Halk, seçimlerde Cumhuriyet Meclisi’ne 50 üye seçmektedir. Diğer Parlamenter demokrasilerde olduğu gibi KKTC’de de Parlamento çoğunluğu, Hükümete güvenoyu vermekte; yine Parlamento çoğunluğu, güvensizlik oyu (gensoru) ile hükümeti görevden alabilmektedir.
Parlamenter sistemlerde yürütme organının başında, Başbakan ve Bakanlar bulunur. Cumhurbaşkanı, sembolik olarak devleti temsil eder ve Anayasada yazan sembolik görevlerini yerine getirir. Bu sembolik rolü nedeniyle de Anayasaya göre Cumhurbaşakanı, görevleriyle ilgili aldığı kararlardan dolayı sorumsuz kılınmıştır.
Yürütme organının fiili başı, Başbakan’dır. Başbakan, Bakanları ile birlikte yürütme işlemindeki alınan kararlar ve eylemlerden dolayı sorumludur. Diğer bir deyişle, Bakanlar Kurulu, Başbakanın başkanlığında sorumlu makam olarak belirlenmiştir. Bu nedenle, Meclis çoğunluğu, Cumhurbaşkanı’nı düşüremez, ancak eylem ve işlemlerinden dolayı Hükümeti düşürebilir.
Cumhurbaşkanı adayı Talat’ın adaylık tanıtım konuşmasında Yürütme organını denetleyeceğine ilişkin mesajlar vermesi, Parlamenter demokrasinin ruhuna aykırıdır. “Anayasal görevleri dışında”, Cumhurbaşkanı’nın Başbakan ve Bakanları denetlemesi söz konusu olamaz. Anayasaya göre sorumsuz bir makam, sorumlu makamlar üzerinde yetki kullanamaz.
Fiili olarak bütçe, ödenekler, harcamalar, personel ataması ve diğer konularda Hükümet ya da Bakanlar Kurulu yetkilidir. Cumhurbaşkanı’nın kendisini görevli ilan edip bu konularda yetki kullanması söz konusu olamaz.
Parlamenter sistemlerde Hükümet ile Cumhurbaşkanı arasında bir icraat yarışı yaşanırsa, bu durumda kaybeden Cumhurbaşkanı olur. Bütçesi sınırlı olan, yetkileri sınırlı olan, Anayasaya göre sorumsuz olan, Parlamentoyu kontrol edemeyen bir Cumhurbaşkanı; Hükümet ile çatışmaya başlarsa kendisini Sarayının içine hapsedilmiş olarak bulur, Hükümetin aldığı önlemler ile yurt dışına seyahat etmesi bile imkansız hale gelebilir.
Cumhurbaşkanı adayı Sayın Talat’ın Hükümetle yarışacak bir kimlikte halka tanıtılması, hayalden öte bir anlam taşımaz. Üstelik, parlamenter sistemlerde Hükümet, yürütme organını kontrol eden birimdir. Parlamenter sistemlerde Hükümetle yürütme erki üzerinden kavga edenler kaybetmeye mahkumdurlar.
Cumhurbaşkanı adayı Sayın Talat, kaybedeceği bir savaşa girişmiş durumda. Ancak halk, devletin başında kavga istemiyor. Halk, Cumhurbaşkanı ve Hükümetin uyum içinde olmasının ekonomide ve ülke yönetiminde istikrar için faydalı ve gerekli olduğuna inanıyor. Bu nedenle halk, Hükümetle uyumlu çalışacak bir Cumhurbaşkanı istiyor ve onu seçecektir. Bekleyip göreceğiz.
__________________
* Doç. Dr. Siyaset Bilimci
