Evlilik merasimi olmadan, düğün, tören yapmadan evlenmesi bildik bir şeydir.
Eskiden yıldırım nikâhı derlerdi, telaşesi olanlar acilen evlenirdi.
Ama, gelgelelim haberi olmadan evlenmiş olmak komedi filmlerinde rastlanılan sahnelerden sayılır, yoksa pek görülen bir şey değildir.
Fakat, Kanada’nın Fransız çoğunluğu yaşayan Quebec-Kebek Eyaleti‘nde 1 milyon 200 bin çiftin, bu sayıyı kadın ve erkek olarak düşünüp ikiyle çarparsak 2 milyon 400 bin insanın evli olduğunu bilmeden, ancak resmî bir işlem sırasında yüzüne vurulup, ¨A-aa, siz evliymişsiniz!” denilince anlaşılan tarzda evli olduğu da, dünyada pek bilinmez…
1979 yılında çıkarılmış bir yerel yasayla, beraber yaşadığını vergi yükümlülüğü, askerlik hizmeti, sosyal güvenlik yasalarından yararlanmak gibi türlü haklar ve görevler için beyan eden herkes meğer evli sayılıyor, aralarında hukuk kuralları onların iradî-istence bağlı karar ve talepleri göz ardı edilerek devlet eliyle gıyaben-yokluğunda işletiliyormuş.
Uzun zamandan beri birçok ¨evli çiftin¨ bundan habersiz olduğu, ancak ölüm hak miras helal gibi durumlarda karşılarına çıkan olumsuzluk üzerine yıldırımla başından vurulmuş gibi bunu öğrendiği ortaya çıktı.
Latincesiyle De Facto evli, bilfiîl evli kabul edilen çiftlerin birçoğu aslında başka eşlerle yasal olarak zaten evli bulunuyordu.
Buysa Quebec Eyaleti’nde çok-eşli evliliğin hukuk tarafından tanınması anlamına geliyordu.
Kendisine bir metres tutmuş hâli vakti yerinde evli erkeğin- veya kadının- maliyeye masraflarını beyan ederken, vergi beyannamesine ¨Kız arkadaşımla kalıyorum, onunla yaşıyor, düşüp kalkıyorum¨ diye yazması meğer yeterli imiş; Quebec yasalarına göre evli sayılacaktır.
Bu ve benzeri türden, kâğıt üzerinde çifte dikiş yapılan duplex evlilikler bazen triplex, hatta çok katlı apartman gibi birkaç defa tekrarlanmaya başlayınca terazinin ölçüsü kaçıyor diye yetkililer ne zamandır alarma geçmekteydi.
Fakat, yasalarını değiştirmek konusunda inatçı olan Kanadalı Fransızlar, duruma fransız kalıyordu.
Quebec’te yaşayanlar kendilerine Quebecua-Kebekua derler, işte Kebekua’lar bu yasalarla evli sayılıp durumdan fransız kaldıkları sırada, işlerine yarayan bir yasa da yürürlükteydi. Acımasız bir yasaydı:
Evli sayılan çiftlerden birisi açlık noktasında sefalet çekse dahi, öteki milyonlarla haşır neşir olsa bile, bir ötekine nafaka davası açamıyordu.
Nafakası olmayan boşanmaya tenezzül etmeyen Fransız Kanadalılar, o yüzden De Facto evliliğe dikkat etmemiş, değer vermemiş olmalıydı. Yoksa, düğün dernekleri yapılmasa dahi 33 yıldır bu yasayla milyonlarca insan evli sayılmış olamazdı.
Geçtiğimiz ay Kebekuaların yaşadığı, son zamanlarda öğrenci olaylarıyla adını sıkça duyuran, ama bana kalırsa Caz Festivalleri ile adı anılması şart olan Montreal’de sonuçlanmış bir Asliye Hukuk davası bu habersiz kalınmış evlilikleri bir kez daha gündeme getirdi.
Gündeme getirmek, güreşte hasmını kündeye getirmeye benzer; basının haberi ele alması demektir.
Bütün Kanada basını meseleye parmağını dolayınca, Kanada’nın büyük abisi ABD’nin basını da ¨Yahu kuzeyimizdeki arka bahçemizde bir şeyler oluyor, ne oluyor?!¨ diye duruma dikkat kesildi.
Olan biten şuydu:
Soyadları basına verilmemiş De Facto evli çiftten, koca sayılan Mr Eric ile bilfiîl karısı, aslında metresi Ms Lola, birbirlerine küsüp evlerini geçen yıl ayırmıştı.
Lola, nereden duyduysa, beraber yaşadıkları 10 yılın hatırına bir yerlerde kayıt vardır diye nüfus kütüklerini araştırıp milyarder olan defacto kocasının soyuna sopuna ulaştı.
Avukatları marifetiyle yaptığı bu işlem sonunda, Lola, aslında bizim ölçülerimize göre bakılırsa insaflı bir erkek olup ayda 56 bin Kanada Doları nafakayı ödemeye razı olmuş metresini dava etti ve ondan ayda 411 bin Dolar istedi.
Demek ki Lola’nın aylık masrafı 411 bin Dolar idi.
Montreal mahkemelerinin işi ne, işi gücü bırakıp bu davaya el attı ve Lola’nın, geleneksel anlamda evli olmadığı, ancak metres hayatı yaşadığı Eric’ten artık ayrıldığı, fakat 1979 yasası gereği kayıtlarda adı geçtiğinden resmen evli sayıldığına hükmedip ¨Senin istediğin 411 bin Dolar olsun, seni mi kıracağız, eski defacto kocandan aldık, sana veriyoruz¨ dedi. Fakat, defacto koca Eric’in eli boş durmuyor, armut toplamıyordu; o da elinden geleni ardına koymadı.
Eric, avukatları vasıtasıyla Kebek ve Kebekua’yı dava edip, ¨Bu işler hep sizin yüzünüzden başımıza geliyor, ben Lola’yla aşk hayatı yaşadım, resmen evli değildim, otelde kalınca Lola’nın adını otel defterine yazdım diye beni evli saydınız. Beraber seyahate gidince, uçak biletlerinde yan yana ismimizi görünce yine evli saydınız… Ben evli değilim!¨ diye bas bas bağırdı. Meseleyi Kebek-Quebec ölçüsünde çözemeyen Fransız hakimler, bir kez daha duruma fransız kalıp topu taça atmaya karar verdi ve davayı, Kanada Federal Anayasa Mahkemesi’ne, yüksek yargıya yönlendirdi. Şimdi, Temmuz ayı içinde toplanacak yüksek mahkemenin vereceği karar merakla bekleniyor. Zira Eric haklı bulunursa, bugüne kadar evli sayılan 2 milyon 400 bin Kebekua’nın boşanmış olduğuna, yahut zaten hiç evli olmadıklarına karar çıkacak; tersi olursa, yandı gülüm keten helva…
Bekleyelim, görelim…
_________________________
* 1Temmuz 2012 tarihli Cumhuriyet gazetesinde de yayınlandı
