Devletleri dünyaya tanıtan onların önderleridir. Kendini halkına, milletine adamış olan kişiler kendi özel hayatlarını ikinci planda tutup, çalışmaları ile isimlerini tarihe yazdırmışlardır.
Ukrayna kendi bağımsızlığını 1991 yılında kazanmış ve Eski Sovyetler Birliği’nden ayrılan son ülke olmuştur. Hatta, o dönemde çil yavrusu gibi parçalanmaya başlayan ve kendi bağımsızlıklarını ilan etmeye çalışan respublikalar kısa süre içerisinde kendi devletlerini kurmuş ve de yeni entegrasyon sistemi içerisinde Avrupa devletlerine doğru yüzlerini çevirmek için zeminler hazırlayacaklardır.
Ukrayna’nın kaderini o dönemin Ukrayna Genel Sekreteri V.Kravçuk belirlemiştir. O, Ukrayna’nın bağımsızlığını ilan ettikten sonra, Sovyet siztemi tamamıyle çökmüş olacaktı, keza öyle de oldu.
Ukrayna yeni bir yola hazırlanırken, kendi içerisinde bir yandan bağımsızlığın heyecanını yaşıyor , diğer yandan da gelecekteki yakın ve uzun vadeli stratejisini belirlemeye çalışıyordu.
İşte, bu ilk adımları atarken , kendi Ana Yasasını oluşturmaya başladı ve devleti, milleti ayakta tutan milli bayrak, milli marş gibi başta gelen ögeler öncelikliydi.
Ukrayna bir yandan ağır endüstri, demir, yer altı, enerji kaynakları ile ön plana çıkarken, diğer yandan tarımla kendini tanıtan bir ülkedir. Bu nedenle de bayrak gök mavi ve sari renkten oluşmakta.
Ukrayna milli marşın başlangıç tarihi ise 1862 yılı sayılmakta. Onu yazan Ukrayna milliyetçisi, etnograf, hukuk uzmanı, araştırmacı, halkbilimi uzmanı Pavlo Platonoviç Çubinskiy.
“Şçe ne vmerla Ukrayinі ni slava ni volya” (Ukrayna’da halâ şan ve bağımsızlık ölmemiştir) adını taşıyan şiir Çubinskiy tarafından 23 yaşında yazılmış ve genç aydınların tarafından beğenlip dile getirilmeye başlamışken hemen Rus kontu Dolgorukov tarafından ihbar edilmiştir. Şairin hakkında “halka kötü tesir etmek” diye iftira atılmış ve Rusya’nın Arhangelsk vilayetine göndermiştir. Belirtelim ki bu şiiri beğenen ve ona müzik yazan ise o dönemin müzik babası sayılan Mihaylo Verbitskiy olmuştur.
Müzik yazılmış, ama şiir yine de yıllarca yasaklanmış. Fakat, Ukrayna halkı bu şiiri ne o dönemlerde ne de sonra unutmamış, tam aksine sovyet döneminin o katı günlerinde bile küçük gruplar arasında bu şiiri dile getirmiştir. Böylece Ukrayna’nın bağımsızlığı için zemin hazırlamıştı.
Bağımsızlık ilan edildikten sonra ise bu şiir milli marş olarak kabul edilmiştir.
Ne yazık ki, yine de Pavlo Çubinskiyy’in çalışmaları, eserleri bilim dünyasında fazla gün ışığına çıkmamıştır.
***
Pavlo Çubinskiy kimdir?
Pavlo Çubinskiy 1839 yılında Borispol şehrine yakın olan ve bugun şairin adını taşıyan Çubinskoye, eski adı ile Nova Aleksandrovka köyünde dünyaya gelmiştir.
23 yaşlarında Sırp genç talebe arkadaşlarının karşısında “Şçe ne vmerla Ukrayinі ni slava ni volya” (Ukrayna’da halâ şan ve bağımsızlık ölmemiştir) adlı şiirini okumuştur. Bu varolan şiirin başlangıç kısmı ” Ештше Польска не згинела ” (марш Домбровского) Polonyalı Dombrovski marşı ile benzerlik göstermektedir. Zira San-Peterburg unıversitesinde okurken Nigilist akımında yer almış ve oradakı faliyetlerde bulunurken Polonya, Sırp arkadaşları ile Ukrayna’nın başımsızlığı için Rus Çar Emparatorluğu’na karşı isyan bayrağını kaldıran halkın arasında “sosyalizm, komunizm” propaganda yapma suçlaması ile Arhangelsk vilyaetine sürgüne gönderilen yine kendisi olmuştur.
