Geleneksel Tuva müziği “Khöömei”nin en önemli isimlerinden Kongar-ol Ondar 51 yaşında beyin kanamasından hayatını kaybetti.
Chicago Tribune gazetesinin haberine göre, Kongar-ol Ondar, yeryüzündeki en eski ve özgün vokal geleneği olan “gırtlak şarkıcılığının” (Khöömei) yaşatılmasına büyük katkıda bulunmuştu.
Kongar-ol Ondar Orta Asya ve Güney Sibirya’ya özgü bu folklorik müziği 1990’lı yıllarda özellikle ABD’de popüler hale getirmişti.
Kongar-ol Ondar, Frank Zappa ve Kronos Quartet ile aynı sahneyi paylaşmıştı. Ry Cooder ise Geronimo’nun film müzikleri için Tuva’ya giderek Ondar ile çalışmıştı.
Bu ülkede Blues müzisyeni Paul Pena ile birlikte yaptığı müzik çalışmaları sonucu dünya çapında şöhrete kavuşan Ondar ayrıca, 1999 yılında en iyi belgesel film dalında Oscar’a aday gösterilen “Genghis Blues” isimli yapımda Tuva’nın geleneksel müziğini dünyaya tanıtmıştı.
SOĞUK ÜLKENİN UZAK TÜRKLERİ
Türk kökenli bir topluluk olan ve Güney Sibirya’da yaşayan Tuva halkı “gırtlak şarkıcılığı” geleneğini yüzyıllardır bozmadan günümüze taşımış halklardan biri.
Kaynağını şaman ayinlerinden alan “gırtlak şarkıları” UNESCO tarafından dünya kültür mirasının en dikkat çekici hazinelerinden biri olarak kabul ediliyor.
Bu vokal tekniğinde icracılar, gırtlağın alt bölgesindeki kasları kullanarak aynı anda birden fazla notayı seslendirebiliyorlar.
Bazı etnoarkeolaglar bu vokal tekniğinin göçer Türk toplulukları ile Anadolu’ya kadar gelmiş olabileceğini, özellikle Teke Yarımadası; Burdur civarındaki yörüklerde “Boğaz Havası” olarak bilinen teknikle benzerlik taşıdığını düşünüyorlar.
TÜRKİYE’YE MESAJ GÖNDERMİŞTİ
Son yıllarda Tuva’nın başkenti Kızıl’da açtığı konservatuar ile genç sanatçılar yetiştiren Kongar-ol Ondar, dünyanın önemli etnik müzik festivallerine onur konuğu olarak davet ediliyordu.
51 yaşında hayata veda eden Kongar-ol Ondar, geçtiğimiz sezon NTV’de yayınlanan “Zaman Yolcusu -Türklerin izinde” isimli belgeselde “gırtlak şarkılarının” öyküsünü şöyle anlatmıştı;
“Gırtlak şarkıları ne zaman ve nasıl ortaya çıktı bilemiyoruz. Ama bu müziğin şaman inancıyla ilgisi olduğunu düşünüyoruz. Yenisey çevresindeki tüm Türk toplulukları bu şarkıları söylüyor…. Gırtlak şarkılarına artık Moğollar ve Çinliler sahip çıkıyorlar, fakat emin olun bu bizim mirasımız. Koromuz bu şarkıları en eski ve en zor biçimlerde söylüyor, müzik aletlerimiz ise eski yöntemlerle üretiliyor. Yani mirasımızı özgün haliyle korumaya çalışıyoruz. Ne yazık ki gençler Khöömei’ye artık daha az ilgi duyuyor. Ama iyi şeyler de oluyor, örneğin Tuva devleti 2 yıl önce bize bu binayı yaptı ve şimdi burada konservatuar eğitimi veriyoruz. Gırtlak şarkılarının Kadim Türklerin müziği olduğunu siz de unutmayın, bence Türkiye Türklerinin bu geleneğe yabancı kalmaması lazım.”
Kongar-ol Ondar’ın dünya genelinde satışa sunulmuş ve rekor düzeyde satış grafiği yakalamış albümleri şöyle; Echoes of Tuva (1996), Back Tuva Future (1999), Genghis Blues (2000)
