Günümüzün en önemli sorunu: İşsizlik ve olumsuz etkileri

İSMAİL BAYER –  Gazetelerin birinci sayfasında, ancak bir facia ile sonuçlanırsa yer alabiliyor. Televizyon ekranlarında ise bazen yer alabiliyor. Araştırmalar, bilim çevreleri, sorunun önemini belirtiyor devamlı. Halkımızn büyük bir çoğunluğu yaşayarak bu girdabın içinde. Peki ya politikacılar, çözüm üreteceler!

Bir plan ve araştımaya dayanmaksızın, seçim dönemlerinde bazı vaadler ve sonra gerçekleşmeyince, gerçekleştirilemeyince de fatura yine işsize. Yeni bir olguda ümid kırıklığı, güvensizlik ve giderek karamsarlığın artması ve çıkış noktası bulamamanın sorunları ekleniyor bu kez. Böylece daha da ağırlaşıyor işsizlik sorunu.

Yine son zamanlarda, sıkça bilgi akışı gelmeğe başladı, “bankamatik”. Hiç bir iş yapmadan, çalışmadan, çalışıyormuş gibi görünerek, sürekli her ay maaş alan bir kesimin çoğunluğunun varlığı. Adeta dudak uçaklatacak gibi. Nasıl olur, nasıl yapılır, sorularının hiç bir yanıtı yok. Ayrıca bir yalanlama gereği dahi duyumuyor. Bunlar sadece ortaya çıkan bazı örnekler. Gerisi ne kadar. Bilinmeyener. Ülke çapında acaba ne kadar yaygın. Basında yer alan haberlerden sonra bu durumdan, ya da durumundan rahatsız olup da acaba ayrılan var mı?

Ve gazetelere yansıyan yeni bir haber. Canın yitirilişi. Ümtsizliğin getirdiği bir dram. Hiç ama hiç olmaması gereken, yaşanmamsı gereken bir durum. Bir acı son.

Bu bir hikaye, roman değil, bir film karesi de değil. Yaşanılan bir gerçek. Ve bu geçeklerle karşılaşmaya da aday bir toplum olmaya doğru hızla yol alıyoruz.

21 Mayıs 2019 günlü Cumhuriyet Gazetesi ‘nın birinci sayfasında yer alan haber. Başlık bile başlı başına bir dram. “İşsizlik yangını” Yanan bir insan. Yakılmıyor, bir kazaya kurban gitmiyor. Kendini yakarak, yaşamını sonlandırıyor. Tükenmişliğinin son noktasında, bir ümit ışıgını bile bulamamanın, daha açıkçacı, verilen ümidin de boş çıkması sonucu gelinen nokta. Bu bir protestonun çok ötesinde bir durum. Toplumun  bir yarasının açık ve acıklı hali.

Gaziantep’de  beş yıldır işsiz olan Eyüp Dal,  iş sözü veren AKP’li Şahinbey Belediyesi’nden olumsuz yanıt alınca, Belediye binasının önünde kendini yakıyor.

Gazete haberine yansıyan, ailesinden yapılan açıklamada, Belediye’den bir başsağlığı dilemesinin bile gelmediğinin belirtilmesi. Seçimler bitti diye mi düşünüyor insan ister istemez.

Önce bir konunun altını çizelim. Seçim öncesi veya seçim sonrası, yönetimde ya da yönetime talip olanların, iş bulacağım ya da iş vereceğim diye bir vaadde bulunmasının yanlışliğı, bu örnekde açıkça görüldüğü gibi, bir canın kaybı ile sonuçlanmıştır.

Vaadde bulunmak değildir asıl olan, önemli olan istihdam yaratmakdır öncelikle. Ayrıca istihdam yaratıldıkdan sonra da, insan depolamak değildir. O işi yapacak nitelikli, kişiyi istihdam etmekdir öncelikli olan.

Peki niteliksiz kişiler, üretim ile ilgili becerisi olmayan kişiler, istihdam edilmeyecekmidir. Bu soruya da politik ya da geçiştirici bir yanıt vermek ise, daha büyük bir yanlışı doğurur.

