Törene katılan liderler arasında ABD Başkanı George Bush, Almanya Başbakanı Gerhard Schröder, Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac ve Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan da yer aldı. Törenlere Nazi Almanyası’na karşı savaşan binlerce gazi de katıldı.
Rusya Federasyonu Başkanı Vladimir Putin, ‘şer güçler’ karşısında elde ettikleri zaferden dolayı gazileri kutladı, savaşta yaşamını yitirenleri hatırlamanın herkes için bir görev olduğunu söyledi. Kızıl Meydan’daki geçit resminin ardından savaşta hayatını kaybeden 27 milyon Sovyet anısına “Meçhul asker” anıtına çelenk konulacak.
ABD Başkanı Bush, Kızıl Meydan’da bir törende yer alan ilk ABD Başkanı oldu. George Bush, törende Putin’le yan yana durdu. Bush ve Putin, dün iki ülke arasında tartışma yaratan bazı konuları ele aldıkları bir görüşme yapmıştı.
Bu görüşme, iki liderin İkinci Dünya Savaşı’nın sonuçlarına ilişkin yaptığı farklı değerlendirmelerin ardından gerçekleşti.
Putin, “Dünyayı faşizmden Sovyetler Birliği kurtardı” dedi. Bush ise, savaştan sonra Doğu Avrupa’daki Sovyet hakimiyetini eleştirdi.
ABD’li bir sözcü, iki liderin İkinci Dünya Savaşı sonrasında Sovyet ordusunun işgaline uğrayan Baltık ülkelerinin Rusya’dan resmen özür talebini ve topraklarındaki Rus askeri üslerinin kaldırılması gerektiğini söyleyen Gürcistan yönetiminin bu isteğini ele aldıklarını açıkladı.
BALTIK ÖZÜRDE ISRARLI
Cumartesi günü Letonya’yı ziyareti sırasında Başkan Bush, savaş ertesinde Sovyet ordusunun Doğu Avrupa’yı işgalini ‘tarihin en büyük yanlışlarından biri’ diyerek eleştirmişti. Aynı konuşmada Bush, Letonya’nın yanısıra diğer iki Baltık komşusunun -Estonya ve Litvanya’nın- neredeyse yarım yüzyıl süren Sovyet işgali boyunca ‘çektikleri acıdan’ bahsetti.
“FAŞİZMİ RUSLAR YENDİ”
Üç Baltık ülkesi Soyvet yönetimi altında geçen yıllardan dolayı Rusya’nın resmen özür dilemesini talep ediyor ve Letonya’yı ziyareti sırasında Başkan Bush, yaptıkları bu çağrıya destek verdi.
Fakat Vladimir Putin, bu talebi reddetti. Sovyet dönemi siyasetçilerinin bizzat kendilerinin üç Baltık ülkesini Sovyetler Birliği’ne devreden anlaşmayı eleştirmiş olduğunu söyleyen Putin, bu yüzden yeni bir özüre ihtiyaç olmadığını kaydetti.
ALMANYA’NIN ÖZÜRÜ
Almanya Cumhurbaşkanı Horst Koehler, Alman halkının İkinci Dünya Savaşı’na dehşet ve utanç içinde baktığını; ve savaşın Alman kurbanları dahil bütün kurbanları için yas tuttuğunu söyledi.
Parlamentoya yaptığı konuşmada Cumhurbaşkanı Koehler, savaşın nedenleri ve yol açtığı acıların hatırasını, bir daha tekrar etmemesi için, canlı tutmanın Almanya’nın sorumluluğu olduğunu söyledi.
Berlin’de de 60’ıncı yıldönümü kutlamaları için bir dizi etkinlik düzenlendi. Birkaç bin Neonazinin katılımıyla gerçekleşen ve Alman yöneticilerin savaştan kaynaklanan suçluluk duygusunu abartmakla suçlandığı gergin yürüyüş geniş polis önlemleri altında dağıldı.
Almanya Başbakanı Schröder, Rus gazetesine yazdığı makalede, ‘Hitler Almanyası’na karşı kazanılan zaferin bedelini hiçbir halk Ruslar kadar ağır ödememiştir. 27 milyonu aşan can kaybı nedeniyle özür dileriz’ dedi.
Savaş dehşeti ve soğuk savaşa rağmen Avrupa’nın doğulu komşularıyla yeniden uzlaşmasının bir Avrupa mucizesi olduğunu yazan Schröder, ‘Halklarımız birbirine hiç bu kadar yakın olmamıştı. İyilik ve barış adına stratejik ortaklık kurduk’ diye konuştu.
Bugün Moskova’da yapılacak kutlamanın ardından yarın Moskova’da toplanacak Rusya-AB zirvesi ilişkilerin geleceği açısından sınav niteliğinde olacak. Şimdi AB üyesi olan Baltık cumhuriyetleri Letonya, Litvanya ve Estonya, Moskova’nın savaş sonrası Sovyet işgalini kabul etmemesi nedeniyle Moskova’daki törenleri boykot ettiler.
