Türkiye’nin 2008 yılında hissetmeye başladığı ”dış kaynaklı” kriz, zengininden yoksuluna, çalışanından işsizine kadar herkesin şansını denemesine neden oldu.
İstanbul Serbest Muhasebeciler Mali Müşavirler Odası’nın (İSMMMO) ”Umudumuz Piyango” başlıklı raporuna ilişkin olarak yapılan açıklamaya göre krizin etkili olduğu 2007-2008 yıllarında vatandaşların şans oyunlarına yatırdığı para 11,3 milyar lirayı aştı.
Faaliyet raporu olmayan Spor Toto ve TJK’nın yöneticilerinin açıklamalarının esas alındığı, diğer ilgili kurumların ise faaliyet raporları ve WEB sitelerinden derlenen verilere göre, halk, geçen yıl, Milli Piyango, Sayısal Loto, Şans Topu, On Numara, Süper Loto, Hemen Kazan oyunlarına 1,7 milyar lira yatırarak umut aradı.
İSMMMO’nun derlediği verilere göre, Spor Toto Teşkilatı Müdürlüğü bünyesindeki İddaa ve Spor Toto oyunlarının hasılatı 2,3 milyar lirayı bulurken, Türkiye Jokey Kulübü’nün At Yarışlarından elde ettiği toplam hasılat 2,1 milyar lira olarak gerçekleşti. Böylece, bahis ve şans oyunlarına geçen yıl yatırılan toplam tutar 6,1 milyar lirayı aştı.
2002 ile 2008 yılları arasında vergiler dahil toplam 8,7 milyar lira hasılat elde eden Milli Piyango İdaresi, 2001 krizinden sonra en yüksek hasılatı yüzde 18’lik artışla geçen yıl elde etmiş oldu.
YAHYA ARIKAN
İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan, verilere ilişkin değerlendirmesinde, 2003-2007 yıllarını kapsayan beş yıllık dönemde talih oyunlarına 12,1 milyar lira arcandığını anımsatarak, krizin etkili olduğu sadece iki yılda neredeyse bu rakama yaklaşıldığına dikkat çekti. Ekonomik koşulların biraz daha rahat olduğu 2007’ye göre kriz yılı 2008’de artış oranının yüzde 20’yi bulduğunu belirten Arıkan, bu tablonun hem ‘umutta kriz olmadığına’ hem de ‘krizin şans oyunlarına ilgiyi patlattığına’ işaret ettiğini vurguladı.
Rakamlar değerlendirildiğinde 2003’te hasılatı yüzde 27,6 gibi yüksek oranda artan Milli Piyango İdaresi’nin, 2001 krizinin etkilerinin de azalmasıyla sonraki yıllarda hasılatının düştüğünü hatırlatan İSMMMO Başkanı Arıkan, 2004 yılında hasılat artış oranının yüzde 12,6’ya, 2005 yılında yüzde 4,95’e gerilediğini, 2008 yılında bu oranın yüzde 18,31’e ulaştığını hatırlattı.
Arıkan, ”Bu veriler, ekonomik krizle birlikte artan işsizliğin ve yoksulluğun talih oyunlarına yönelimin açık göstergesi. Gıda, giyim, hatta sağlık gibi temel harcamaların bile kriz nedeniyle düştüğü Türkiye’de talih oyunlarına harcanan paranın rekor kırması, düşündürücü ve ürkütücü. Krize giren şansını süper lotoda aradı” görüşünü savundu.
TEMEL SAPTAMALAR
İSMMMO’nun raporunda yer alan temel saptamalar şöyle:
”Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de en büyük ilgiyi ikramiye tutarı yüksek olan sayısal oyunlar gördü. Devlet Denetleme Kurulu tarafından hazırlanan bir raporda, 2008 yılında dünyada oynanan bahislerde yüzde 9, sayısal oyunlarda ise yüzde 10 artış olduğu vurgulanırken, Milli Piyango İdaresi’nin verilerine göre, geçen yıl Türkiye’deki sayısal oyunlardaki artış oranı yüzde 28,53 oldu.