Sürgünde iken Rusya’nın en başta gelen haber gazatesi olan “Arhangelsk vilayet haberleri” ni yeniden canlandırmış ve redaktörlüğünü yapmıştır. Hatta onun döneminde bu vilayette rüşvet nerdeyse yok derecede azalmış.
Yedi yıl Kuzeyde Rus bilimi için çalışmış ve burada etnoğrafik açıdan Velikorus ve Fin boylarını incelemiş. Bir çok inceliklere dikkat çekip ve hatta uzay konusunda ilk araştırmaların zeminini Polyarye de raporları ile bildirmiştir. Daha sonra devlet adamları da kendisinin Rus Emparatoruğu’na sunmuş olduğu rapordan Rus hükümeti istifa ederek halkın yararına olumlu uygulamalar yapmışlardır.
San-Peterburg’da hukuk fakületisini tamamladıktan sonra 1861 yılında burada dokrotasını savunmuş ve : “Halk hukuk geleneklerin varlığı ve Malorosi’de hukuk hakları” adlı tezini savunmuştur. Bu çalışmalar o denli takdir edilmiş ki o dönemin Arhangelsk valisi kont Gagarin sürgün olan kendisini Aziz Stanislav madalyası ile onurlandırması için Çara başvurmuş , Çar da de bu başvuruyu kabul edip ayrıca Çubinskiy’i Ukrayna’ya, kendi ülkesine gitmek üzere serbest bırakmış ve affetmiştir.
Tam buaralar, yani 1867 yılda Rus Emparatorluğu’na bağlı Еkonomi ve Сografi Alan Araştırması Derneği Ukrayna’da alan araştırması yapmak üzere bir gezi düzenlemiştir. Bunun başına da Pavlo Çubinskiy getirilmiş. Onun başkanlığında üç yıl zarfında toplanmış olan malzeme hala günümüzde de örnek bir çalışma olarak sayılmakta. 7 ciltten olurşan “Batı Rus bölgesine yapılan etnografik-istatistik çalışmalar” adını taşıyan bu külliyat ukrayna halk edebiyatı, ekonomi ve etnografik alanlarının en zenginidir ve de birçok ödüle layık görülmüştür.
Ayrıca kendisinin “Çernigovda Ukrayan perde oyunu”; “Köy meslek okulları için birkaç kelime” (hatta ücretsiz okul açmaya teşebbüs etmiş, fakat Rus devlet kademeleri buna izin vermemiştir); “Borispol pazarı”; “Çernigov sayfalarında” adlı dergide çalışırken “ Masal, atasözü ve türkülerin anlamlarında kriminalist için (ceza hukukçusu) birkaç kelime” adlı eserleri bulunmaktadır. “Temel” adlı derginin redaktörü iken Ukrayna’nın en büyük klasiği olan Taras Şevçenko ve M. Kostomarov ile tanışmıştır.
1873 yılında Kiev’de Çubinskiy başkanlığında Rus Coğrafi Derneği’nin Güney-Batı Bölümü oluşturulmuş. Bu kurulan Bölüm günümüzde varolan Bilimler Akademisi’nin devamcısı olarak sayılmakta. Burada ilk defa Çubinskiy tarafından halkın arasında ana dili anketi yapılmış ve Kievliler’in büyük bir çoğunluğu kendi ana dillerini “ukrayna dili” olarak belirtmişlerdir. İşte bunu duyan devlet memuru Starıy Yüzefoviç bu durumu provokasyon olarak nitelendirmiş ve Rus çarına şikayette bulunmuş. Çubinskiy’yi yine Ukrayna’dan sürgün etmişler ve bu bölümü de kapatmışlardır. Zira bu durum Ukrayna halkın üzerinde kurmaya çalıştıkları Rus egemonyasının statüsünü sarsmaktaydı ve bu tür durumları yönlemek için herkezi ve herşeyi yok ediyorlardı.
