Türkiye’nin 15-20 yıl önce doğa koruma adına attığı adımların hepsinin bugün boşa çıkarılmış durumda olduğunu savunarak, “Mermer ocakları için verilen yeni ruhsat sahalarını görünce içim cız etti. Ne diyeceğimi bilemiyorum. Bu kadar fütursuzluğu aklım almıyor” diye konuştu.
ADINI ANADOLULU ÜNLÜ FİLOZOFA ADANMIŞ YAZITTAN ALAN KANYON
Isparta’nın Sütçüler ilçesinde bulunan Yazılı Kanyon, adını antik çağın ünlü filozoflarından Epiktetos’a adanmış yazıtlardan alıyor. Eski çağdan bugüne önemli bir geçit olan Aksu Vadisi’nin bir kolu olan Göksu Çayı’nın hayat verdiği kanyondaki antik yol üzerinde bulunan açık hava tapınağı, doğal kayalara yazılmış yaklaşık 2 bin yıllık bir şiiri de barındırıyor. İ.S. 55’te bir Frigya kenti olan Hierapolis’te (Bugünkü Denizli Pamukkale) bir köle olarak doğan, ancak azat edildikten sonra aldığı eğitimle ünlü bir filozof olan Epiktetos’a adanan yazıt, bir tür özgür insana övgü niteliğinde. Yolculara seslenen şiirde, insanın gerçek özgürlüğünün soydan ya da aileden değil, kişinin kendi doğasından geldiği anlatılarak köle bir ana babadan ‘köle’ olarak doğan ancak ruhu özgür olan Epiktetos bu düşünceye örnek olarak gösteriliyor.
30 YIL ÖNCE HES YIKIMINDAN BİR ORMAN MÜHENDİSİ KURTARDI
Özgürlüğe övgü niteliğindeki bu yazıtın bulunduğu kanyonun iki yanını çevreleyen yüksek kayalıklar, yakın zaman öncesine kadar bölgeyi yaşam alanı olarak seçen kızıl akbabalar ile yaban keçilerine de ev sahipliği yapıyordu. Ancak neredeyse hiçbir güzelliğin cezası kalmadığı bir ülke haline getirilen Türkiye’deki doğa yıkımlarından Yazılı Kanyon da payını aldı. 30 yıl önce HES projeleriyle gündeme gelen Yazılı Kanyon, o yıllarda Sütçüler Orman İşletme Müdürlüğü’nde görev yapan Orman Yüksek Mühendisi Ahmet Kuşçu’nun girişimiyle 1989 yılında ‘tabiat parkı’ ilan edilerek koruma altına alınmıştı.
YAZILI KANYON MERMER OCAKLARININ KUŞATMASI ALTINDA
Yaklaşık 600 hektarlık alana sahip olan Yazılı Kanyon Tabiat Parkı, ekonomik ömrü yaklaşık 30 yıl olan HES projesinden kurtularak Türkiye’nin en güzel rekreasyon alanlarından biri oldu. Ancak bölgede birbiri ardına açılan mermer ocakları Yazılı Kanyonun çevresini kuşatmış durumda. Sütçülerliler Dayanışma Platformu’nun açıklamasına göre ilçe genelinde 67 adet mermer ocağı faaliyet gösterirken 37 ruhsat sahasında ise mermer ocağı açılması için gün sayılıyor. Ön arama dönemindeki ruhsat sayısının 75 adet olduğu bilgisini aktaran platform, ilçe genelinde 59 mermer ocağının ise doğayı tahrip ederek ruhsat sahalarını terk ettiğine dikkat çekiyor. İlçe sınırları içinde yeni ihaleye çıkarılan 15 mermer ocağı sahasının 4’ünün Yazılı Kanyon Tabiat Parkını etkileyecek konumda olduğunu belirten platform gönüllüleri, gelinen noktanın ürkütücü boyutta olduğunu belirterek, “En kısa zamanda Sütçüler’i, Yazılı Kanyonu, Değirmen Deresini, Çandır’ı terk etmek gerekecek. Eğer bu ihale edilen 15 saha daha faaliyete geçer, mermer çıkartılmaya başlanır ise, Karacaören Baraj Gölünün Çandır tarafı tamamen mermer ocaklarıyla kapanmış, hiç ağaç kalmamış olacak. Müezzinler ve Yazılı Kanyon ile Değirmendere arası, Yeşilyurt köyü tamamen mermer ocaklarıyla çevrilmiş olacak” görüşünü paylaşmıştı.