2007 yılında Şans Topu, On Numara, Sayısal Loto ve Süper Loto gibi sadece sayısal oyunlar için 965 milyon lira harcayan vatandaşlar, kriz nedeniyle işsizliğin de arttığı 2008 yılında bu rakamı 1,2 milyar liraya ulaştırdı. 2002-2008 arasında sadece sayısal oyunlardan elde edilen hasılat 4,7 milyar lira olarak gerçekleşti. Diğer bir deyişle İdare’nin söz konusu dönemde şans oyunlarından elde ettiği toplam 8,7 milyar liralık gelirin yarısından fazlasını sayısal oyunlar sağlamış oldu.
Devlet Denetleme Kurulu’nun geçen yıl dünyada yüzde 9 artış gösterdiğine dikkat çektiği bahis oyunlarının Türkiye’deki ivmesi ise dünyaya parmak ısırtacak düzeyde gerçekleşti. ‘İddaa’lı Spor Toto Teşkilatı’nın hâsılatı 2008 yılında yüzde 23 artış gösterdi. 2004 yılının Nisan ayında Spor Toto Teşkilatı’nın başlattığı İddaa oyunu 2004 yılını 236 milyon liralık bir hasılatla kapatırken, 2005 yılında 615 milyon liraya yükselen hasılat, 2007 yılında 1,2 milyar liraya ulaştı. Krizin sarstığı 2008 yılında ise vatandaşların İddaa oyununa aktardığı para yüzde 23’lük artışla 2,3 milyar lirayı aştı. Beş yılda iddaa oyunuyla sağlanan hasılat 6,3 milyar liraya, vergi dâhil toplam hasılat ise 7,6 milyar liraya yükseldi. İddaa oyununda 2009 yılı toplam hâsılat beklentisi ise 3 milyar lira olarak ifade ediliyor.
Türkiye Jokey Kulübü’nün yürüttüğü at yarışları da 2008 yılında vatandaşın umuda yöneldiği önemli kapılardan biri oldu. Bu ilgi, TJK’nın 2007 yılında 1,8 milyar lira olan toplam hasılatını yüzde 25 oranında artırarak 2008 yılında 2,1 milyar liraya yükseltti. Türkiye’de 2005 ile 2008 yıları arasında at yarışlarına yatırılan para tutarı 6,6 milyar lirayı aştı. At yarışlarında bu yılki hasılat beklentisi ise 2,5 milyar lira.”
RAKAMLARIN CAZİBESİ
İSMMMO raporuna göre, Milli Piyango İdaresi bünyesinde, son beş yıllık dönemde şans oyunları toplam satış gelirlerinin yüzde 68’i sayısal oyunlardan, yüzde 22’si piyango oyunundan, yüzde 10’u ise hemen kazan oyunundan elde edildi.
2008 yılında piyango oyunu satış gelirlerinin yaklaşık yüzde 57,36’sı 31 Aralık 2008 Yılbaşı Özel Çekilişinden sağlandı.
2008 yılında 31 Aralık yılbaşı çekilişi de dâhil olmak üzere 5’i özel toplam 34 piyango çekilişi düzenlendi. Bu çekilişlerde toplam 71 milyon 40 bin 82 adet piyango bileti satılarak 355 milyon 471 bin 7 lira gelir elde edildi. 2008 yılında bir önceki yıla göre piyango oyunu satış gelirinde yüzde 3,65 oranında artış sağlandı.
2008 yılında toplam 255 milyon 921 bin 500 adet Hemen Kazan bileti satılarak 137 milyon 266 bin 750 lira tutarında gelir elde edilmiştir. 2007 yılında Hemen Kazan oyununun satış gelirleri bir önceki yıla göre yüzde 2,8 artarken 2008 yılında bu oyuna ilgi azaldı ve satış gelirleri yüzde 12,5 oranında geriledi.
