Yüz binden fazla insanın hayatını kaybettiği tahmin edilen savaşta halkın yüzde 80’i yardıma muhtaç. Kıtlık ve salgın koşulları sebebiyle Yemen’deki bilanço ağırlaşabilir.
Ortadoğu’nun en yoksul ülkelerinden Yemen’de Suudi Arabistan’ın öncülüğünde başlatılan savaş altıncı yılını doldurdu. Ortadoğu’da arka arkaya patlak veren Arap isyanları sırasında tohumları atılan, dış aktörlerin sahaya müdahalesi ile büyüyen bir savaşın ortasındaki Yemen’de, son altı yılın bilançosu ağır.
BM’ye göre savaş, dünyanın en ağır insanlık krizi. Yüz binden fazla insanın hayatını kaybettiği tahmin edilen savaşta, halkın yüzde 80’i yardıma muhtaç. Kıtlık ve sağlık hizmetlerindeki yetersizlikler sebebiyle acilen önlem alınmazsa bilanço daha da ağırlaşabilir.
DW Türkçe, savaşın yıldönümünde beş soruda Yemen’deki savaşı mercek altına aldı.
Nasıl başladı?
Savaşın kökeni Arap coğrafyasında 2010’ların başında patlak veren isyanlara kadar uzanıyor. Aşiret bağları, ideoloji ve mezheplerle iç içe geçmiş bir siyasi yapısı olan Yemen’de, 2011 yılında geniş çaplı protestolar patlak verdi. Bu protestolar Devlet Başkanı Ali Abdullah Salih’in 33 yıllık iktidarına karşıydı. Söz konusu protestoların ön saflarında, ülkenin Zeydi-Şii nüfusunun çoğunluğunu oluşturduğu bir dini-siyasi grup olan ve geniş bir kitlesi bulunan Husiler vardı.
Hükümetinin istifasını talep eden protestoların önünü kesmek için Salih, bazı imtiyazlar verdi. Ancak istifa etmedi. Haziran 2011’de bir saldırıda yaralandı ve Suudi Arabistan’a kaçıp burada üç ay kaldı. Ülkesine geri döndüğünde de koltuğu devredeceğini duyurdu. Ülkede protestolar devam ederken Şubat 2012’de koltuğunu yardımcısı Abdurabbu Mansur Hadi’ye bıraktı.
Jemen Krieg Saudi Arabien Sanaa
Hadi’nin başkanlık koltuğuna oturması, Husileri memnun etmedi. Bunun üzerine başkent Sana’nın kuzeyindeki bazı yerleşim yerlerini kontrol altına alan Husiler, zamanla etki alanını arttırdı. Takvimler Ocak 2015’i gösterdiğinde, eski Devlet Başkanı Salih yanlılarıyla beraber Sana’daki başkanlık sarayını kuşatıp Hadi’yi istifaya zorladılar. Önce memleketi Aden’e, ardından tıpkı selefi Salih gibi Suudi Arabistan’a kaçan Hadi, ülkeye geri döndüğünde istifasını geri çekti ve yaşananları bir “darbe” olarak nitelendirdi.
Savaşın gerekçesi
Suudi Arabistan da desteklediği devrik lider Hadi’nin, Sana’daki başkanlık koltuğuna tekrar oturması hedefiyle Birleşik Arap Emirlikleri, ABD, İngiltere ve Fransa’nın da içinde olduğu uluslararası bir savaş koalisyonu kurup komşusu Yemen’i havadan vurmaya başladı.
Dünyanın en önemli petrol üreticilerinden Suudi Arabistan’a komşu olan Yemen, kuzey hattı boyunca Körfez ve Umman Denizi’ne açılan kıyısı olduğundan stratejik önem arz ediyor. Savaşın sebepleri arasında bu stratejik-ekonomik çıkarları görenlere ek olarak, savaşı Suudi Arabistan’ın İran’la girdiği bir bilek güreşi ve bölgedeki aktörlerin vekalet savaşı olarak tanımlayanlar da var.
Kim kiminle savaşıyor?
Suudi Arabistan’ın başını çektiği uluslararası koalisyon savaşın bir tarafı. Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt, Bahreyn, Fas, Ürdün ve Mısır’ın yardım ettiği, ABD, İngiltere ve Fransa’nın lojistik ve istihbarat desteği sağladığı koalisyon, Yemen’deki Husi hedeflerine aralıklarla hava operasyonları düzenliyor.
Diğer tarafında ise Riyad öncülüğünde kurulan savaş koalisyonunun hedefindeki Husiler var. Husiler, adı daha çok ülkenin Zeydi-Şii nüfusuyla anılan Ensarullah (Allah’ın Yardımcıları) grubunun bilinen diğer adı. Kökleri ülke yönetiminde yüz yıllarca söz sahibi olan Zeydi mezhebine dayanan ve 1990’larda Güney ile Kuzey Yemen’in birleşmesinden bu yana ülkede faaliyet gösteren dini-siyasi grup, kurucu liderleri Hüseyin Bedrettin El Husi’nin adına referansla bu isimle anılıyor. Husiler, ülke nüfusunun yarısını oluşturan Şii toplumuna hitap ediyor. Husilerin, İran tarafından siyasi ve askeri olarak desteklendiği sık sık dile getirilse de Tahran, bu iddiaları yalanlıyor.
YAZININ DEVAMINI KAYNAĞI DW‘DEN OKUMAK İÇİN LÜTFEN LİNKİ TIKLAYINIZ
https://www.dw.com/tr/yemende-sava%C5%9F%C4%B1n-alt%C4%B1nc%C4%B1-y%C4%B1l%C4%B1-%C3%A7%C3%B6z%C3%BCmden-uzak-%C3%B6l%C3%BCme-yak%C4%B1n/a-57016135