LEVENTOĞLU: ‘BU KADAR FÜTURSUZLUĞU AKLIM ALMIYOR’
Yazılı Kanyon’un korunması ve tanıtılması konusunda önemli katkıları bulunan isimlerden biri olan Sütçülerli fotoğraf sanatçısı Mahmut Leventoğlu, bölgede yürütülen mermercilik faaliyetlerine tepki gösterenlerden biri. Yazılı Kanyon’un mermer ocaklarının tehdidi altında olduğuna işaret eden Leventoğlu, “Mermer ocakları için verilen yeni ruhsat sahalarını görünce içim cız etti. Ne diyeceğimi bilemiyorum. Bu kadar fütursuzluğu aklım almıyor. Burası Çandır köyünün içme suyu kaynağı, antik yollar buradan geçiyor. Ayrıca St. Paul Yolu’nun da rotası üzerinde. Buradaki mermer ocakları bu yolları da etkiliyor. Kanyonun içinden geçen Göksu Çayı, içme suyu kaynağı ilan edilen Karacaören Baraj Gölü’ne dökülüyor. Böyle bir alanın çevresinde bırakın mermer ocağı izni verilmesini, doğaya zarar verecek en küçük adımın bile dikkatle atılması gerekiyor” diye konuştu.
‘KANYONUN HER TAŞINDA AĞACINDA EMEĞİM VAR’
Yazılı Kanyonun her taşında ve ağacında emeği olduğunu dile getiren Leventoğlu, “Kanyonun korunması ve tanıtılması için de çabalarım oldu. Bu konuda kitapçıklar, broşürler hazırladım. Bölgeyi tanıtmak için gezi turları düzenledim. Ancak bugün bu bölgede mermer ocaklarının bu kadar kolay tahribatlar yapabileceklerini asla düşünemezdim. Bu denli fütursuz olunacağı aklımıza bile gelmezdi. Geçmişte bu bölgede kamu eliyle doğa koruma çalışmaları yapıldı. Bekirağalar köyü çevresinde yaban keçilerini avlamasınlar diye güvenlik kameraları yerleştirildi. Kızıl akbabalar için Yeşildere’de gözlem evi inşa edildi. Şimdi öğrendiğimize göre koruma faaliyetleri için yapılan bu gözlem evi bir vatandaşa kiraya verilmiş. Bugün gelinen noktada bölgedeki yaban hayatı mermer ocaklarının yıkıcı etkileriyle baş başa bırakıldı. Türkiye’nin 15-20 yıl önce doğa koruma adına attığı adımların hepsi şimdi boşa çıkarılmış durumda” görüşünü dile getirdi.
ORMAN YÜKSEK MÜHENDİSİ KUŞÇU BÖLGEYİ YAĞMADAN KORUDU
2016 yılında aramızdan ayrılan Orman Yüksek Mühendisi Ahmet Kuşçu’nun Sütçüler çevresindeki doğal hayatın korunması için önemli çabaları olduğunu ve bunların unutulmaması gerektiğine işaret eden Mahmut Leventoğlu, “Ahmet Kuşçu Sütçüler’de görev yaptığı dönemde Yazılı Kanyon Tabiat Parkı, Akçal zirvesi yangın gözetleme kulesi, Tota Dağı orman içi dinlenme yeri ve evi, Yeşildere orman içi dinlenme evi ve Sığla Ormanı Tabiat Parkı gibi koruma projelerinin hayata geçirilmesine öncülük etti. O dönemde Sütçüler orman işletme müdür yardımcısı olarak görev yapan Kuşçu, Yazılı Kanyonda yapılmak istenen HES projesine engel olarak kanyonun korunmasını sağladı. Bir takım sürgünlerin ardından da 2005’te emekli oldu. Ahmet Kuşçu ağabey, zor dönemlerinde hep ‘bu dağlar beni tuttu’ derdi. Şimdi insanı zor zamanlarında tutan dağların kendisi zor durumda” İfadelerini kullandı.
DENETİMSİZ ÇALIŞAN OCAKLAR TAHRİBATI ARTIRIYOR
Sütçüler çevresinde faaliyet yürüten mermer ocaklarının her birinin ruhsat sahası yaklaşık 100 hektar civarında. İlk etapta tahsis edilen alanın dörtte birlik kısmında faaliyete başlayan mermer ocaklarının birçoğu son dönemde kapasite artışı talebinde bulunuyor. Böylece orman katliamı ve doğal alanlara verilen zararlar yaklaşık ikiye katlanmış olacak. Bölgedeki mermer ocaklarındaki denetimin yetersizliğinden şikâyet eden yöre halkı, etkin denetim yapılmadığı için pasa döküm sahalarının ormanlık alanlarda daha fazla tahribat yarattığını dile getiriyor.
