Mesela, size yapılmış bir iyiliğin karşısında yaşadığınız duygu veya hisler de bir anlamda utanma duygusu sayılır. Bizim yazıda bahsettiğimiz utanmak ise, yanlışlar karşısında hissedilmesi gereken insani duygulardır.
Geçenlerde, televizyonda izledim.
Fuhuştan yakalanan bir kadın, kendisini çeken kameraya, adeta poz verircesine şöyle diyordu; “Yani biz şimdi meşhur olduk mu?”
Milletin paralarını iç edenlerin, mahkemelere gidip gelirken görüntülerine bakınız. Hiç, hırsızlık yapan birileri gibi davranıyorlar mı?
Ya, gençlerimizi zehirleyenlerin pervasız yürüyüşleri, etrafa adeta meydan okumaları, suç işlemiş birilerine benziyor mu?
Yıllar öncesi duyardık. Bu gibi suçları işleyenler, ceza evlerinde bile, diğer suçluların arasında başlarını kaldırmaktan utanırdı.
Daha çocuk denecek yaştaki kızları podyuma süren bir programda, akıl babaları, zavallı kıza; “zamanla bu utangaçlığı üzerinden atacaksın, daha rahat olacaksın” diye nasihat ediyordu.
Sıradan insanların, nikahsız birlikte olmaları zina sayılırken, sosyete çevrelerinde bu durumun, çok masumane ifadeyle, birlikte yaşamak sayılmasını nasıl anlamak gerekiyor?
Eskiden yanlış yapanlar, toplum içine çıkmaktan utanırdı. Böylece sosyal murakabe, yanlış yapılmasını engellerdi. Bir manada, kanunların yasaklamadığı şeylere utanmak duygusu engel olabilirdi.
İnsanlar, başkalarının veya toplumun ayıplamasından çekindikleri için yanlış yapmadan önce iki defa düşünürdü.
Mesela, bazı suçların, toplum tarafından yüz kızartıcı diye adlandırıldığını biliyoruz. İnsanlar hata ya da suç işleyebilirlerdi fakat, yüz kızartıcı suçları işleyenlere karşı toplumun farklı bir bakışı vardı.
Ahh, keşke doğru utanabilsek…
Dünyadaki aç ve sefil insan görüntülerinden utanabilsek…
Maskelerinin arkasında gizlenen insanları görünce, kendimizden utanabilsek…
Ezilen, sömürülen, küçük düşürülen insanların halen var olmasından utanabilsek…
Kötülüklerin ve rezilliklerin bu kadar rahat ve alenî bir şekilde işlenmesi, insanların yaptıkları hayâsızca işleri ve ilişkileri açıkça ortaya koymaktan çekinmemesi, gerçekten hayra alâmet değil.
Aslında yine utanıyoruz ama, bir farkla ;
Utanmaktan utanıyoruz.