San-Peterburg’da amansız hastalığa yakalanmış ve beyin tümörü oluşmuş olan Pavlo Platonoviç Çubinskiy’yi doğduğu köye getirmişlerdir. Burada tam 7 yıl bıtkisel hayat sürdükten sonra 1884 yılında dünyaya gözlerini yummuştur.
***
Pavlo Çubinskiy adına VII.Uluslararası Bilimsel Sempozyumu
Ukrayna’nın en önde gelen üniversitelerinden Kiev Taras Şevçenko Milli Üniversitesi Filoloji Enstitüsü Folklor Bülümü, Hukun Fakültesi, Borispol belediyesi himayesinde bulunan Ukrayna Halk Mimarisi Müzesi ve Pavlo Çubinskiy adını taşıyan “Dizayın – Osvita” Borispol meslek lisesi’nin ortaklaşa düzenlemiş oldukları VII. Uluslararası Bilimsel Sempozyum 12-13 Şubat 2009 tarihlerinde Kiev Taras Şevçenko Milli Üniversitesi’nde gerçekleştirilmiştir.
Bu yılkı etkinlik büyük anlam taşımaktadır, zira Pavlo Çubinskiy’nin doğumunun 170. yılıdır. Bu vesile ile Ukrayna Devlet Başkanı V.Yuşçenko tarafından alınan karara göre tüm ülkede birçok anma toplantıları , bilimsel sempozyumlar gerçekleştirilmekte, ayrıca Pavlo Çubinskiy milli anma parası da bastırılmaktadır.
Belirtmeliyiz ki, Sovyet Sisteminim koyu dönemlerinde bu tür etkinlikler için düşünmek bile yasaktır. Zira, 1991 yıllarında Ukrayna Bağımsızlığı’nı kazandıktan sonra halk kendi kahramanlarını tanımaya başlamış ve bu üniversitenin değerli hocası, Prof. Dr. Lidiya Dunayevskaya ilk defa bu aydına sahip çıkmak için üniversiteye proje sunmuş ve Çubinskiy adına sempozyumların geçirilmesini teklif etmiştir. Üniversite bu teklifi kabul edip, her yıl geleneksel hala gelen bu yıl ise daha görkemli ve yüksek seviyede gerçekleşmiştir.
Sempozyumun adı “Tarih Gelişiminde ve Devlet Oluşumunda Ukrayna kültürünün yeri”.
Sempozyum 12 Şubat saat 10.00 da görkemli açılışla Kiev Taras Şevçenko Milli Üniversitesi’nin açılış salonunda yapıldı. P.Çubinskiy’nin yazmış olduğu milli marş okunduktan sonra Rektör Yardımcısı sayın Prof.Dr.Viktor Davidük söz aldı ve “Dünya folklorunda Pavlo Çubinskiy’nin yeri ve rolü” adlı bilimsel bildirisi ile konuşmasına başladı. Daha sonra aynı üniversitenin Filoloji Enstitüsü Başkanı sayın Prof. Dr. Grigoriy Semenük bu bilim adamından söz ederken Ukrayna dilinin ve Ukrayna devletinin dünya dilleri arasında yerini ve yönemini anlattı. “Ukrayna dili günümüzde Slav dillerin arasında en zengin ve kadim dillerden biridir. Dilimize sahip çıkarken kendi varlığımızı da korumuş oluruz. Bu da bize millet olmanın, devletimize sahip çıkmanın en güzel delilidir. Pavlo Çubinskiy hayatını bu uğurda vermiş, biz de bu yoldan yılmayacağız” diye sözlerine son verirken salonda bulunan bilim adamları ve talebeler büyük bir alkışla bu sözleri alkışladılar.
