Evrensel Ekonomi Editörü Bülent Falakaoğlu, TÜİK’in açıkladığı 2018 yılı ocak enflasyon verilerini değerlendirdi.
Yılın ilk enflasyon rakamı (ocak ayı) açıklandı. Enflasyon ocakta aylık yüzde 1.02 yıllık yüzde 10.34 arttı.
Rakamların açıklanması ile birlikte şöyle analizlerin gündeme gelmesi bir oldu: Enflasyon düşüş eğilimi. Enflasyon düşük çıktı sürpriz yaptı!
Bu analizlerin pek de gerçekçi olduğu söylenemez!
Geçen yılı yüzde 12 düzeyindeydi…
Şimdi 10.34 düzeyinde.
Bu bir düşüş değil mi?
Hayır bu bir yanılgı.
Söz konusu yanılgı, on iki aylık enflasyon ortalamalarına bakınca açığa çıkıyor. Yıldan yıla on iki aylık ortalamalara göre enflasyon yüzde 11.23.
Geçen yıl ocak ayında, aylık enflasyon tavan yapmıştı. O tavana göre, bu yıl artışın düşük gözükmesi bekleniyordu.
Nitekim öyle oldu!
Gerçekte ise fiyat düşüşlerinden bahsedilemez.
Yılbaşında vergilere yapılan yüzde 14.5’lik yeniden değerleme zammı.
Elektriğe gelen yüzde 8.8’lik zam.
otoban geçiş ücretleri ve köprüye yapılan yüzde 25’lik zam.
Gıda fiyatlarının geçen aya göre yüzde 1.67 oranında artması.
Ve benzeri etkenlerin olduğu bir ortamda enflasyonun düşmesi beklenmezdi.
SOKAKTA, ‘DÜŞÜYOR’ DİYEN YOK!
Sokağa çıkıp kime sorarsanız sorun. Kimse size, “Evet hayat pahalılığı azalıyor, enflasyon düşüyor” cevabı vermez.
Kış sezonuna son noktayı koyan giyim ve ayakkabı grubu çıkarın…
Geriye fiyatı düşen ürün bulamazsınız.
Giyim ve ayakkabı grubunda ocak ayında yüzde 6.02’lik fiyat düşüşü yaşandı. Bu da enflasyonu yaklaşık yarım puan düşük gösterdi.
Oysa sadece bu yılın ocak ayında…
Çeşitli mal ve hizmetlerin fiyatı yüzde 2.96 oranında artış gösterdi.
Ana harcama kalemlerinden ev eşyasında fiyat artışı yüzde 2.44, sağlıkta yüzde 2.42, konutta yüzde 2.34 ve gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 1.67 oldu.
Yüzde 2 ve üzerinde seyreden çeşitli mal ve hizmetler ile ana harcama gurlarındaki aylık enflasyon…
Neredeyse…
Dünyadaki yıllık enflasyon ortalamasına eşdeğer.
Türkiye’de hayat ateş pahası!
Bu gerçek, aylık ortalamalara göre fiyat artışlarına bakınca görülüyor.
Gıda fiyatındaki aylık artışların ortalamasını alınca, gıda enflasyonu yüzde 12.76.
Sağlıkta bu oran yüzde 12.9.
Ulaşımda yüzde 16.8.
Çeşitlim mal ve hizmetlerde yüzde 12.18.
İYİ ARTMIŞ GÖZÜKEN ÜCRETLER DE ERİR!
Rakamlar ve gelişmeler ‘bu yıl çift haneli enflasyon kalıcı’ diyor.
Geçmiş kayıplar da düşünüldüğünde…
Ücretlere yapılan yüzde 10-12-15’lik zamların yıl içerisinde eriyeceği çok açık.
Bir çok ürün aylık olarak uçuyor. Geçen aya göre….
Salatalık yüzde 25
Köprü geçiş yüzde 25
Mandalina yüzde 19
Patlıcan yüzde 15.5
Muz yüzde 9.5
Ev aletleri yüzde 7.5
Enflasyon sepetinde yer alan 407 maddeden 295’inin fiyatı artmış. Bazılarındaki yıllık fiyat artışları yüzde 30’u aşmış.
Memura, emekliye yüzde 3-4’lük zamlar komik kalıyor artık. Yüksek zam yapılmış gözükenler de hızla eriyor!
İYİMSER OLMAYI ENGELLEYEN FAKTÖRLER
Enflasyon, ekonominin tüm alanlara yayılmış ve kökleşmiş durumda. Enflasyonun tek haneli oranlara düşmesini engelleyecek birçok faktör bulunuyor.
Bazıları şöyle sıralanabilir:
* Üretici enflasyonu oranları tüketici enflasyonundan ciddi ölçüde yüksek. Bunun fiyatlara yansıması olacak.
* Yüzde 14 düzeyindeki enflasyon artışı, MESS sözleşmesinin yüzde 25’e bağlanması üretim maliyetinin fiyatlara yansıtılmasında firmaları cesaretlendirecek.
* Enflasyonun en önemli belirleyicisi döviz kuru. Geçen yılki yüzde 20’lik kur artışı enflasyonu 4 puan artırmıştı. Bu yıl dış kırılganlıklar yüzünden kurların yükselmesi ve ithal ürünlerin fiyatının artması kuvvetle muhtemel. Bu da enflasyonu yukarı itecek.
* 2018’de erken seçim ya da seçime hazırlanma yılı olması, kamusal harcamaları, harcamalar da enflasyonu tetikleyecek.
Kuraklık gibi gıda fiyatını yükseltecek gelişmeler ile, dünyada enerji ve emtia fiyatlarının yükselmesi gibi etkenler dikkate alındığında iyimser olmak imkansız hale geliyor.
Enflasyonla kısa vadeli, kolaycı politikalarla baş edebilmek olası değil.
Dışarıdan ithal etme yoluyla enflasyonu terbiye etme politikası ise yarardan çok zarar veriyor!