Açılacak istihdam olanaklarına göre, istihdam edileceklere beceri geliştirecek olanakları yaratarak, onların istidam edilmesini de sağlamak gerekmektedir.

Bu konuda, İş-Kur’un kaynaklarından sağlanacak olanaklar değerlendirilebilir. Sadece işverenlerin giderlerini azaltıcı projelerin bir değerlendirmesini de yapmak gerekir. Ucuz emeğe ulaşmak için, tecrübeli elemanın maliyetinin yüksekliğinden kurtulma eylemleri ile istihdam olanakları da geliştirilmiş olmaz.

Konuyu rakkamlarla açıklamanın ötesinde, insan ve yaratılan değer açısından da bakmak ve asıl bu konuda proje üretmek ve geliştirmek gerekir.

Gaziantep’in Şahinbey Belediyesi’nde yaşanan bu olay unutulmamalıdır ve unutturulmamalıdır da. Belediye başkanları ve belediye başkanı olmak isteyenlerin dikkate almaları gereken bir sonuçtur. Boş vaadlerle kişilerin yaşamı üzerinde oynanamaz.

Hangi partiden olursa olsun, yeni seçilen belediye başkanlarına, işsizlik ve istihdam konusunda, bazı görevlere ilişkin bir kaç düşünce üretmeye çalışalım.

1. Öncelikle, son haberlerin kamu oyunda yarattığı, “bankamatik işçi-memur” uygulamaları varsa, açık olarak ortaya çıkarılmalı, kamu vicdanı rahatlatılmalıdır. Yasal yolları sonuna kadar kullanarak, bu uygulamaya son verilirken, gizli saklı yapmayıp kamuya açık olarak bu uyulamayı gerçekleştirmelidirler.

2. Görev alanları içinde, daha önceden var olan kamu yatırımların da yapılan istihdam ile bu malların satılması, özelleştirilmesi, kiralanması gibi uygulamalarla, isthdamda düşüşü de belgelemeleri, görevlerinin gereği olması gerekir.

3. Hiç kimseye iş vereceğim vaadi yerine, iş olanakları yaratıp açıklayarak, sınav ve sonuçlarına göre istihdam yaratmalıdırlar. Halk deyişiyle, “adama iş” değil, “işe adam” almalıdırlar.

4. Kadın istihdamına ayrıcalık yapmadan, öncelik vermelidirler.

5. İstihdamı geliştirme sürecine göre, İş-Kur’un kaynaklarından da yararlanarak, yeni iş alanlarına göre kurslar gerçekleştirmelidirler.

6. Aylık istihdam raporları hazırlayıp, kamu oyuna sunarak, işsizlere ve topluma adeta hesap verme durumundan kaçınmamalıdırlar.

7. Bölgelerinde ki özel sektöre ait işyeri yönetimleri ile işbirliği yapıp, işe kişi gönderme yerine, gereksinimlere uygun kişi yetiştirme uygulamasına yönelip, bu konuda göstermelik değil, ciddi ve tutarlı projeler üretmelidirler.

8. Kamu oyunun ilgisini üretime ve emeğe çekmek için, çalşanlar ile ilgili değişik  projelerle, ödüllendirme yoluna girmelidirler.

9. “Emek en yüce değerdir” şiarına uygun, işyerlerinin çalışma koşulları ve ücret durumları konularında, hatta kişisel gelişimden, sanatsal etkinlklere kadar, aylık toplantılar yaparak, çalışmayı, üretimi ön plana çıkarmaya çalışmalıdırlar.

Burada sadece bir kaç örneği sıralamaya çalıştık. Her yerin konumu ve koşullarına göre, bir çok yeni girişimler başlatılabilir ve örnek olarak da sergilenebilir.

Dileriz ki, iş verme vaadi ile ümidler yok edilmesin, hiç kimse, işsizlik nedeniyle bunalıma girip, belediye önünde kendini yakmasın.

Şahinbey Belediyesi de, acaba bir değerlendirme yapmayı düşünmez mi?

İsmail Bayer. 22 Mayıs 2019. Ankara.