Daha sonra “Ukrayna-Türkiye folklor çalışmaları arasındakı kültürel bağlantılar” adında bir bildiri sunan Türkiye Halk Kültürünü Araştırmaları Kurumu Başkanı sayın İrfan Ünver Nasrattınoğlu iki halkın arasındakı benzerlikleri vurgularken folklorun yerini ve etkisini de belirtmiş oldu. Bildirmeliyiz ki, kendisine ayrıca Ukrayna Türkiye arasında yapılan folklor bağlantılardan dolayı Teşekkür Belgesi takdim edilmiştir. Kendisi geçen yıl Kiev Taras Şevçenko Milli Üniversitesi’nin Folklor Bölümüne bağlı “Roksalaniya” adlı folklor grubunu Silifke ve Gaziantep uluslararası festivallere davet etmiş ve orada “Ukrayna – Türkiye arasındakı kültürel iletişim” adlı bir de ortaklaşa panel düzenlenmiştir…
Daha sonra şair Dmitro Çeredniçenko, Borispol Lise Müdürü Larisa Vlasenko, Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İvan Gritsenko, Folklor Bölümü Başkanı Doç.Dr. Olena İvanovska vd. konuşmalarını yaptılar.
Açılıştan sonra tüm katılımcılar şairin doğma yeri olan Borispol şehrine gidip hem onun mezarına çelenk koydular, hem de anıtının önünde saygı duruşunda bulundular.
Borispol müzesi ziyaret edildiğinde ise Çubinski adını taşıyan Meslek Lisesi öğrencileri gösteriler yaptı ve yine öğrencilerin yapmış oldukları el sanatları müzesinde tanıtım gezisi yapıldı. Bu sergiyi gezerken ister istemez kalbin derinliklerinde bir ses “gençler kendi kültürlerine sahip çıkıyorsa bu millet asırlar boyu yaşayacak ve daha da gelişecektir” diye sevin duyulmaktaydı.
O aksam Borıspol Belediye Başkanı sayın Anatolıy Fedorçuk, misafirperver bir Ukrayna beyefendisi olarak konuklara akşam yemeği verdi. Ukrayna’nın şerefine kaldırılan kadehlerde yemekte bulunan şairler yemeği adeta bir şiir gecesine çevirmiş oldular.
13 Şubat saat 10.00-14.00 arası tam 9 seksyon ve toplam 150 katılımcıdan fazla olan bilim adamı ve araştırmacılar bildiriler sundular. Türkiye’den (Prof.Dr.) İrfan Ünver Nasrattınoğlu, Dr. İclal Cankorel, Polonya’dan türkolog Doç.Dr.Danura Chmelowska, Moldova Gagauz Türkü türkolog Doç.Dr. Elizaveta Kvilinkova da konularına göre farklı seksyonlarda kendi bildirilerini sunmuş bulundular.
Kapanış kısmında değerlendirmeler yapıldıktan sonra “Dnipro” adında Halk Korosu, Ukrayna Müzik Folklor Grubu “Roksalaniya” ve Luka köyünün yaşlı kadınlarından oluşan ve büyüleyci sesleri olan “Çervona kalina” folklor grubu tüm izleycilere muhteşem bir konser verdiler.
Evet, sempozyum kendi vazifesini tamamlamış ve şimdi bildirilerin basılması söz konusuydu, zira hazırlık komitesi bildiri özetlerini önceden basmış bulunuyordu.
Bu tanıtım yazımızı tamamlarken, Ukrayna’nın gerçek kahamanlarını kötülemeye çalışan bazı devlet ve sistemler yine de gerçekleri yok edememişlerdir. Ukrayna’nın Taras Şevçenko’su, N.Gruşevski’si, Agatangel Kırımski’si, Pavlo Çubinskiy’si vd. diğer klaşıkler bu devletin, milletin gururudur, kahramanıdır! Halk ise kendi kahramanlarını ergeç mutlaka hakkettikleri yere koyacaktır.
Sözümüze son verirken Pavlo Çubinskiy’nin şiiri ve daha sonra Ukrayna’nın milli marşı olan satırları ile tamamlamak isterim:
Ukrayna’da halâ şan ve bağımsızlık ölmemiştir
Bize kardeşlerim daha kader gülmemiştir
Bizim düşmanlarımız güneşte çığ gibi yok olacaktır
Kendi memleketimizde, kardeşlerim, özgürlük kurulacaktır .
Nakarat.
Ruh ve bedenimizi bağımsızlığımız için veririz
Ve kozak soyundan olduğumuzu kardeşlerim, herkeze gösteririz.
